Transcript Document
Габдулла Тукай халык авыз иҗаты әсәрләренә карата нинди мөнәсәбәттә булган? «Исемдә калганнар» 1909 Кушлавыч Сасна Өчиле Казан Кырлай Җаек Казан 1886 Мөхәммәтгариф Бибимәмдүдә Сасна 1889 Бибимәмдүдә Мөхәммәтшакир Өчиле 1890 1892 Зиннәтулла хәзрәт Казан 1891 Мөхәммәтвәли Газизә Кырлай 1892 Сәгъди абзый Зөһрә апа Җаек 1895 Галиәсгар Газизә 1907 Болгар кунакханәсе Кушлавыч Казан «Тау башына салынгандыр безнең авыл...» Билгесездер, кая ташлар бу тәкъдирем… Күз яшең дә кипмичә еглап вафат булган әни! Гаиләсенә җиһанның ник китердең ят кеше! И, күңелнең шаулап аккан чишмәдән сафрак чагы! И, Казан арты!.. Сәгъди абзый йортының ишегалды «Г. Тукай һәм аның апасы Газизә Уральск шәһәрендә». Рәссам X. Якупов. Шәкерт Тукай «Мотыйгия» мәдрәсәсенең мөдәррисе Мотыйгулла Төхфәтуллин Күп яттык без мәдәрәсәдә... Әйдә, халыкка хезмәткә... Болгар кунакханәсе «Иртә белән кайнамакта бу базар...» Шәрык клубында. “Халык әдәбияты” китабы. “Халык җырлары – безнең бабаларымыз тарафыннан калдырылган иң кадерле вә иң бәһәле бер мирастыр. Болгар шәһәрләре, Болгар авыллары, бер дә булмаган төсле, кырылдылар да беттеләр, эзләре дә калмады. Әмма менә бу кыйммәтле мирасыбыз дидекемез халык шигырьләрен туплар да ватмады, уклар да кадамады... Аларны югалтмаска, иҗтиһад итәргә кирәк”. “Халык әдәбияты” хезмәтеннән “Халык авыз иҗатында яшәгән образларны үз әкияләренә кертеп, шагыйрь татар халкын бөтен дөньяга танытты. Филология фәннәре докторы Фәрит Бәширов Тукай әсәрләре кайсы яклары белән халык җырларына охшаганнар? Ишеттем мин кичә: берәү җырлый Чын безнеңчә матур, милли көй; Башка килә уйлар төрле-төрле, Әллә нинди зарлы, моңлы көй. Хәйран булып, җырны тыңлап тордым, Ташлап түбән дөнья уйларын; Күз алдымда күргән төсле булдым Болгар һәм Агыйдел буйларын. Түзалмадым, бардым җырлаучыга, Өзлеп-өзлеп кенә әйтеп бирә Дидем: “Кардәш, бу көй нинди көй?” Татар күңеле ниләр сизгәнен; Җавабында милләттәшем миңа: Мискин булып торган өч йөз елда Бу көй була, - диде, - Әллүки!” Тәкъдир безне ничек изгәнен. Күпме михнәт чиккән безнең халык, Күпме күз яшьләре түгелгән; Милли хисләр белән ялкынланып, Тукай әсәрләре кайсы яклары белән халык җырларына охшаганнар? “Тукай шигырьләренең укучыны сихерли торган хосусиятләреннән берсе – аларның гадәттән тыш музыкальный булуларыдыр. Тукай шигырьләре үзләреннән-үзләре укылалар” Гали Рәхим Сәгыйт Рәмиев Бер тавыш килде колакка, яңгырады бер заман: “Тор, шәкерт! Җиттек Казанга, алдымызда бит Казан!” Әйтә иртәнге намазга бик матур, моңлы азан; И Казан! дәртле Казан! моңлы Казан! нурлы Казан! Мондадыр безнең бабайлар түрләре, почмаклары; Мондадыр дәртле күңелнең хурлары, оҗмахлары. Монда хикмәт, мәгърифәт һәм монда гыйрфан, монда нур; Монда минем нечкә билем, җәннәтем һәм монда хур... Нәни Габдулла Кечкенә Пушкин Ике йолдыз – ике даһи ХАЛЫКЧАНЛЫК ХАЛЫККА АҢЛАЕШЛЫ ӘСӘРЛӘР ЯЗГАН ХАЛКЫ ТУРЫНДА КАЙГЫРТЫП ЯЗГАН Милләткә Бар уем кичен-көндезен сезнең хакта, милләтем; Саулыгың – минем саулык, авыруың – минем авыруым. Син каршымда бар нәрсәдән дә изге һәм хөрмәтле; Дөнья бирсәләр дә сатмам, милләт, миллиятемне. Тукайның остазлары: Ясәви Бакырганый Мәхмүд Болгарый Хисям Кятиб Утыз Имәни ТУКАЙ ХАЛЫК ИҖАТЫ БАЛАЧАКТА ИШЕТЕП ҮСКӘН, АҢЛАГАН ТӘРБИЯЛӘНГӘН ЮАТКАН ҮСМЕР ЧАКТА ШАГЫЙРЬЛЕКТӘ ҖЫЙГАН ТУПЛАГАН РУХЫН БАЕТКАН ИҖАТКА ЭТӘРГӘН ИҖАТЫНДА КУЛЛАНГАН ГАДИ ТЕЛДӘ ҮЛЕМСЕЗ ӘСӘРЛӘР ТУДЫРГАН ШАГЫЙРЬ БУЛАРАК ДӨНЬЯГА ТАНЫТКАН «Татар халкы милләт булып яшәгәндә Тукай да яшәр» М.Ш.Шәймиев, Татарстан Республикасы президенты. ТУГАН ТЕЛ И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле! Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы. Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән, Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән. О родной язык, певучий, о родительская речь! Что на свете знал я? Что сумел я уберечь Колыбель мою качая, тихо-тихо пела мать. Сказки бабушки я начал, подрастая понимать. Oh, my language, native language, you’re soul and you’re my heart! Many things I’ve learnt in this life through this language, through my blood Little baby in his cradle tries to hold his Mammy tight. I remember how my Granny told me fairy tales at night.