Гадаад орны төр, эрх зүйн үндэс Багш П. Мөнхсэлэнгэ МУИС-ОУХС

ЛЕКЦ 6 •

Эрх зүйн институт

Төрийн бүтэц Төр, эрх зүй Эрх зүйн институт

Төр, эрх зүй

Эрх зүйн институт •

1. Төрөлжүүлэлт

•

2. Салбар эрх зүй

•

3. Тусгай хэм хэмжээ

Эрх зүйн төрөлжүүлэлт Англо Саксоны эрх зүй Исламын / мусульманы эрх зүй Ром Германы эрх зүй Эрх зүйн бүтэц Социалист эрх зүй

Ром-Германы эрх зүйн бүл • • • • Нийтийн ба хувийн, салбар эрх зүй Эх сурвалж нь хууль байдаг. Шүүхийн прецедент эх сурвалж гэж үздэггүй. Заншил хязгаарлагдмал үүрэг гүйцэтгэнэ.

Англо-Саксоны эрх зүйн бүл • • • • • • Эх сурвалж нь шүүхийн прецедент Эрх зүйн төрөлжүүлэн нэгтгэлт сул Эрх зүйг бэхжүүлэх хуучны хэлбэртэй Ромын эрх зүйн сулавтар нөлөө Парламентаас гаргасан акт болох статутын эрх зүй ( statute law ) Нийтийн эрх зүйн ( common law )

Исламын / мусульманы эрх зүй Шашны үзэл санаа Шашны тогтоомж ба исламын заалт Зан суртахууны ба хууль зүйн хэм хэмжээ Мусульманы эрх зүй

• Зөвхөн мусульманы нийтлэгийн гишүүдэд хамааран үйлчилдэг • Эх сурвалж нь Коран, Сунна, иджма, кияс • 7-р зуунд үүссэн

Гэрлэлт Өв залгамжлал Хувийн статус Мусльман эрх зүй Гэрээслэл

Бусад эрх зүйн салбарыг • Ром-Германы эрх зүй (Civil law) • Нийтийн эрх зүй (Common law)

Социалист эрх зүйн бүл • • • • • 1917 Октябрийн хувьсгал ДД 2 Ром-Германы эрх зүйн шинжийг агуулсан Улсын өмч дангаар ноёрхсон байдал Дан ганц коммунист намын удирдан чиглүүлэгч яиг үүрэг бүхий улс төрийн онцлог тогтолцоо

• • • • • Нийтийн ба хувийн эрх зүй гэж хуваахыг үгүйсгэсэн Эрх зүй бол социалист, коммунист нийгэм байгууллахад тус дөхөм болсон хүчирхийллийн арга хэрэгсэл Эрх мэдэл хуваарилах зарчим байхгүй Хүний эрх, жам ёсны үзэл баримтлалыг хүлээн зөвшөөрдөггүй Эрх зүйт төрийг үгүйсгэдэг

Индуссын эрх зүйн бүл/ Hindu Law • Энэтхэг, Зүүн Өмнөд Ази, Өмнөд Африк • Индуизм шашин • Эх сурвалж нь индуссын заншлын ариун судар ба хууль

Насанд хүрээгүйч үүд ба асарн хамгаалал т Төрөл садан Гэрлэлт ба цуцлалт Үрчлэлт Гэр бүлийн өмч Өв залгамжла л Хамтын өмч Индуизм Шашны институт

Скандинавын эрх зүйн бүл/Scandinavian Law • • • • Швед, Норвеги, Дани, Исланд, Финланд Ромын эрх зүй бага нөлөөтэй Шүүхийн прецеденттэй (Байцаан шийтгэх эрх зүй онцлог рольтой) Нийтийн эрх зүйн (Common law) шинж байхгүй

Анхдагч эх сурвалж Шашны эрх зүйн бүл / Religious Law Төр засаг байгуул лагын бус Ариун сударт тусгагдс ан бурхан тэнгэрий н хүсэл зориг

Бурханы шашны номлол Сүм хийдээс гаргасан акт Шашин-эрх зүйн зашил Шашны эрх зүй Төрийн байгуулла гын акт

Шашин ы эрх зүй Нутаг дэвсгэри йн бус Хэсэг бүлэг тодорхо й хүмүүс

Мусульманы эрх зүй Индуссын эрх зүй Каноний эрх зүй Шашны эх зүй

Төрийн институтын эрх зүй • Үндсэн хуулийн эрх зүй • Захиргааны эрх зүй • Шүүхийн байгууллага • Прокурорын байгууллага • Цагдаагийн байгууллага

Салбар эрх зүй • • 1.

Ерөнхий онолын шинжлэх ухаан (эрх зүйн онол, гадаад орны төр эрх зүй, г.м.) 2.

Салбар эрх зүйн шинжлэх ухаан (захиргаа, иргэн, эрүү г.м.) • 3. Салбар хоорондын эрх зүйн шинжлэх ухаан (экологи, гаалийн, г.м.)

• • 4.

Олон шинжлэх улсын ухаан эрх зүйн эрх зүй) (ОУ-ын нийтийн эрх зүй, ОУ-ын хувийн 5.

Харьцуулсан шинжлэх ухаан эрх зүйн • 6. Эрх зүйн хавсарга шинжлэх ухаан (криминологи, хууль зүйн сэтгэл судлал г.м.)

Тусгай хэм хэмжээ • • • • • • Парламентын сонгуулийн тухай Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай Парламентын тухай Засгийн газрын тухай Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай Хот, тосгоны эрх зүйн байдлын тухай

• Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай • Ерөнхийлөгчийн тухай • Шүүхийн тухай • Үндсэн хууулийн цэцийн тухай • Прокурорын байгууллагын тухай • Цагдаагийн байгууллагын тухай