Transcript Kapittel 13 - Norsk på nett

TRE STORE OPPGÅVER
Etter å ha arbeidd med dette kapittelet skal du ha kunnskapar som set deg i stand til å løyse dei tre store fagoppgåvene på vg3: eit skjønnlitterært program,
ei fordjupingsoppgåve og eksamen.
Læreplanen seier at du skallwnne
• setje saman og framføre eit avgrensa skjønnlitterært program
• gjennomføre arbeidet med ei sjølvvald fordjupingsoppgåve og
utforme henne som ein munnleg, skriftleg eller samansett tekst
med språkleg, litterært eller anna norskfagleg emne
• gå opp til skIiftleg eksamen i norsk hovuclmål, bli trekt ut til
skliftleg eksamen i norsk siclemål og til munnleg eksamen i norsk
Ane Mette Hol (f. 19791:
21 copies. 2004. Installasjon
262
13. Tre store oppgåver
Fordjupingsoppgåve
263
INNLEIING
FORDJUPINGSOPPGÅ VE
På vg3 må alle elevar løyse tre store fagoppgåver: eit skjønnlitterært
program, ei fordjupingsoppgåve og heilt til slutt - eksamen. Alle oppgåvene inneber mykje arbeid både når det gjeld førebuing og presentasjon. I dette kapittelet tek vi for oss korleis ein kan arbeide på ein
formålstenleg måte med desse oppgåvene. Til slutt i kapittelet tek vi
også med ein del forslag til emne for fordjupingsoppgåver.
Den sjølvvalde fordjupingsoppgåva kan utformast som ein munnleg,
skriftleg eller samansett tekst med språkleg, litterært eller anna norskfagleg emne. Her skal vi gå igjennom dei ulike stega i arbeidsprosessen, frå ide til ferdig produkt:
SKJØNNLITTERÆRT PROGRAM
Eit skjønnlitterært program er ei framsyning som inneheld skjønnlitteratur og/eller handlar om skjønnlitteratur. Heile klassen kan setje opp
eit program saman, til dømes eit teaterstykke (eller delar av det). Meir
naturleg vil det likevel vere om mindre gmpper har kvart sitt program.
Det kan også vere ei individuell framsyning.
Vanlegvis er eit program samansett av til dømes ein innleiand4
presentasjop, ein hovuddel med eitt eller fleire innslag og kanslge ei
avrunding eller avslutning. Innslaga kan vere av ulik art, men alle delane
bør høyre inn under eit samlande tema, ;1 dømes l)'lil<k etter 1990. Vel
de dette temaet, er det mykje de kan ha med: De kan ha tolkande opplesingar av ulike dikt, de kan syngje og spele dikt som er tonesette, de kan
halde foredrag som analyserer dikt eller fortel om ein forfattarskap frå
peIioden eller tendensar innanfor l)'lild<en i peIioden. De kan også lage
ein debatt mellom l)'likkinteresserte. Då kan kanslge ein lysbiletepresentasjon av samtidskunst som passar til dikta, visast i bakgmnnen.
Programmet må planleggjast gmndig. De bør lage ein køyreplan
for programmet som fortel kva kvar del består av (innhald og sjanger) ,
kven som er med, og kva funksjon dei har, kor lang tid kvar del tek,
og eventuelt kva for hjelpemiddel som skal bmkast. Delane kan gli
naturleg over i kvarandre eller bindast saman av ein programleiar som
presenterer kvart innslag. Programmet skal frarnførast for eit publikum
utan avbrot. Det er derfor nødvendig å øve på framføIinga. Det kan gå
føre seg på ein scene, visast på ein sigerm (som eit fjernsynsprogram)
eller spelast av på eit lydanlegg (som eit radioprogram).
Eit program er ei samansett framsynin~og de kan velje mellom ei
lang reklge sjangrar: opplesing, song, drama, monolog, tale, foredrag,
intervju, samtale, debatt, kommentar, melding osv. Kva for hjelpemiddel de skal bmke, er avhengig av sjangrane de vel. Døme kan vere kostyme, masker, teaterrekvisittar, musikk, dans og lysark eller lysbilete.
Programmet bør vurderast etter kvaliteten på innhaldet og fram føIinga, men også etter korleis programmet er sett saman, og etter kor
mylge arbeid som er lagt ned på vegen fram mot sluttproduktet. Det
kan derfor vere fomuftig å føre logg. Programmet må vere tilrettelagt
for publikum, som helst skal sitje att med eit inntrykk av at dei har
hatt ei meiningsfull oppleving, og at dei har lært. noko av å vere ti~J
stades Korleis deltakarane samhandlar, og korleIS kvar av deltakarane
bmker stemma, blikket og kroppen, blir også vurdert.
Å velje emne og å formulere problemstilling
Først må du velje emne, anten eit litterært, eit språkleg eller eit anna
norskfagleg emne. Døme på litterære fordjupingsoppgåver kan vere
forfattarstudium, sjangerstudium, peIiodestudium og temastudium. I
dei fleste tilfella vil det seie at du må fordjupe deg i tre-fire bøker. Talet
kan vaIiere med vanskegraden. Aktuelle emne for ei språkleg fordjupingsoppgåve kan vere ei samanlikning av moderne språk, omsetjing,
talemål i Noreg, stadnamn eller personnamn, språkhistorie, språk og
makt, slang/ungdomsspråk, sms-språk, språkleg påverknad frå andre
land (før og no), korleis barn lærer språk, eller samisk som minOlitetsspråk i Noreg. Andre norskfaglege emne kan vere litteratur, musikk
og biletkunst i ein bestemt periode, film, samanlikning av bok og film,
nettsjangrar, studium av ulike typar aviser eller vekeblad, fjernsyn og
radio, teikneseIiar, reklame osv. Her er det mylge å velje mellom.
Du kan finne andre konkrete forslag til fordjupingsoppgåver til
slutt i dette kapittelet (s. 270) og på nettstaden til Tema vg3. Ein del av
oppgåvene til slutt i kvart kapittel kan også vere gode utgangspunkt
for fordjupingsoppgåver. I tillegg kan emne frå vg1 og vg2 vere aktuelle. Når du har valt emne, er neste steg å formulere ei problemstilling
og å finne Igelder. Problemstillingar er diskuterte i kapittel 12 (s. 252).
Stoff om kjelder finn du i det same kapittelet (s. 255-260).
Presentasjonsform
Læreplanen seier at fordjupingsoppgåva kan utformast som ein
munnleg, sluiftleg eller samansett tekst. Det går sjølvsagt også an å
velje eih kombinasjon av desse fonnene. Ein skriftleg presentasjort kan
anten skIivast heime eller gjennomførast som ei skriftleg prøve på
skulen. Den munnlege presentasjonen er ofte eit foredrag på 20-30
minutt. Det er også somme som presenterer fordjupingsoppgåva si
som ein video eller på Intemett.
.
MU11nleg presentasjon
Det er viktig at du planlegg ein munnleg presentasjon nøye. Du må øve
deg på førehand. Ta tida på deg sjølv og bygg opp foredraget slik at du
ikkje går ut over den oppsette tidsramma. Ei gmndig førebuing gjer at
du kan fIigjere deg meir frå manuset, og at språkfølinga blir trygg (slik
at du unngår avbrot, nølande pausar og fyllord som «liksom», «på ein
måte» osv.). Mange har ein tendens til å snakke for fort og for lågt når
dei er nervøse. Det kan du unngå ved å førebu deg gmndig.
Det er naturleg å ha lysbilete (PowerPoint) eller lysark som støtte
for foredraget, og ein gjennomarbeidd presentasjon kan absolutt gi
264
Fordjupingsoppgåve
13. Tre store oppgåver
foredraget eit ekstra lyft. Pass då på at du beherskar det tekniske og
unngår distraherande famling som vil ta merksemda bort frå det
faglege. Her er fire råd for lysbiletepresentasjonar:
265
Innleiing
l
2
Avgrensing av emnet
Fonnuleling av problemstilling
Hovuddel
l
2
3
4
Vel ei gjennomført utfonning.
Ha lite tekst på kvar side.
Les ikkje høgt det som kjem opp på sigermen. Du må kunne
utfylle punkta munnleg med meir informasjon.
Overdliv iklge bruken av animasjonar og andre verkemiddel.
3
4
5
6
Temi, som byggjer på relevant faglitteratur
Forklaring av korleis informasjon (til dømes stadnamn)
er blitt samla inn
Resultat (gjerne med statistikk og diagram)
Analyse av materialet
Avslutning
Ein del av førebuinga er å finne ei høveleg form på den munnlege
presentasjonen. Foredraget skal ha ein gjennomtenkt struktur. Her er
eit døme på korleis strukturen kan vere dersom du har valt eit litterært
forfattarstudium:
Innleiing
l
2
3
4
Forklaring av kvifor du har valt denne oppgåva
Presentasjon av problemstillinga for oppgåva
Kort presentasjon av forfattaren
Presentasjon av bøkene du har lese, med svært korte
handlingsrefera t
Hovuddel
5
6
Analyse av to bøker - behandling av problemstillinga
Kort omtale av dei to andre bøkene, framleis med vekt på
problemstillinga
Avslutning
7
8
Samanfatning - konklusjon
Kva slags utbytte du har hatt av dette arbeidet
Kjelder (kan skIivast på eige ark og delast ut)
Det er sjølvsagt punkt 5 i denne disposisjonen som er det viktigaste. Det er her du skal gjere greie for sjølve undersøkinga di.
Sannsynlegvis vil du ha nytte av å lage fleire underpunkt til dette
punktet i disposisjonen.
Skriftleg presentasjon
Sjå s. 252-255. Sjå også
kapittel 15 i Tema vgl om
å disponere tekstar i ulike
sjangrar, og kapittel 16 i
Tema vg2 om å skrive
fagtekstar.
Ei skliftleg fordjupingsoppgåve bør presenterast i eit korrekt språk,
med god samanheng mellom delane. Pass på at oppgåva får ei pen og
tiltalande utforming. Disposisjonen er ein vesentleg del av oppgåva.
Her kan du dra nytte av det du kan frå før om å skIive fagtekstar.
Forslaget til struktur for eit munnleg foredrag (sjå ovanfor) gjeld
også for ein skriftleg presentasjon. Eit skliftleg oppgåvesvar bør delast
inn i kapittel med informative overskrifter, og ei innhaldsliste. Ver
nøye med å ha korrekte kjeldetilvisingar, både i teksten og i litteraturlista til slutt. Strukturen i ei fordjupingsoppgåve med språkleg emne
kan til dømes vere slik:
7 Oppsummering og erfmingar med arbeidet
Kjelder
Presentasjon som hypertehst
Ei fordjupings oppgåve treng iklge vere utforma berre som ein fagartikkel eller som eit foredrag. Ein tredje måte å gjere det på er å presentere stoffet som ein hypertekst, det vil seie som ein elektronisk tekst
(på Internett eller i eit anna laglingsmedium) , der all inforn1asjon er
organisert gjennom lenlger som kan aktiviserast, og som leier lesaren
frå eitt punkt i teksten til eit anna, nærliggjande emne. Som døme kan
vi tenkje oss ei fordjupingsoppgåve om ein bestemt dialekt eller ein
forfattarskap som ein hypertekst. Element som kan vere med:
• forklarande tekst
• plimærmateriale (lydopptak eller biletopptak, litteratur)
• transkripsjon
• kjeldemateriale (litteraturlister, lenlgesamling)
• bilete
• blogg
Mellom desse elementa må det altså vere lenkjer som kan aktiviserast,
og som leier lesaren rundt i teksten.
Oppsummering
For å oppsummere gangen i arbeidet med forcljupingsoppgåva:
• Legg mykje arbeid i å formulere ei god problemstilling. Problemstillinga må ikkje vere for omfattande, og det må gå an å svare på
henne med dei ressursane du har til rådvelde.
• Undersøk kva som finst av faglitteratur om emnet, og vel ut det
du vil bruke.
• Les bøker og faglitteratur med tanke på det du vil undersøkje.
• Ta notat undervegs og lag sidetilvisingar.
• Noter synspunkt frå sekundærlitteraturen du vil referere til, og
sitat du vil bruke. Ver nøye medlgeldereferansen (s. 256--260) .
• Lag disposisjon - det gjeld anten framføringa skal vere skriftleg
eller munnleg. Dersom du er nøye med disposisjonen, kan du
sikre deg at du får med alle viktige moment, og at du får ei god
fonn på presentasjonen.
266
13
Cl
Tre store oppgåver
•
•
Eksamen
Lag innleiinga til slutt. Det er først når oppgåva er ferdig og du veit
korleis ho er blitt, at du kan skrive ei innleiing som passar. Då kan
du også skrive avslutninga.
Bruk læraren og andre du Igenner, som diskusjonspartnarar og
rettleiarar. Det er viktig å få respons på arbeidet, slik at du kan
omarbeide og forbetre manuset undervegs.
EKSAMEN
Norskopplæringa i den vidaregåande skulen blir avslutta med ein obligatOlisk skriftleg eksamen i norsk hovudmål. Norsk sidemål er
trekkfag på linje med programfaga, og ein del elevar 1gem derfor også
opp til eksamen i sidemål. Oppgåvene til begge desse eksamensdagane
blir gitt sentralt. Ein del elevar 1gem opp i norsk munnleg. Rammene
for denne eksamenen blir bestemt lokalt.
Utgangspunktet for eksamensoppgåvene er måla i læreplanen.
Norskfaget har eksamen etter tre år i den vidaregåande skulen. Til
eksamen i norsk kan du derfor bli prøvd i mål frå alle dei tre årsninna,
men dei som lagar eksamen, må velje ut mål som det er mogleg å
prøve i løpet av ein skuleeksamen. Standpunktkarakterane i faget har
eit breiare grunnlag. Den beste førebuinga til eksamen er at du har
arbeidd godt med faget gjennom alle dei tre skuleåra og kjenner deg
trygg både på det faglege innhaldet og på skriftleg og munnleg framstilling i ulike sjangrar.
Skriftleg eksamen
Det er ilelge lagt opp til førebuingstid til skliftleg eksamen, kOl·lge i
hovudmål eller sidemål. Du får altså iklge vite noko om kva for emne
du blir prøvd i. Men du veit at du får fem timar til å lage ei sluiftleg
framstilling, og at fagstoff skal stå sentralt. Du må altså kumle planleggje og skrive ferdig ein tekst på kort tid. Då kan det vere fomuftig å
tenlge igjennom på førehand korleis du kan greie dette med best mogleg resultat. Det kan til dømes vere lurt å lese igjennom fagtekstar du
har sluive tidlegare, og du bør merke deg dei tilbakemeldingane du
har fått på desse tekstane. Du kan også tenlge igjennom korleis du best
kan greie å sklive ein god tekst under press - det vil seie tenkje igjennom aktuelle sklivestrategiar.
Det aller viktigaste er at du har noko å skrive om. I tida før eksamen kan du til dømes leggje opp til faglege samtalar med medelevar,
der læreplanen og faglege notat frå undervisninga kan vere utgangspunkt for samtalane. Du kan også lage nye notat, baserte på lærebokstoff eller andre kjelder.
Hjelpemiddel
Du har iklge tilgang til Intemett under eksamen, og det er iklge lov å
samarbeide med andre, men elles er det mogleg å bruke fleire typar
19 elder. Då er det viktig å tenkje igjennom kva slags kjelder som kan
vere til hjelp i eksamenssituasjonen. Du har neppe tid til å lese heile
267
kapittel i ei lærebok, for deretter å sortere og skrive ein tekst som er
svar på problemstillinga i oppgåva. Derimot kan det vere fomuftig å ha
med eigne notat frå undervisninga. Her kan du finne nøkkelord og
formuleringar som kan vere til hjelp i arbeidet med eksamenssvaret.
Det er lett å bli overvelda av hjelpemiddel, slik at du ilelge får nok tid
til å konsentrere deg om din eigen tekst. Når du sjølv kan velje kva for
hjelpemiddel du vil ha med på eksamen, er ein del av prøva å kunne
velje ut dei hjelpemidla som er relevante og faktisk kan vere til god
hjelp og ikkje til frustrasjon på eksamensdagen. Diskuter i klassen kva
som kan vere gode hjelpemiddel i eksamenssituasjonen, etter at de har
prøvd ulike typar hjelpemiddel under ei heildagsprøve.
Når du kan ha med hjelpemiddel, må du også opplyse sensor om
kva for hjelpemiddel du har brukt. Dette er også ein del av prøva, og
du må meistre både sitatteknikk og å lage 19e1detilvisingar (s. 256260) . Dei fleste vil ha med seg ordbok eller ordliste. Inga ordliste kan
erstatte gode kunnskapar om rettsluiving. Dersom du er svært usikker
i rettskriving, vil mylge av merksemda vere retta mot rettskrivinga, og
det tek mykje tid å slå opp i ordlista. Du kan også lett oversjå feil fordi
du iklge er klar over at det er feil. Men ordlista er til god hjelp når du
skal kontrollere rettsluivinga - gjeme til slutt i skriveprosessen. Når du
skriv på datamaskin, har du vanlegvis tilgang til eit retteprogram. Ver
klar over at programmet kan oversjå feil, til dømes markerer det iklge
«helt» i denne setninga når du sluiv nynorsk: «Det er helt sikkert.»
Grunnen er at programmet iklge vurderer samanhengen ordet blir
brukt i. Programmet markerer heller iklge kronglete setningsoppbygning og seier iklge frå dersom ordvalet er uheldig eller gale.
Ved eksamensbordet
Når du får oppgåvesettet til eksamen, gjeld det å orientere seg om kva
for val du står overfor. Les oppgåvetekstane nøye og set gjeme strek
under viktige ord eller formuleringar, slik at du er sikker på kva slags
problemstilling du står overfor. Du vel naturlegvis den oppgåva som
du meiner du kan få til best - både når det gjeld innhald og sjanger.
Det er vanleg med tekstvedlegg til oppgåvene. Les oppgåvefonnuleringa nøye, slik at du er sikker på korleis du skal arbeide med tekstvedlegget (eller vedlegga) . I arbeidet med tekstvedlegget har du behov
for både fagkunnskap og godlesekompetanse. Vel ein lesestrategi som
er i samsvar med fonnålet med lesinga.
Bruk tid på å planleggje oppgåvesvaret ditt, men pass samtidig
på at du har tid til slutt til å sjå over og eventuelt gjere endringar i
teksten.
Munnleg el{samen
Munnleg eksamen er organisert lokalt, så her kan norsklæraren fortelje
nænnare om opplegget ved skulen. Men også denne eksamenen
byggjer på læreplanen og skal vurdere fagleg kompetanse, kombinert
med munnleg dugleik, ofte knytt til ein presentasjon.
Ein god munnleg prestasjon er prega av fagleg engasjement, gode
268
Å finne relevant stoff
13· Tre store oppgåver
faglege kunnskapar og evne til å formidle og drøfte fagstoff. Dersom
det blir lagt opp til førebuingstid, bør du øve så mykje som råd på
framfølinga, særleg med tanke på at du skal kommunisere godt med
publikum, det vil her seie sensor og eksaminator.
Å
FINNE RELEVANT STOFF
Vi skil mellom sluiftlege kjelder og munnlege kjelder. Blant dei skriftlege kjeldene kan vi skilje mellom papirbasert kjeldemateriale og elektronisk kjeldemateliale.
269
Korleis søkjer ein informasjon?
Ved l1jelp av databasane til biblioteha
I papirbasene leksikon og ordbøker har du direkte tilgang til infonnasjon, direkte frå boldlylla. For å finne fram til fagartiklar må du gå fram
på ein annan måte. Her kan databasane til biblioteka - som i dei fleste
tilfelle er tilgjengelege på nettet - vere til stor nytte. Vi skal sjå litt
nærmare på bok- og mediebasen til Bergen offentlege bibliotek (mange
andre norske folkebibliotek har eit likt eller liknande søkjegrensesnitt):
Søk i Bergen off. bibliotek
Viktige kjelder til informasjon
Lehsilwn og ordbøher
Sjølvom det framleis finst mange gode papirbaserte leksikon, bruker
mange i dag leksikon på Internett, til dømes Wihipedia (på norsk,
engelsk og mange andre språk), Caplex (på norsk), Store Norshe
Lehsilwn (på norsk), og Encyclopædia BJitannica (på engelsk).
Nettleksikon har eigenskapar som papirbaserte leksikon iklge har.
Du kan sølge direkte på oppslagsord, medan du i eit papirbasert
leksikon må bruke alfabetet og eventuelt registerbindet. Eit nettleksikon har lenlger til ulike delar av den same artikkelen, og til andre
artiklar i det same leksikonet.
Støne ordbøker kan også vere gode Igelder til fagleg informasjon,
først og fremst språkleg infonnasjon, til dømes om det histmiske
opphavet til ord (etymologi). I tillegg til dei mange gode papirbaserte
ordbøkene som finst i dei fleste bibliotek, finst det også ordbøker på
Internett. Nokre er gratis, medan andre berre er tilgjengelege med
abonnement. Dei mest 1gende flitt tilgjengelege norske ordbøkene er
Bohmålsordboha og Nynorslwrdboha.
http://www.dokpro.uio.no/ordboksoelchtml
Fagbøher ogfagartihlar
Relevant stoff kan du også finne i fagbøker og fagartildar. Artiklar er
trykte til dømes i artikkelsamlingar (antologiar) eller i fagtidsskrift. På
Internett kan du finne fagartildar til dømes på heimesidene til forfattarar
eller på nettsidene til universitet og høgskular. Mange fagtidssluift utgir
også elektroniske artildar på Internett. Ofte er desse artildane knytte til
abonnementsordningar og denned ikkje flitt tilgjengelege.
Emneportalar og andre fagspesifihhe nettstader
Du kan også finne relevant stoff på nettstader som dekkjer bestemte
faglege emne, til dømes emneportalar. I ein emneportal er ressursar
knytte til eitt eller fleire emne, samla. Deichmanske bibliotek i Oslo
har laga emneportalen «Detektor», med kvalitetssikra informasjon
innanfor mange ulike emne. Andre døme på slike fagspesifikke nettstader er «Aasen-tunet» (om Ivar Aasen og nynorsk skriftkultur),
«Norske barne- og ungdomsbokforfattarar», «Norsk språkråd» og
«Dagbladet litteratur». Også andre aviser og NRK har litteraturstoff.
Fritekst
Tittel
Forfatter/Person
Emne
Emne musikkCD
Medietype
:'7.V
"'
.,,""m''''d'=
''yp'''''.- - ',C7):I
Beregnet på
Det glade 60-tall : let the goo .. .
(CD Musikk)
In the moad for love: original ...
(CD Musikk)
Bestefar er en stokk (VHS )
Tools i n the dryer (CD Musikk)
",
; ,,:;;:.1,_ _ _ _--"'"-'
: I
Bare hele ord
~
Detaljert søk ...
Legg til søk i
nettleseren din
Sølgevindauget har ei rekkje ulike sølgefelt, der du kan leggje inn
informasjon som avgrensar søket ditt. Flitekstfeltet er det enklaste å
bruke: Her kan du leggje inn til dømes forfattarnamn, titlar eller stikkord du trur er relevante. Problemet her er at du kan få ganske mange
treff. Dersom du vil sølge på ein bestemt tittel eller forfattar, kan du
fylle ut felta «Tittel» og/eller «Forfatter/person». Ved hjelp av sølgefeltet «Tema» kan du sølge etter stoff innanfor bestemte område, til
dømes litteraturhistmie, språkhistmie, mellomalder eller naturalisme.
Du kan også avgrense søket til kjelder som er skrivne på bestemte
språk, til bestemte medie typar (<<bøker», «musikk på CD», DYD OSv.),
til bestemte litterære former (<<antologi» , «dikt» , «roman» osv.) eller til
bestemte målgrupper.
Nasjonalbiblioteket (www.nb.no) har ein nettbasert database - Det
digitale Nasjonalbiblioteket - der du kan sølge på meir enn ein rp.illion
aviser, bøker, bilete, tidsskrift, musikkopptak, radioopptak og filnl . Eit
søk i denne basen kan du gjere i eitt enkelt sølgefelt.
Ein nyttig database er «Nm'art - Norske og nordiske tidsskliftartiIdar», som er tilgjengeleg frå nettstaden til Nasjonalbiblioteket. «Norart»
inneheld referansar til fagartiklar publiserte i nordiske tidssklift og
årbøker. Eit lite døme: Dersom du går til www.nb.no/baser/norart/ og
sølger på «Cora Sandel» , får du to treff. Trefflista ser slik ut:
NORART:
FO _INST=Sandel,Cora
[Nytt søk]
[Andre baser]
Post 1-2 av 2
Alle postene i fullformat
Synspunkter
~ Kunstnerhelg
'2
~~
Sandel, Cora
Sandel, Cora
Edda, h. 2 (1990)
Vinduet, Arg.35, nr.4 (1981)
avmerkede poster i format:
' r"".~"
-
IT)
(~ ( rjo,....mo,tJ"Ø )
[Bestill]
[Bestill]
270
13
G
Forslag til fordjupingsoppgåver
Tre store oppgåver
Nokre av artiklane du finn referanse til i basar som «Norart» , kan vere
vanskelege å få tak i, andre kan du finne på skulebiblioteket eller
lokalbiblioteket. Rådfør deg med læraren eller ein bibliotekar.
~.
Ved l1jelp av ein søhjemotor på Intemett
Mange tyr til søkjemotorar som Google, AllTheWeb eller AltaVista når
dei skal finne informasjon på Internett. Du kan til dømes finne stoff
om Cora Sandel ved å sølge på namnet hennar. Problemet er at eit
slikt søk gir svært mange treff, ofte meir enn 100 000. Dette er altfor
mykje å handtere, og det kan derfor vere ein ide å innsnevre søket.
I Google kan du gjere dette ved å velje «Avansert». Då får du opp eit
vindauge som ser slik ut:
271
Litterære emne
Mellomalderlitteratur
• Tre norske mellomalderkongar, og sogene som Snone Sturluson
har skrive om dei
• Norrøn poesi - innhald, form og funksjon
• Norrøne ættesoger - innhald form og funksjon
• Verdsbilete og menneskesyn i mellomalderen slik det 1gem til
utnykk i Den guddommelege komedien av Dante Alighieri
Menneske
og makter i Strengleihar av Marie de France
•
Motiv,
tematikk
og konfliktar i den første norske romanen:
•
Soga om Iiistram og Isond
• Folkedikting frå fleire land - ei samanlikning
• Moderne adaptasjonar av folkedikting i mellomalderen
• Mellomalderkunst innanfor ulike kunstartar
Avansert søk
Finn
resultater
Med alle ordene
~==:=:::;ll l0 treff per ~ I l!lD
I
Med minst ett av I
Uten disse ordene I
Med eksakt frase
I
I
I
Enk elt søk ))
Språk
Vis kun sider skrevet p~
Filformat
: Bare f: I vis sider i dette formatet
Dato
Finn sider oppdatert i løpet av de
Forekomster Finn resultater hvor mine ord forekommer
Domene
SafeSearch
Sortering
: Bare I : I finn resultater fra nettstedet eller
domenet
0 Ingen filtrering 0 Bruk SafeSearch
0 Relevanse C Dato
I alle spr~k ~ I
I alle formate ~ J
I n~r som hel ~ I
l hvor som hl ~ I
I (f.eks.
' - - ------' startsiden.no)
Sidespesifikt søk
Liknende
Søk etter sider som ligner p~ siden
Lenker
Søk etter sider som har lenke til siden
I~
IL____...JI
Litteratur frå 1700-talet
•
•
•
•
•
Komediediktaren Ludvig Holberg
Ludvig Holberg: Niels Klims undeljordishe reise
Sentrale tekstar og tankar under opplysningstida i Europa
Norske Selskab
Klassisisme i ulike kunstartar
Litteratur i pelioden 1850-1900
•
•
•
•
•
•
•
Kva for problem blir sette under debatt i norsk litteratur etter
Brandes sine førelesingar om litteraturen i samtida?
Kva er det som 1genneteiknar den naturalistiske diktinga?
Kvinneliv og kvinneroller i litteratur frå siste del av 1800-talet
Tekstar og tankar hos Kristianiabohemen
Knut Hamsuns dikting i 1890-åra
Ulike reaksjonar på framveksten av det moderne samfunnet realistisk og modernistisk litteratur frå pelioden 1850-1900
Dei første modernistane
~
Litteratur i perioden 1900-1950
Dersom du prøver å leggje sølgeorda «Cora Sandel» og «Klara» inn
i sølgefeltet «med alle ordene», og i tillegg avgrensar deg til sider
sluivne på norsk (sølgefeltet «språk») og bene dei sidene der sølgeorda finst i hovudinnhaldet på sida (søkjefeltet «Forekomsten» , har
du redusert resultatet til rundt 35 treff.
•
•
•
•
•
•
FORSLAG TIL FORDJUPINGSOPPGAVER
Emne for fordjupingsoppgåva kan vere norskfaglege emne frå alle dei
tre årstrinna. Nedanfor finn du ein del forslag til fordjupingsoppgåver.
Dei ulike emna er tenkte som utgangspunkt for meir konkrete
problemstillingar som ei fordjupingsoppgåve kan vere eit svar på.
Forslaga er presenterte i U·e grupper: litterære emne, språklege emne
og andre norskfaglege emne.
Motiv, tematikk, personar og forteljemåte i ein nyrealistisk forfattarskap
Motiv, tematikk og form i ein modernistisk forfattarskap
Det farlege i dei farlege bøkene frå melloml<ligstida
Norsk kulturdebatt i mellomkrigstida
Politisk dikting frå mellomkrigstida
Krig og luigserfaringar som tema i norsk og internasjonal litteratur
i nokre verk frå pelioden 1900-1950
Litteratur etter 1950
•
•
•
•
Modernistisk lyrikk
Sosialistisk realisme i 1970-åra
Feministisk litteratur frå 1970-åra
Postmodernistisk litteratur
272
Forslag til fordjupingsoppgåver
13 · Tre store oppgåver
•
•
•
• Reklamespråk før og no
• Ny teknologi - nytt språk? Om språk i sms-ar, bloggar og nettprat
• Språk og røyndom: nye omgrep, gamle fenomen - nye fenomen,
Minimalistisk forteljekunst
Kliminallitteratur
Temastudium (barndom, det vondes problem, kroppen, familien,
identitet)
Andre litterære emne
• Kva er litteratur? (teoretisk drøfting og lesing av ulike sjangrar)
• Sjangerstudium (epikk, lyrikk, dramatikk, sakprosa)
• Verdiar i eldre og nyare tekstar
• Litteraturen og det typisk norske (eldre og nyare tekstar)
• Periodestudium (norsk - og utanlandsk - humanisme, barokken,
opplysningstid og klassisisme, romantikk)
• Hemik Wergeland versus Johan Sebastian Welhaven
• Henrik Ibsens idedrama (Brand, Peer Gynt)
nye omgrep
~'.
• Språk og kjønn - ord om kvinner og ord om menn i massemedia
• Språk og politikk - korleis språkbruk speglar politiske haldningar
•
•
.)
•
•
Andre språhlege emne
• Språkleg påverknad frå andre land (før og no)
• Korleis lærer barn språk?
Språhdebatt og språhpolitihh 1830-1900
• Det språkpolitiske arbeidet til Ivar Aasen
• Det språkpolitiske arbeidet til Knud Knudsen
-.: . Språkstriden på 1800-talet
Språh og språhpolitihh i Norden
• MinOlitetsspråk på heimstaden
• Språkpolitikk i lokalsamfunnet
Språhhistorie frå 1900 til i dag
Forholdet mellom bokmål og nynorsk i historisk perspektiv
• Språkpolitikken til politiske parti
• Samnorsktanken - vekst og fall
• Om foreldreaksjonen i 1950-åra
• Debatten om sidemålsstilen - frå 1907 til i dag
'><: .
nasjonalt og internasjonalt
Bruk av dialekt i radio og fjernsyn
Språkleg påverknad frå andre land
Samanlikning av norsk og eit anna (eller andre) språk
Kodeveksling
Retorihh
• RetOliske analysar av ein sjanger (lyrikk, argumenterande
sakprosa, fjernsynsdebattar)
• RetorikkhistOlie
Språklege emne
Språhhistorie frå mellomalderen til 1800
• Omsetjing frå eldre norsk (norrønt eller norsk frå perioden 15001800) til moderne norsk
• Språkleg kommentar av tekst frå før 1800
Shriftspråh og talemål
• Sms-språk
• E-post-språk
• Chat-språk
• Analyse av ein geo lekt
• Generasjonsforskjellar i ein geolekt
• Samanlikning av geolekten i ein by eller tettstad og geolekten
i dei omliggjande områda
• Talemålet til innflyttarar
• Multietnolekt
• Undersøking av ordforrådet i spesifikke ungdomsmiljø
273
Andre norskfaglege emne
Massemedium
• Samanlikning av nettstader - likskapar og forskjellar
• Film: regissør-, sjanger- eller epokestudium
• Film: norsk film i histOlisk perspektiv
• Fjernsynsseriar - analyse og vurdering
• Bok og film
• Film og dataspel
• Ulike typar adaptasjon
• Forteljinga i eit dataspel- analyse av strukturen
• Nettleksikon - utvikling og bruk
• Lag film sjølv - forklar prosessen og vis resultatet
• Samanlikning mellom ei papiravis og ei nettavis
• Samanlikning av ulike nettaviser
I
Samish språh og hultur
• Samisk språk: histOlie og utgreiing om språket
• Samisk språk i bruk på ulike samfunnsområde
• Samisk litteratur: forfattar-, sjanger- eller temastudium
• Film: ein eller fleire smuisk(e) regissør(ar) , film om samiske forhold
• Samisk språk og kultur på Internett - vurdeling av kva som finst
Samansette tehstar
• Teikneselieromanar
• Skjermtekstar
• SonglyIikk
• Rockevideoen lesen som litteratur