Transcript PowerPoint-presentatie - CD&V

Toekomstige ouderenzorg
in Vlaanderen
Bernadette Van Den Heuvel
CD&V senioren, dinsdag 10/02/2015
CONTEXT
EVOLUTIES
&
TRENDS
CIJFERS
KERNWAARDEN
BOUWSTENEN
PRIORITEITEN
Inhoud
1. De Context
We leven in een kantelperiode
Drievoudige kanteling
1. hoe wij denken
2. hoe wij ons organiseren
3. hoe wij sturen
Beleidsnota WVG
Vergrijzing, verzilvering, vergroening, verdunning
 In 2013 heeft een vrouw die geboren
wordt in België een gemiddelde
levensverwachting van 82,93 jaar.
Voor een man is dit 77,94 jaar.
 In 2060 wordt de geschatte
levensverwachting voor mannen 86
jaar, en bijna 89 jaar voor vrouwen.
 Dit betekent dat de
levensverwachting op een 47 jaar tijd
dus toeneemt met meer dan 8 jaar
voor mannen en 6 jaar voor vrouwen.
100 jarigen in Vlaanderen
12000
11.000
10000
Aantallen
8000
6000
4,826
4000
2,238
2000
0
738
2005
2020
2030
Jaartal
2060
 De ontgroening (min 15-jarigen) stagneert in Vlaanderen (16
à 17%)
 In de centrumsteden zoals Antwerpen en Gent en vooral in
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent men een nieuwe
demografische groei en zal de leeftijdsgroep van de min-15jarigen ook in de komende periode toenemen
 Stijging van 1- en 2-persoonshuishoudens (de vergrijzing en een
toenemende echtscheidingskans)
 De groep alleenwonenden zal verder vervrouwelijken én
verouderen. Tussen 2008 en 2028 komen er ongeveer 160.000
alleenwonenden bij, waarvan de helft 80 jaar of ouder is
 Nieuw samengestelde gezinnen
 Kinderen groeien in steeds meer diverse gezinsvormen op
 Het tweeverdienersmodel zet een toenemend druk op gezinnen
om het gezinsleven te verzoenen met arbeid
Toenemende vraag naar langdurige zorg
 27,2% van de Belgische bevolking lijdt aan minstens één
chronische ziekte
 Het risico op een chronische aandoening stijgt met de leeftijd
 Ook de prevalentie van multimorbiditeit, neemt toe met het
ouder worden
 10 tot 20% van de 40-jarigen lijdt aan minstens twee
chronische aandoeningen, bij de personen van 70 jaar en
ouder stijgt dat aantal tot 50 à 70%
 Binnen de chronische ziektes vormen de psychiatrische
aandoeningen een belangrijk en alsmaar groeiend aandeel
Het risico op een
chronische
aandoeningen
stijgt met de
leeftijd
Prevalentie dementie
Dementie
Expansie ---) toenemende levensverwachting ---)
toenemend aantal ouderen met een slechte
gezondheid = toenemende vraag naar zorg
Compressie ---) betere gezondheid die tot hogere
levensverwachting leidt ---) brengt ook compressie
met zich mee van het aantal ongezonde
levensjaren
Ideaal ---) mensen blijven tot op hoge leeftijd actief
en sterven dan een snelle dood zonder
voorafgaande zorgafhankelijkheid
Toenemende diversiteit
 Voor 2012 wordt geschat dat 17,5% van de bevolking in het
Vlaams Gewest van vreemde herkomst is
 In de jongste leeftijdsgroep van 0- tot 5- jarigen loopt dat op
tot 31%
 In Brussel liggen deze cijfers veel hoger: de bevolking met
vreemde herkomst bedraagt naar schatting driekwart
 Toenemende maatschappelijke diversiteit
Armoede en sociale uitsluiting
 Afhankelijk van de gehanteerde definitie gaat het om 10% tot 15%
van de bevolking. In het Brussels Gewest liggen deze cijfers veel
hoger
 Het armoederisico is beduidend groter bij:
- ouderen
- alleenstaanden
- eenoudergezinnen
- werklozen en niet-actieven
- gezinnen waar niemand werkt of waar slechts beperkt wordt
gewerkt
- laagopgeleiden
- huurders
- vreemdelingen van buiten de EU
Individualisering & wijzigende relatie
burger - overheid
 Focus op autonomie en zelfbeschikking
 Meer kennis, meer informatie en toenemende mondigheid
 Toenemende vraag waarborgen voor kwaliteitsvolle zorgen dienstverlening, naar een gevarieerd en aangepast
aanbod, naar transparantie in de vaak complexe
informatie
 Toenemende juridisering van de verhouding tussen de
hulpen zorgverleners en de cliënt en de cliënt en de
overheid
 Toegenomen aandacht voor cliëntenrechten, voor
participatieve hulpverlening en zelfhulpgroepen sluit aan
bij deze tendens
Digitale ict
 ICT-toepassingen en sociale media spelen een groeiende rol
in de zorg, zowel in de communicatie met de patiënt/cliënt,
tussen zorgverleners onderling als tussen zorgverstrekkers,
zorgverzekeraars en de overheid
 Nieuwe mogelijkheden zoals online-methodieken in hulpverlening
 Het belang van digitale vaardigheden voor de burger wordt
steeds groter
 Houdt tegelijkertijd een toenemend risico in op digitale
uitsluiting die de bestaande uitsluiting op andere domeinen
van het leven nog kan versterken
Internationalisering & multilevel-governance
 Digitale communicatiemiddelen werken geografische
drempels weg
 Internationale organisaties zoals de Europese Unie, de Raad
van Europa, de Unesco en de Verenigde Naties hebben de
voorbije decennia steeds nadrukkelijker een rol opgenomen
in de beleidsvorming, waarvan we de impact tot op het
nationale, regionale en soms zelfs lokale niveau ervaren
 Die internationalisering symboliseert de gelaagdheid van
niveaus die mee een rol spelen als beleid wordt gevoerd
 De 6e staatshervorming hertekent de relatie tussen de
deelstaten en de federale overheden en de deelstaten
onderling
 Voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin blijft afstemming en
samenwerking noodzakelijk
2. Cijfers
2. Cijfers
Bevolkingsstructuur
Zorgverzekering
Zorgaanbod
Budget
 Bevolkingsaantal België op 01/01/2014: 11.150.416 personen
 Bevolkingsaantal Vlaams Gewest op 01/01/2014: 6.410 .705
personen (57,5%)
 1.222.353 personen 65 jaar en ouder (19%), waarvan 360.997
personen 80 jaar en ouder (29,53 %)
(bron: FOD statistieken & APS-Vlaanderen)
leeftijdscategorie
Aantal personen
%
0-19 jaar
1.390.045
22
25-64 jaar
3.798.307
59
65 jaar-95 en ouder
1.222.353
19
totaal
6.410.705
100
Zorgverzekering: Lopende dossiers per leeftijdscategorie uitgesplitst naar zorgvorm
Aantal 2013
leeftijd: < 26 jaar
Mantel-
% Leeftijdscategorie
Residientiële
% Leeftijdscategorie
en thuiszorg
t.o.v. totaal
mantel
en thuiszorg
zorg
t.o.v. totaal
Residentiële
zorg
0
0,00%
leeftijd: 0 - 18 jaar
4.204
2,67%
leeftijd: 19 - 25 jaar
2.846
1,81%
10
Totaal leeftijd <26 jaar
leeftijd: 26 - 44 jaar leeftijd: 26 - 44 jaar
7.050
4,48%
9.743
leeftijd: 45 - 64 jaar leeftijd: 45 - 64 jaar
Totaal
% Leeftijdscategorie
t.o.v. totaal
4.204
1,82%
0,01%
2.856
1,23%
10
0,01%
6,19%
285
0,38%
7.060
10.028
3,05%
4,33%
24.693
15,69%
2.809
3,79%
27.502
11,88%
Totaal leeftijd 26 - 64 jaar
leeftijd: 65 - 79 jaar leeftijd: 65 - 69 jaar
34.436
21,88%
3.094
4,17%
10.142
6,44%
2.234
3,01%
37.530
12.376
16,21%
5,35%
leeftijd: 70 - 74 jaar
13.027
8,28%
3.425
4,62%
16.452
7,11%
leeftijd: 75 - 79 jaar
22.192
14,10%
7.389
9,97%
29.581
12,78%
Totaal leeftijd 65 - 79 jaar
leeftijd: >= 80 jaar leeftijd: 80 - 84 jaar
45.361
28,82%
13.048
17,60%
30.753
19,54%
15.663
21,13%
58.409
46.416
25,23%
20,05%
leeftijd: 85 - 89 jaar
25.740
16,35%
21.882
29,52%
47.622
20,57%
leeftijd: 90 - 94 jaar
12.079
7,67%
16.125
21,76%
28.204
12,18%
leeftijd: 95 - 99 jaar
1.724
1,10%
3.521
4,75%
5.245
2,27%
leeftijd: >= 100 jaar
257
0,16%
774
1,04%
1.031
0,45%
70.553
44,82%
57.965
78,21%
128.518
55,51%
157.400
100,00%
74.117
100,00%
231.517
100,00%
Totaal leeftijd >= 80 jaar
Totaal
Woonzorgcentra
Aantal WGH
1/01/2010
66.634
1/01/2011
67.479
1/01/2012
68.844
1/01/2013
70.152
1/01/2014
71.811
13/01/2015
74.586
Centra voor kortverblijf
Aantal WGH
1/01/2010
1.054
1/01/2011
1.271
1/01/2012
1.450
1/01/2013
1.640
1/01/2014
1.815
15/01/2015
2.016
Groepen van
assistentiewoningen
Aantal WE
1/01/2010
14.433
1/01/2011
14.990
1/01/2012
15.629
1/01/2013
16.696
1/01/2014
18.061
15/01/2015
19.211
Dagverzorgingscentra
1/01/2009
1/01/2010
1/01/2011
1/01/2012
1/01/2013
1/01/2014
15/01/2015
cado
gewoon
totaal
cado
gewoon
totaal
cado
gewoon
totaal
Aantal
106
112
117
131
19
157
176
19
170
189
35
183
218
Jaar
UC gezinszorg
2010
16.341.913
2011
16.638.242
2012
16.966.775
2013
17.323.914
2014
17.633.631
Begroting
Begroting 2015
 Geen aangroei gezinszorg ---) wel taakuitzuivering
 Aangroei woongelegenheden woonzorgcentrum en
centra voor kortverblijf: 1.500
 2 ,1 mio besparing in woonzorgcentra (op werkingskost --)
net zoals op alle welzijns- en gezondheidsvoorzieningen in
Vlaanderen)
3. Evoluties & trends
3. Evoluties & trends
Economische
situatie
Staatshervorming
Vermarkting
Diversificatie
Deregulering
Responsabilisering
Evoluties & trends
 Economische situatie + groei zorgkosten
 Besparingen
 Beperkte groeimogelijkheden
 Druk om premies te verhogen
 Solidariteit onder druk
 Andere beleidsdomeinen onder druk?
 Bereidheid om via solidariteitsprincipe zorg te blijven
betalen?
Evoluties & trends
 Staatshervorming
 Programmatie, erkenning & financiering zorgkost ROB,
RVT, DVC, PVT, BW, revalidatie
 Tegemoetkoming hulp aan bejaarden
 Prijzenbeleid woonzorgvoorzieningen
 Overgangsprotocollen
 In eerste fase: focus op continuïteit
 Tweede fase: focus op harmonisering, bijsturing en
innovatie
Evoluties & trends
 Vermarkting
Toenemende competitie
Vraag ‘level playing field’ = ‘gelijke’ kansen op
toetreding tot de ‘markt’
 Diversificatie van het zorgaanbod
Toenemende vraag naar gepersonaliseerde zorg op
maat
Toenemende keuzemogelijkheden voor de zorgvrager
Evoluties & trends
 Deregulering
Toenemende kwetsbaarheid van de positie van de
zorgvrager
Verjuridisering, cherry picking/cream-skimming, ….
 Responsabilisering (sociaal ondernemerschap
corporate governance – kwaliteitszorg)
Transparantie - resultaatgerichte indicatoren
Value for money
Kwaliteit van leven, functionele mogelijkheden &
tevredenheid van de zorgvrager
4. Kernwaarden
Autonomie
Competentiegericht
Participatie
Vermaatschappelijking
van de zorg
Gezond ouder
worden
Geïntegreerde zorg
Waardigheid
ondersteunend
zorg
Kernwaarden
 Autonomie
Eigen regie
Eigen verantwoordelijkheid
Goede vertegenwoordiging bij wilsonbekwaamheid
 Competentiegericht
Empowerment
Eigen kracht
Leren, ook op hoge leeftijd
Kernwaarden
 Participatie
Van tel zijn – mee-tellen
Volwaardig meedoen (inkomen, huisvesting, mobiliteit, …)
 Vermaatschappelijking van de zorg
Zorg voor elkaar in de gemeenschap
Ageing in place
Nabije zorg
Leeftijdsvriendelijke gemeenten
Kernwaarden
 Gezond(-er) ouder worden
Preventie
Van ziekte naar gezondheid georiënteerd
Gezondheidsdoelstellingen
Triple aimmodel (Berwick et all. 2008)
 Geïntegreerde zorg
Voorkomen en ontdoen van gefragmenteerde zorg
Coördinatie, co-creatie, casemanagement
Chronic care model (WHO)
Netwerkzorg (Zorgnetmodel)
Kernwaarden
 Waardigheid ondersteunende zorg
Rechten en verantwoordelijkheden
Armmoedebestrijding
Aandacht voor diversiteit
Bejegening
Ethisch verantwoord zorgbeleid
Wonen, leven en zorg
Kernwaarden
 Finale doelstellingen van het Vlaams ouderenzorgbeleid
Mensgericht
Economisch volhoudbaar
Maatschappelijk aanvaard én ingebed
Oriëntatie op kwaliteit van leven
Oriëntatie op zo lang als mogelijk zelfstandig
5. De bouwstenen
10 bouwstenen ouderen(-zorg) beleid
Inclusief
ouderenbeleid
Zorginhoudelijke
kader
Staatshervorming
Ondersteuning
mantelzorg en
vrijwilligerszorg
Programmatie,
vergunning &
erkenning
Personeelsbeleid
Kwaliteitsbeleid
Infrastructuur &
inrichting
Financieringsconcept
Zorgorganisatieconcept
10 bouwstenen
1. Inclusief Vlaams ouderen(zorg)beleid
Vlaams ouderenbeleidsplan
Inclusief waar mogelijk, exclusief waar nodig
Preventie
2. Staathervorming realiseren
Continuïteit
Inkanteling in Vlaamse Sociale Bescherming
3. Ondersteuning van mantelzorg- en vrijwilligerszorg
Respijtzorg
Informatie & ondersteuning
Waardering
10 bouwstenen
4. Programmatie, vergunnings- en erkenningsbeleid
Geïntegreerde programmatienorm
Geïntegreerde indicatiestelling
Erkenningskalender
Link VAPH/PVT/BW
5. Zorginhoudelijke kader met erkenningsnormen
RVT/DVC normen federaal inkantelen in WZ-decreet
Regelluwte
Elektronisch zorgdossier
E-health, e-care, zorg-op-afstand, ….
10 bouwstenen
6. Attractief personeelsbeleid
Aangepaste personeelsnormen
Aangepaste opleiding zorgberoepen
Taakuitzuivering
Integratie ICT – slimmer werken
KB 78
7. Kwaliteitsbeleid
Zelfregulering en certificering (versus controle en inspectie)
Transparantie - verantwoording
Link zorgdossier – objectieve kwaliteitscriteria
10 bouwstenen
8. Infrastructuur en inrichting
VIPA – pistes onderzoeken:
- nieuwe financieringswijze (investeringsforfait)
Regelluwte
Versoepeling stedenbouwkundige voorschriften
Diverse doelgroepen onder een dak/site
Flexibele en meervoudige inzet van infrastructuur
10 bouwstenen
9. Innovatief financieringsconcept
Vlaamse Sociale Bescherming
Indicatiestelling
Zorgverzekering
THAB
Dagprijzenbeleid
Sociale correcties
Persoonsgericht financieringsmodel
Cash of in kind? Met of zonder verantwoording?
Inclusief thuiszorg?
Link VAPH/PVT en BW
10 bouwstenen
10. Innovatief zorgorganisatieconcept
Slimmer organiseren
Complexe, langdurige zorg en ondersteuning
Integratie eerstelijnszorg & woonzorg & PVT - BW
Geen monodisciplaire benadering
Samenwerking in netwerkconcept
Geen one size fits all
Eenvoudig, dichtbij en herkenbaar
Rol huisarts (together we change)
Rol ICT en gegevensdeling
2018
10 componenten van
Omslag naar
preventie en
pro-actieve
zorg
Ondersteuning,
zelfbeschikking op het
einde van het
leven
Gezond
ouder
worden en
blijven
Goed leven
met een of
meerdere
langdurige
aandoeningen
Persoonsgerichte,
waardigheidsondersteunende
langdurige
zorg
Ondersteuning voor
complexe
comorbiditeit/
fraility
Toegankelijke
effectieve
ondersteuning igv
crisis
Effectieve
rehabilitatie
&
revalidatie
Goede
ontslagplanning en
ondersteuning
Bron: The King’s Fund 2014
een persoonsgerichte
geïntegreerde zorg en
ondersteuning voor
ouderen
Kwaliteitsvolle
persoonsgerichte
acute zorg
6. Prioritaire werkpunten
 Uitvoering besparingsmaatregelen cfr Vlaamse begrotingsdoelstellingen
 Vlaams dagprijzenbeleid (continuïteit en transparantie)
 Erkenningskalender
 Programmatie en beleid voorafgaande vergunningen
 Middelen voor uitbreiding woonzorgaanbod
 Middelen voor financiering zorgforfaits B, C, Cdem in ROB
 Heroriëntering animatiemiddelen naar bewoners met zwaar zorgprofiel
 Uitvoering resolutie Vlaams parlement VIPA
 Integratie RVT-regelgeving in woonzorgdecreet
 Realisatie Vlaams Sociale bescherming
 Ontwikkeling nieuw zorgorganisatieconcept voor langdurige zorg (link
eerste lijnzorg en woonzorgdecreet)
We leven niet in een tijdperk van verandering,
maar in een verandering van tijdperk
Jan Rotmans, 2014