Transcript Curriculumtheorie

Curriculum en
curriculumtheorie
Advance organizer
• Lees volgend krantenuittreksel (De Standaard 17 12 2008)
PEKING (REUTERS) - De 'marxistische kijk' op etniciteit zal deel gaan uitmaken
van het lessenpakket van lagere en middelbare scholieren in China.
Het Chinese ministerie van Onderwijs kondigde de lessen 'etnische eenheid' aan na
een Olympisch jaar dat verstoord werd door hevige onlusten in Tibet en onrust in
de islamitische regio van Xinjiang in het noordwesten van het land.
De krachtlijnen van het nieuwe beleid geven aan dat Peking bezorgd is over de
onvrede bij minderheidsgroepen. De lessen zullen in alle leeftijdsklassen gegeven
worden. Middelbare scholieren zullen tot veertien uur les per leerjaar krijgen 'om
de superioriteit te onderkennen van het etnische beleid van onze regering en de
communistische partij'.
In de lagere school zullen de kinderen het 'basisbesef' aangeleerd krijgen van welk
'vitaal belang' het is om 'etnische eenheid aan te moedigen, nationale eenheid te
beschermen en etnisch separatisme tegen te gaan', aldus een samenvatting op de
website van het ministerie.
Advance organizer
• Waarom neemt een land zulk een beslisssing?
• Kan je deze overheid begrijpen?
• Is zoiets in Vlaanderen mogelijk?
In de VSA?
Advance organizer
Vraag 2: Ons onderwijs richt zich op het realiseren
van eindtermen bij de lerenden. Waar komen die
eindtermen vandaan? Wat bepaalt de inhoud van
de eindtermen?
Het gaat hierbij niet om de formele
besluitvormingscyclus in de Vlaamse context,
maar meer het traceren van de invloeden die een
impact hebben op het proces.
http://www.nihaokids.nl/voor-ouders/cursus-chinees-kids/
Benaderingen begrip curriculum
"… in essentie een plan ter ondersteuning van het
leren. Het bestaat uit doelen om het leren te
richten; drie soorten beslissingen (1) selectie en
ordening van inhouden, (2) keuze van
leerervaringen die men wil uitlokken zodat de
inhouden gepast worden gemanipuleerd, (3) een
planning met daarin de optimale leercondities. "
http://www.trouw.nl/tr/nl/4556/Onderwijs/article/detail/1458751/2006/03/02/Islamitische-basisschool-alles-is-verboden.dhtml
Kernprobleem
• “What is the purpose of education. “
Visies volgens Kliebard (1989)
–
–
–
–
Humanisme / Mental Disciplinarians
Child-Study Movement / Developmentalists
Social Efficiency Movement
Social Melorists
http://www2.bc.edu/~evansec/curriculum/Kliebard.html#2
http://712educators.about.com/od/bannedbooks/tp/banned_books.htm
Kliebard (1989)
• Humanisme/Mentale discipline: overdracht
wetenschappelijke kennis en cultuur.
– ‘colonial curriculum’ waarin men vasthoudt aan
de traditionele kennisbasis
– ‘humanistische benadering’ waarin men versneld
state-of-the art kennis wil overbrengen (Spoetnikcrisis)
• Studie van het kind: basis
ontwikkelingsverloop kinderen. Curriculum is
bepaald door wat opgroeiende kinderen nodig
hebben om te ontwikkelen tot volwassene.
Kliebard (1989)
• Sociale efficiëntie: instructie moet dus helpen
om "a coolly efficient, smoothly running
society" te realiseren (Kliebard, 1987, p. 28).
Lerenden moeten leren participeren aan de
samenleving.
• Sociaal meliorisme: curriculum dient om de
maatschappij te verbeteren. Een curriculum
moet bijdragen tot en meer rechtvaardige
wereld (Freire, Illich).
Leerdoelen: een ordening volgens
aggregatieniveaus
• Macro: overheid
• Mesoniveau: instelling /school
• Microniveau: klas/les
Curriculum macroniveau: vroeger
Curriculum op macroniveau
• Centrale leerplannen zijn vervangen door:
 Ontwikkelingsdoelen in het kleuteronderwijs
 Eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het lager
onderwijs
 Eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het
secundair onderwijs
 Eerste aanpak 1999; laatste aanpassingen april
2010 VOETen nieuwe eindtermen
http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/ICT/ictvoodvoe.htm
http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/publicaties/voet/voet2010.pdf
Eindtermen en ontwikkelingsdoelen
• "Ontwikkelingsdoelen en eindtermen zijn
minimumdoelen op het vlak van kennis, inzicht,
vaardigheden en attitudes die de maatschappij
via het Vlaams Parlement absoluut
noodzakelijk acht voor het onderwijs van
vandaag." (Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap, 1998, p.6).
• Centrale rol Entiteit Curriculum
http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/
http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/index.htm
Uittreksel uit het decreet van 23 april 2010 waarin onder andere de ontwikkelingsdoelen
“Nederlands voor nieuwkomers” vermeld worden voor anderstalige nieuwkomers van het
secundair onderwijs; de zogenoemde onthaalklas (http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/2009-1016%20Besluit%20VR%20eindtermen.pdf).
Eindtermen versus
ontwikkelingsdoelen
• Verschil:
– ~structuur van het leerplichtonderwijs.
Kleuteronderwijs enkel ontwikkelingsdoelen. Wat men bij kleuters
nastreeft moèt niet bereikt zijn op het einde van de kleuterschool.
– ~verplicht karakter: eindtermen geven aan wat MOET bereikt zijn op
het einde van een bepaalde grens (basisonderwijs en secundair
onderwijs). De eindtermen gelden als minimumdoelen. Ze geven dus
aan wat minimaal bereikt moet worden. Een school kan en mag dus
verder gaan dan wat opgegeven is in de eindtermen.
– ~eindtermen hebben rol bij kwaliteitscontrole: doorlichting van
onderwijsinspectie.
– ~onderscheid bij eindtermen tussen vakgebonden en
vakoverschrijdende eindtermen/ leergebiedgebonden en
leergebiedoverschrijdende eindtermen.
Ontwikkelingsdoelen
Illustratieve uitwerking
De kleuters kunnen klanken, geluiden, stilte en
stemmingen in beluisterde muziek ervaren en
herkennen.
Ze beluisteren en vergelijken klanken en geluiden:
luid/stil, scherp/dof, …
De kleuters kunnen zich inleven in personages en dingen
uit de omgeving en deze uitbeelden.
Ze bouwen een verhaal op rond een wolf, een boom, een
fietser, … Ze vertellen zelf een vervolg op het
verhaal.
De kleuters kunnen vaststellen dat klanken, beelden en
bewegingen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Ze bedenken zelf klanken en geluiden bij de afbeelding
van een dier, een kermis… Ze bedenken geluiden bij
sluipen, bij lopen, …
Eindtermen (leren leren)
De leerlingen kunnen op een systematische wijze
verschillende informatiebronnen op hun niveau
zelfstandig gebruiken.
Ze kunnen het telefoonnummer van een vriend in een
telefoongids opzoeken. Ze kunnen de vertaling van
een moeilijk woord opzoeken in een alfabetische
woordenlijst.
De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun
lessen, taken en opdrachten plannen en organiseren.
Ze kunnen aan de hand van hun schoolagenda hun
huiswerk en lessen plannen, rekening houdend met
vragen als: Wanneer maak ik best een taak? Spreid ik
bepaalde lessen of taken over meerdere dagen?
De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun
eigen leerproces controleren en bijsturen.
Bij het corrigeren van foutieve bewerkingen in bijv. een
toets, vragen ze zich af: Is deze bewerking fout? Wat
is er fout aan? Hoe is de fout ontstaan? Wat te doen
om dit te vermijden?
VOETen in de derde graad secundair onderwijs
(http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/secundair/vakoverschrijdend/globalevoetod.htm).
ICT eindtermen: 01 09 2007
Macroniveau
• Meer sectorgerichte opleidingen:
beroepsprofielen lerarenopleiding
http://www.sociaalfonds.be/nl/opleidingen_beroepsprofielen.php
http://www.educam.be/partner/nl/competentiebeleid/sectorale-beroepsprofielen/
Curriculum op mesoniveau
• Startpunt: eindtermen en ontwikkelingsdoelen
• Eigen verantwoordelijkheid: uitwerken van
een leerplan, werkplan
• AUTONOMIE
• Invloed van netten, koepels
Rol netten, koepels, …
Kansen
• Leerplannen kunnen helpen een 'uithangbord' creëren voor een
school: profiel, keuzes, accenten
• Identiteit van de instelling
• Rol individuele leerkracht in schoolteam centraal
• Maar: “Niettegenstaande de criteria voor de goedkeuring van
de leerplannen duidelijk zijn, ervaren leerkrachten de nieuwe
leerplannen, als te voorschrijvend, als een keurslijf. De
begeleidingsdiensten daarentegen stellen dat de leerkrachten
de aangeboden ruimte onvoldoende zien en onvoldoende
benutten, dat leerkrachten te weinig zelf verantwoordelijkheid
opnemen voor de inkleuring van het pedagogisch-didactisch
handelen van iedere dag. Ook leerlingen voelen dit aan.”
Website van het gemeenschapsonderwijs met een “aanbod” aan leerplannen voor het secundair
onderwijs. In de schermafdruk staan de bijzondere onderzoekscompetenties voorop. Dit zijn specifieke
eindcompetenties die kritisch gescreend worden bij visitaties van scholen (http://http://www.go.be/sites/portaal_nieuw/Prikbordvoorleerkrachten/SO/leerplannen/Pages/default.aspx).
Curriculum op microniveau
• Nu sterk bepaald door onderwijsleerpakketten
(handboeken) met concrete leerdoelen en uitwerking
leerstof, media, toetsing, werkvormen (lkr. handleiding).
• “Aparatchiks of the textbook curriculum”,
‘deprofessionalisation’, ‘deskilling’ ?
• Hoofdprobleem is dat de gemakkelijkste leerdoelen snel
gaan domineren en men leergebiedoverschrijdende doelen
negeert (en vaardighedenontwikkeling).
• Leerkracht bepaalt uiteindelijk de keuzes.
Hidden curriculum
• Interpretaties:
– Ongeschreven curriculum: neveneffecten van
instructiesysteem; bijv. voorkeuren lkr., ligging
school
– Nulcurriculum: wat (onbewust) genegeerd wordt
in een curriculum; bijv. Kritische zin,
smaakontwikkeling
– Het «hidden curriculum» in enge zin: meer
psychologische invalshoek; de indirecte en
verborgen socialisatie: omgaan met elkaar om, lkrlln verhouding, omgaan met macht
Hidden curriculum
• Leerdoelen die nagestreefd worden, maar niet
geëxpliciteerd zijn in een leerplan, handboeken,
pakketten.
• The Witches by Roald Dahl
• Niet toevallig vooral attitudes:
• Gevoelens toon je niet. Klikken wordt aangemoedigd.
• Respecteren de privacy van de instructieverantwoordelijke.
• Welk gedrag wordt van jongens en meisjes verwacht? Welke zijn
de normale gedragspatronen (zie Koelet, 1999)?
• Spieken mag, zolang je maar niet gesnapt wordt.
• Welke geluiden zijn in welke mate toegelaten?
• Persoonlijk initiatief is niet gewenst.
• Leerkrachten kunnen altijd - zonder voorafgaande verwittiging toetsen opgeven.
• Iedereen werkt zijn eigen taken af. Samenwerken is slechts
toegestaan wanneer het onderdeel is van de taak.
• De leerkracht bepaalt wat belangrijk, juist, gepast is.
http://www.jaapboonstra.nl/wp-content/uploads/2012/11/Witman-verborgen-curriculum.pdf
http://www.rosadoc.be/joomla/index.php/kwesties/onderwijs/hoe-de-genderkloof-in-het-onderwijs-dichten
Hidden curriculum
• Moore (2005, p.44) “The hidden curriculum
often reflects societal values, such as
rewarding great success, ignoring average
performance, and criticizing or punishing
failure. The social ‘pecking order’ – in terms
of gender, language, cultural differences, and
socioeconomic status – is an inherent part of
the hidden curriculum.”
Hidden curriculum
• Kan ook positief zijn:
– Lerenden kunnen door deze leerdoelen beter
samenwerken, verwerven een minder conflictueus
taalgebruik, kunnen gepast omgaan met het andere
andere geslacht, enz.
• Speelt rol op mesoniveau. Bv.
Instructieverantwoordelijken die niet
mee”spelen” in school als gemeenschap.
Formuleren van leerdoelen:
taxonomieën
• Belang!! Hoe beter je weet wat je wilt, hoe
beter je de instructie richting kan geven.
• Taxis = ordening en nomos = wet
• Een wetmatige ordening, een structurering
gebaseerd op een theoretische (en empirisch
voor zover mogelijk) basis m.b.t. hoe
leerdoelen in werkelijkheid geordend zijn
• 1950-1960: behaviorisme en cognitivisme
Dimensies in taxonomieën
 Ééndimensionale: Gagné.
 Tweedimensionale: Bloom, Merrill, gedragsen een inhoudsdimensie
• Driedimensionale: De Block, gedrags- en een
inhoudsdimensie en transferniveaus
Taxonomie Bloom
• Cognitieve domein: Gagné
 Affectieve domein: Krathwohl
• Psychomotorische domein: Kibler, Dave,
Guilford
• Wij focussen op de taxonomie Bloom (revised)
die toepasbaar is op verschillende
inhoudsdomeinen.
Bloom - inhoudsdimensies
Bloom - gedragsdimensies
Bloom revised
Bloom - gedragsdimensies
• Herinneren: herkennen, uit geheugen ophalen
(‘recalling’). Beperkte cognitieve activiteit.
• Begrijpen: ‘meaningful learning’,
interpreteren, voorbeelden zoeken,
classificeren, samenvatten, afleiden,
vergelijken en verklaren.
• Toepassing: (1) uitvoeren procedures bij
gekende taken en (2) gebruiken procedures bij
nieuwe taken.
Bloom - gedragsdimensies
• Analyseren: complex geheel opsplitsen in
samenstellende delen; differentiëren,
organiseren en attribueren.
• Evalueren: (1) controleren en (2) bekritiseren.
Interne/externe criteria toepassen, een
uitspraak doen en conclusies trekken.
• Creëren: (1) hypothesen genereren; (2)
plannen ontwerpen en (3) een product
ontwikkelen.
http://www.weac.org/news_and_publications/education_news/2007-2008/readiingroom_modeling.aspx
http://zaidlearn.blogspot.be/2009/07/use-blooms-taxonomy-wheel-for-writing.html
http://www.lerenmetict.nl/?page_id=222
Onderwijskundig referentiekader:
Macroniveau
• Bij geïnstitutionaliseerde instructie bepalend
niveau.
• Rol van context groot (maatschappij,
incidenten, …).
• Inrichtende machten (NSKO, ARGO, …)
kleuren.
Onderwijskundig referentiekader:
Mesoniveau
• Het niveau van de instelling, de organisatie
waarin instructieprocessen op microniveau
worden opgezet, minder aan bod.
• Leerplannen: potentieel voor vorm geven
identiteit .
• Impact van context (koepels, netten, …).
Onderwijskundig referentiekader:
Microniveau
• Rol instructie-verantwoordelijke kan beperkt
zijn.
• Maar toch is zij/hij hoofdverantwoordelijke bij
het maken van keuzes (niveau, volgorde,
leefsituatie, leerling, …).
Curriculum en
curriculumtheorie