Transcript Definicje_w_ustawach_i_rozporzadzeniach

Piotr Magda
DEFINICJE LEGALNE
W USTAWACH
I ROZPORZĄDZENIACH
Krzyczki, 10 października 2013 r.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
PRZEDMIOT ZAJĘĆ
Przedmiotem zajęć jest omówienie wybranych
problemów legislacyjnych z zakresu definiowania
określeń
występujących
w
ustawach
i
rozporządzeniach, w tym z punktu widzenia ich
konstytucyjności.
W tym celu zostanie zaprezentowanych 10 tez
odnoszących się do tej problematyki w świetle
dotychczasowej praktyki legislacyjnej.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1.1. WPROWADZENIE DO TEZY PIERWSZEJ
Zgodnie z § 146 ust. 1 „Zasad techniki prawodawczej” („ZTP”) w
ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję
danego określenia, jeżeli:
1) dane określenie jest wieloznaczne;
2) dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie
jego nieostrości;
3) znaczenie danego
zrozumiałe;
określenia
nie
jest
powszechnie
4) ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje
potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1.2. TEZA PIERWSZA
Przepisy § 146 ust. 1 ZTP statuują zamknięty katalog
przesłanek definiowania określeń występujących w
ustawie i rozporządzeniu. Formułowanie zatem definicji
legalnej przy braku występowania przynajmniej jednej z
nich stanowi zabieg legislacyjny dyskwalifikujący go
w świetle:
1) unormowań § 146 ust. 1 ZTP;
2) logiki prawniczej.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY PIERWSZEJ
Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko:
„Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) Biuletynie Informacji Publicznej – rozumie się przez to
Biuletyn Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z
dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
(Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.3));”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.1. WPROWADZENIE DO TEZY DRUGIEJ
Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ZTP w ustawie lub
innym akcie normatywnym formułuje się definicję
danego określenia, jeżeli dane określenie jest
wieloznaczne, przy czym jeżeli określenie wieloznaczne
występuje tylko w jednym przepisie prawnym, jego
definicję formułuje się tylko w przypadku, gdy
wieloznaczności nie eliminuje zamieszczenie go
w odpowiednim kontekście językowym.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.2. TEZA DRUGA
Dyrektywa formułowania definicji określenia wieloznacznego wynika z
nakazu zapewnienia określoności przepisów prawa, wywodzonego z
zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa,
która – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – stanowi
jeden z normatywnych składników zasady demokratycznego państwa
prawnego (art. 2 Konstytucji RP). W przypadku gdy zastosowanie
wykładni językowej takiego określenia będzie niewystarczające dla
rozumienia tekstu ustawy albo rozporządzenia w sposób zgodny z
intencją prawodawcy, to brak takiej definicji stanowi „istotną lukę w
regulacji (...) i technicznolegislacyjną wadę” danego aktu
normatywnego (wyrok TK z dnia 25 maja 1998 r., U 19/97).
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY DRUGIEJ
Przepisy art. 39 ust. 1 i art. 40 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali
mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych:
„Art. 39. 1. Dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom mieszkającym w
lokalach, do których mają tytuł prawny, jeżeli średni miesięczny dochód na
jednego członka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesięcy
poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku nie przekracza
150% najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 100% w
gospodarstwie wieloosobowym.
Art. 40. 1. Przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo
prowadzone przez osoby stale razem zamieszkujące.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY DRUGIEJ (CIĄG DALSZY)
2. Za podstawę obliczenia dochodu przypadającego na jednego członka
gospodarstwa domowego przyjmuje się sumę dochodów członków tego
gospodarstwa osiągniętych w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę
złożenia wniosku o przyznanie dodatku.
2a. Ustalając dochód osoby prowadzącej działalność gospodarczą, za dochód
przyjmuje się kwotę podaną w oświadczeniu, nie niższą jednak niż
zadeklarowana przez te osoby kwota dochodu stanowiącego podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa sposób deklarowania
oraz wzór deklaracji o wysokości dochodów członków gospodarstwa
domowego oraz dokumenty, które do deklaracji należy dołączyć lub które
powinny być przez składających deklaracje przechowywane w celu
udostępnienia na żądanie organu przyznającego dodatek mieszkaniowy.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.1. WPROWADZENIE DO TEZY TRZECIEJ
Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 2 ZTP w ustawie lub
innym akcie normatywnym formułuje się
definicję danego określenia, jeżeli dane
określenie jest nieostre, a jest pożądane
ograniczenie jego nieostrości.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.2. TEZA TRZECIA
Przepis § 146 ust. 1 pkt 2 ZTP nie nakazuje
ustanawiania definicji każdego określenia nieostrego
występującego w ustawie albo rozporządzeniu.
Dyspozycja w nim zawarta odnosi się expressis verbis
jedynie do takich określeń nieostrych, w stosunku do
których jest pożądane ograniczenie ich nieostrości, przy
czym dopuszczalny stopień nieostrości danego
określenia zależy od charakteru normy prawnej, jaką
współtworzy, i gałęzi prawa, której dotyczy.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ
Przepis art. 240 pkt 2 w związku z przepisem art. 239 ustawy z dnia 19
kwietnia 1969 r. – Kodeks karny:
„Art. 239. § 1. Kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje
korzyść majątkową lub osobistą albo ich obietnicę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto, pełniąc funkcję publiczną, uzależnia czynność służbową od
otrzymania korzyści lub takiej korzyści żąda,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Karze przewidzianej w § 2 podlega także ten, kto pełniąc funkcję
publiczną przyjmuje korzyść lub jej obietnicę za czynność stanowiącą
naruszenie przepisu prawa.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ
(CIĄG DALSZY)
Art. 240. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w
art. 239:
(…)
2) przyjmując korzyść majątkową w wielkich
rozmiarach lub jej obietnicę,
- podlega karze pozbawienia wolności na czas nie
krótszy od lat 3.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ
Przepis art. 151 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny:
„Art. 151. Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia
przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu,
właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu
poprzedniego, chyba że bez nie uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się
przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka
szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian
za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo
wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na
skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.3. PRZYKŁAD NR 3 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ
Przepis art. 221 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca
1997 r. – Kodeks postępowania karnego:
„Art. 221. § 1. Przeszukania zamieszkałych
pomieszczeń można dokonać w porze nocnej
tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki; za
porę nocną uważa się czas od godziny 22
do godziny 6.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.3. PRZYKŁAD NR 4 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ
Przepis art. 56 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r.
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy:
„Art. 56. § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił
zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy
z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał
małżeństwo przez rozwód.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4.1. WPROWADZENIE DO TEZY CZWARTEJ
Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 3 ZTP w ustawie lub
innym akcie normatywnym formułuje się
definicję danego określenia, jeżeli znaczenie
danego określenia nie jest powszechnie
zrozumiałe.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4.2. TEZA CZWARTA
Okoliczność, że określenie występujące w ustawie albo
rozporządzeniu jest zrozumiałe na gruncie danego
języka wyspecjalizowanego, a zakresem podmiotowym
ustawy albo rozporządzenia są objęci wyłącznie
przedstawiciele środowiska operującego tym językiem,
nie stanowi argumentu na rzecz zaniechania
zdefiniowania tego określenia, jeżeli na gruncie języka
powszechnego nie jest ono powszechnie zrozumiałe.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY CZWARTEJ
Przepis art. 3 pkt 34 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r.
– Prawo atomowe:
„Art. 3. W rozumieniu niniejszej ustawy użyte
określenia oznaczają:
(…)
34) promieniowanie naturalne – promieniowanie
jonizujące emitowane ze źródeł pochodzenia
naturalnego ziemskiego i kosmicznego;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5.1. WPROWADZENIE DO TEZY PIĄTEJ
Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 4 ZTP w ustawie lub
innym akcie normatywnym formułuje się
definicję danego określenia, jeżeli ze względu na
dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba
ustalenia nowego znaczenia danego określenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5.2. TEZA PIĄTA
Ustawodawca powinien kierować się szczególną
powściągliwością
w
kreowaniu
definicji
stanowiących lex specialis w stosunku do
definicji
sformułowanych
w
ustawach
podstawowych dla danej dziedziny spraw, w
szczególności w ustawach określanych jako
„kodeks”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5.2. TEZA PIĄTA (CIĄG DALSZY)
„Istotą kodeksu jest stworzenie koherentnej i – w miarę możliwości – zupełnej
oraz trwałej regulacji w danej dziedzinie prawa, kodeksy przygotowywane i
uchwalane są w odrębnej, bardziej złożonej procedurze niż „zwyczajne”
ustawy, istotą kodeksu jest dokonanie kodyfikacji danej gałęzi prawa. Dlatego
terminy i pojęcia używane przez kodeksy traktuje się jako wzorcowe i
domniemuje się, iż inne ustawy nadają im takie samo znaczenie. (…) Zasady
prawidłowej legislacji wymagają więc, by ustawodawca nader rozważnie
podejmował nowelizację kodeksów, a w każdym razie, by powstrzymywał się
od nowelizowania ich drogą pośrednią, gdy pozornie niezmieniony tekst
kodeksu zostaje wydrążony z treści postanowieniami ustaw szczegółowych.
Jest to szczególnie ważne, gdy nowelizacja ma dotyczyć kodeksowych
unormowań o charakterze zasadniczym, przesądzających samą istotę
poszczególnych instytucji danej gałęzi prawa” (orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 18 października 1994 r., K 2/94).
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY PIĄTEJ
Przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca
2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego:
„Art. 2. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
2) właścicielu – należy przez to rozumieć
wynajmującego lub inną osobę, z którą wiąże
lokatora stosunek prawny uprawniający go do
używania lokalu;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.1. WPROWADZENIE DO TEZY SZÓSTEJ
Jednym ze sposobów definiowania określeń
występujących w ustawach jest odesłanie
dynamiczne w przepisie definicyjnym ustawy do
przepisu innej ustawy zawierającego definicję
tego samego określenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.2. TEZA SZÓSTA
Definiowanie określeń ustawowych poprzez odsyłanie w przepisie
definicyjnym do przepisu innej ustawy zawierającego definicję tego
samego określenia jest uzasadnione, gdy w obowiązującym
ustawodawstwie:
1) istnieją co najmniej dwie definicje tego samego określenia, przy
czym brak jest podstaw do jednoznacznego przesądzenia, którą z
nich należy uznać za podstawową dla danej dziedziny spraw;
2) istnieją co najmniej dwie definicje tego samego określenia i
bezsporne jest, którą z nich należy uznać za podstawową dla danej
dziedziny spraw, jednakże zamiarem ustawodawcy jest nadanie
temu określeniu znaczenia nadanego w innej obowiązującej
definicji ustawowej.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.2. TEZA SZÓSTA (CIĄG DALSZY)
Brak będzie zatem podstaw do definiowania określenia
występującego w ustawie, gdy w obowiązującym ustawodawstwie:
1) istnieje wyłącznie jedna definicja tego określenia (definicja
ogólnosystemowa), a zamiarem ustawodawcy jest używanie
tego określenia w tym właśnie ogólnosystemowym znaczeniu;
2) istnieją wprawdzie co najmniej dwie definicje samego tego
określenia, jednakże bezsporne jest, którą z nich należy uznać
za podstawową dla danej dziedziny spraw, a zamiarem
ustawodawcy jest używanie tego określenia w tym właśnie
znaczeniu.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY SZÓSTEJ
Przepis art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska na tle przepisu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r.
o odpadach:
„Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
12) odpadach – rozumie się przez to odpady w rozumieniu ustawy z dnia 14
grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21);”.
„Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
6) odpadach – rozumie się przez to każdą substancję lub przedmiot, których
posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się
jest obowiązany;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY SZÓSTEJ
Przepis art. 6 pkt 12 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i
akumulatorach na tle przepisu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 r. – Kodeks cywilny:
„Art. 6. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
(…)
12) przedsiębiorca – przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy z dnia 2
lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z
2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.3));”.
„Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i
jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca
we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.1. WPROWADZENIE DO TEZY SIÓDMEJ
Jednym ze sposobów definiowania określeń
występujących w ustawach jest odesłanie
dynamiczne w przepisie definicyjnym ustawy do
przepisu rozporządzenia wydanego przez
właściwy organ Unii Europejskiej zawierającego
definicję tego samego określenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.2. TEZA SIÓDMA
Zastosowanie techniki legislacyjnej polegającej na
odesłaniu w przepisie definicyjnym ustawy do
definicji tego samego określenia zawartej w
przepisie rozporządzenia wydanego przez właściwy
organ Unii Europejskiej powinno mieć miejsce
wyjątkowo, obejmując jedynie przypadki, w których
brak takiej definicji powodowałby wątpliwości
interpretacyjne co do znaczenia używanego
określenia ustawowego.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY SIÓDMEJ
Przepisy art. 2 pkt 1–4, 6 i 7 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o
rolnictwie ekologicznym na tle art. 1 tej ustawy:
„Art. 1. Ustawa określa zadania oraz właściwość organów
administracji publicznej i jednostek organizacyjnych w rolnictwie
ekologicznym w zakresie wykonania przepisów rozporządzenia
Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie
produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i
uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. UE L
189 z 20.07.2007, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej
„rozporządzeniem nr 834/2007”, oraz przepisów Unii
Europejskiej wydanych w trybie przepisów tego rozporządzenia.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY SIÓDMEJ (CIĄG DALSZY)
„Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1)
certyfikat – świadectwo, o którym mowa w art. 29 rozporządzenia nr 834/2007;
2)
producent ekologiczny – podmiot gospodarczy w rozumieniu art. 2 lit. d
rozporządzenia nr 834/2007;
3)
produkcja ekologiczna – produkcję ekologiczną w rozumieniu art. 2 lit. a
rozporządzenia nr 834/2007;
4)
produkty – produkty wymienione w art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 834/2007;
(…)
6)
produkty rolnictwa ekologicznego – produkty uznane za ekologiczne w
rozumieniu art. 2 lit. c rozporządzenia nr 834/2007;
7)
środki do produkcji ekologicznej – produkty i substancje, o których mowa w art.
16 ust. 1 lub 4 rozporządzenia nr 834/2007;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8.1. WPROWADZENIE DO TEZY ÓSMEJ
Zgodnie z § 149 ZTP w akcie normatywnym
niższym rangą niż ustawa bez upoważnienia
ustawowego nie formułuje się definicji
ustalających znaczenia określeń ustawowych,
w szczególności w akcie wykonawczym nie
formułuje się definicji, które ustalałyby
znaczenia określeń zawartych w ustawie
upoważniającej.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8.2. TEZA ÓSMA
Sformułowana w § 149 ZTP zasada stanowi – w zakresie odnoszącym
się do rozporządzeń – sui generis rozwinięcie art. 92 ust. 1 zdanie
pierwsze Konstytucji RP, wedle którego rozporządzenia są wydawane
na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w
celu jej wykonania. Oznacza to, że definiowanie w rozporządzeniu, bez
ustawowego upoważnienia, określeń ustawowych:
1) w sposób odmienny aniżeli zostały one zdefiniowane w ustawie, w
szczególności w ustawie upoważniającej,
2) niezdefiniowanych w ustawie, w szczególności w ustawie
upoważniającej
- skutkować będzie niezgodnością przepisu zawierającego taką
definicję z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY ÓSMEJ
Przepis § 1a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30
kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz
przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach
publicznych na tle przepisu art. 71b ust. 3b ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty:
„§ 1a. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o specyficznych
trudnościach w uczeniu się, należy przez to rozumieć trudności w
uczeniu się odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej,
którzy mają trudności w przyswajaniu treści nauczania, wynikające
ze specyfiki ich funkcjonowania percepcyjno-motorycznego i
poznawczego, nieuwarunkowane schorzeniami neurologicznymi.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY ÓSMEJ (CIĄG DALSZY)
„Art. 71b. (…) 3b. Opinie w sprawie dostosowania wymagań
edukacyjnych wynikających z programu nauczania do
indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono
specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie
tym wymaganiom, wydają również niepubliczne poradnie
psychologiczno-pedagogiczne,
w
tym
niepubliczne
specjalistyczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne założone
zgodnie z art. 82 oraz zatrudniające pracowników posiadających
kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9.1. WPROWADZENIE DO TEZY DZIEWIĄTEJ
Nierzadkim
błędem
popełnianym
przez
prawodawcę
jest
formułowanie
skrótu
desygnatów składających się na zakres danego
określenia używanego w ustawie albo
rozporządzeniu zamiast jego definicji.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9.2. TEZA DZIEWIĄTA
Ratio legis definicji polega na objaśnieniu określenia
występującego w akcie normatywnym, podczas gdy
zgodnie z § 154 ust. 1 ZTP skrót jest środkiem techniki
prawodawczej, mającym jedynie na celu zapewnienie
zwięzłości tekstu aktu normatywnego poprzez
wyeliminowanie
konieczności
wielokrotnego
powoływania w pełnym brzmieniu używanego
określenia złożonego, składającego się z więcej niż
jednego wyrazu.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ
Przepisy art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:
„Art. 1. Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została
potwierdzona orzeczeniem:
1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech
stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub
2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie
odrębnych przepisów, lub
3) o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia
– zwanych dalej „osobami niepełnosprawnymi”.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ
Przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
języku migowym i innych środkach komunikowania się:
„Art. 2. 1. Ustawa dotyczy:
(…)
2) członków rodzin osób uprawnionych, w tym
współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci
obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców,
rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy,
zięciów i synowych, zwanych dalej „członkami rodzin”;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9.3. PRZYKŁAD NR 3 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ
Przepis art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych:
„Art. 6a. 1. Starosta w ramach zadań z zakresu administracji
rządowej powołuje i odwołuje powiatowy zespół do spraw
orzekania o niepełnosprawności, zwany dalej „powiatowym
zespołem”, po uzyskaniu zgody wojewody oraz przedkłada
wojewodzie informacje o realizacji zadań. Zgoda wojewody
wymaga uzyskania opinii Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób
Niepełnosprawnych, zwanego dalej „Pełnomocnikiem”.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10.1. WPROWADZENIE DO TEZY DZIESIĄTEJ
Przepisy § 153 ZTP rekomendują stosowanie – jako podstawowego środka
techniki prawodawczej w zakresie objaśniania określeń – definicji zakresowych w
postaci:
1)
pełnej (tj. wyliczającej elementy składowe zakresu), którą formułuje się w
jednym przepisie i obejmuje się nią cały zakres definiowanego pojęcia;
2)
niepełnej (tj. wyliczającej niektóre elementy składowe zakresu i
zaznaczającej, że tekst tej samej lub innej ustawy zawiera nadto elementy
uzupełniające tę definicję, w szczególności przez użycie zwrotu: „… i inne
wskazane w przepisach …”), którą formułuje się, gdy wyliczenie wszystkich
elementów zakresu definiowanego pojęcia w jednym przepisie nie jest
możliwe;
3)
przykładowej (tj. wyliczającej jedynie przykładowe elementy składowe
zakresu i wskazującej, że wyliczenie to ma charakter przykładowy przez
posłużenie się zwrotami: „w szczególności” albo „zwłaszcza”), którą formułuje
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
się, jeżeli nie jest możliwe
sformułowanie
definicji
pełnej lub niepełnej.
w ramach
Europejskiego Funduszu
Społecznego
10.2. TEZA DZIESIĄTA
Abstrahując od faktu, iż przepis § 153 ust. 3 ZTP ogranicza
możliwość statuowania definicji zakresowych przykładowych
jedynie do przypadków braku możliwości sformułowania definicji
zakresowej pełnej albo niepełnej, skorzystanie z niego może wiązać
się w niektórych przypadkach z ryzykiem niezgodności tak
skonstruowanej definicji z zasadą określoności przepisów prawa,
wywodzonej z zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego
przez nie prawa (art. 2 Konstytucji RP). Ryzyko takie zaistnieje w
szczególności wtedy, gdy zdefiniowanie określenia w sposób
przykładowy uniemożliwi zrekonstruowanie treści zespołu norm
prawnych odnoszących się do sytuacji prawnej jednostki lub innych
podmiotów prywatnoprawnych.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ
Przepis art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
języku migowym i innych środkach komunikowania się:
„Art. 9. Organ administracji publicznej jest zobowiązany
do
udostępnienia
usługi
pozwalającej
na
komunikowanie się.
2. Za usługę, o której mowa w ust. 1, należy rozumieć w
szczególności wykorzystanie środków wspierających
komunikowanie się.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ
Przepis art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r.
o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na
zorganizowanych terenach narciarskich:
„Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
3) pólkach ćwiczebnych – rozumie się przez to
tereny przeznaczone w szczególności do
nauczania narciarstwa lub snowboardingu;”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ (CIĄG DALSZY)
„Art. 1. Ustawa określa:
1)
podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego i ratownictwa na
zorganizowanych terenach narciarskich, zakres ich obowiązków i uprawnień oraz
zasady finansowania ich działalności;
2)
obowiązki osób przebywających w górach oraz na zorganizowanych terenach
narciarskich, a w szczególności uprawiających sport, rekreację lub turystykę;
3)
podmioty odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa
przebywającym w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich;
4)
warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach oraz na zorganizowanych
terenach narciarskich, a w szczególności uprawiających tam sport, rekreację lub
turystykę;
5)
nadzór i kontrolę nad ratownictwem górskim.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
osobom
10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ (CIĄG DALSZY)
„Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
13) zorganizowanym terenie narciarskim – rozumie się przez to ogólnie udostępnione
i odpowiednio naśnieżone lub z odpowiednio przygotowanym sztucznym
podłożem, oznaczone i zabezpieczone tereny przeznaczone do uprawiania
narciarstwa lub snowboardingu, znajdujące się przy urządzeniach transportu
linowego lub taśmowego przeznaczonych do transportu osób, a także narciarskie
trasy biegowe oraz parki narciarskie i pólka ćwiczebne.”.
„Art. 25. 1. Usytuowanie pólek ćwiczebnych oraz parków narciarskich nie może
kolidować z narciarskimi trasami zjazdowymi, biegowymi, nartostradami oraz innymi
drogami, szlakami turystycznymi pieszymi i narciarskimi.
2. Parki narciarskie oraz pólka ćwiczebne są oznakowane i wydzielone od pozostałych
terenów znajdujących się na zorganizowanych terenach narciarskich w sposób
uniemożliwiający przypadkowy wjazd lub wejście osób.”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dziękuję za uwagę

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego