Transcript Fibromyalgie en/of psychiatrie

FIBROMYALGIE EN/OF PSYCHIATRIE ?
ZOL wetenschappelijke Raad 24 mei 2012
J De Bie
PSYCHIATRIE EN/OF FIBROMYALGIE
•
Psychiatrie en fibromyalgie
•
As 1 stoornissen
• Angst
• Depressie/slaap
• ‘Somatisatie’
• Verslaving/misbruik van middelen
•
•
As 2 stoornissen _ persoonlijkheid
•
Trauma
•
Maatschappelijke en culturele factoren
•
Sensitisatie: een overbruggend concept ?
Psychosomatische revalidatie op de dagkliniek psychiatrie
Fibromyalgie en/of psychiatrie ?
Tijdschrift
Publicaties
Molecular Psychiatry
1
American Journal of Psychiatry
6
Archives of General Psychiatry
0
Biological Psychiatry
2
Schizophrenia bulletin
0
Neuropsychopharmacology
1
Psychotherapy and Psychosomatics
59
British Journal of Psychiatry
23
Psychosomatics
17
Journal of Psychosomatic Research
326
Psychosomatic Medicine
27
VRAGEN
•
Is het (ab)normaal dat er veel patiënten met een psychiatrische (co-)morbiditeit op de
pijnkliniek consulteren ?
•
Is er een tendens om patiënten onder het mom van ‘chronische pijn’ naar de pijnkliniek te
verwijzen terwijl hun ‘primair’ probleem een psychiatrisch probleem is ? (‘vuilbakfunctie’).
Is dit misschien juist somatisatiebevorderend/chronifiërend ?
•
Wat zijn de antwoorden die we als pijnkliniek moeten proberen te formuleren op de (al
dan niet terechte) vragen die aan ons (al dan niet expliciet) gesteld worden door patiënten
en door verwijzers
FIBROMYALGIE EN ANGST
•
‘Spasmofilie’ – cryptotetanie - chronische hyperventilatie
•
Angststoornissen volgens DSM-IV: verhoogde prevalentie van
• Gegeneraliseerde angststoornis
• Paniekstoornis
• Posttraumatische stress stoornis
FIBROMYALGIE EN DEPRESSIE /SLAAP
•
Depressie als gevolg ?
•
•
Gevolg van fysieke beperkingen ? Toch hogere prevalentie bij FM dan bij andere
reumatische aandoeningen ? (Katon et al 1991, Walker et al 1997) Tegenstrijdige
resultaten van de studies
Verhoogde prevalentie van depressie omwille van verwijzingsbias ?
•
Slechts gedeeltelijke verklaring, ook verhoogde prevalentie in bevolkingsonderzoek
(Clauw and Crofford 2003, Fuller-Thomson et al 2012)
• 22 % depressie, 2/5 geen hulp gezocht
•
•
FM en depressie intrinsiek verbonden ?
•
‘Affective spectrum disorder’ _ genetica (Hudson et al 2003)
•
Neurotransmitters
Rol van slaap
•
inslaapproblemen, doorslaapproblemen, onvoldoende uitgerust gevoel
•
Zowel bij FM als bij depressie belangrijk
FIBROMYALGIE, SOMATISATIE, HYPOCHONDRIE
• Somatisatie
• ‘A tendency to experience and communicate somatic distress and
symptoms unaccounted for by pathological findings, to attribute them to
physical illness and to seek medical hulp for them’.
• Hypochondrie
• de angst of overtuiging aan een lichamelijke ziekte te lijden
FIBROMYALGIE, SOMATISATIE, HYPOCHONDRIE
• Somatisatie is geassocieerd met
• chronische pijn
• de intensiteit van chronische pijn
• Hypochondrie is geassocieerd met
• chronische pijn
• de intensiteit van chronische pijn
• Somatisatie scores verbeteren met pijnbehandeling
• Hypochondrie scores verbeteren met pijnbehandeling
• ? Hypochondrie ontwikkelt zich na het ontstaan van ziekte/pijn)
• Sommige chronische pijn pten somatiseren meer (lage rug, crps, fibromyalgie, RA)
• Quid pijn dependent zijn van deze concepten ? Quid toepasbaar zijn op chronische pijn
pten ?
FISHBAIN ET AL 2009
VERSLAVING – MISBRUIK VAN MIDDELEN
•
Pijnstillers
•
NSAID
•
Opiaten
•
Opwekkende middelen
•
Benzodiazepines
•
Alcohol (mannen ?)
•
Coping versus medicatie
inname ?
FIBROMYALGIE EN PERSOONLIJKHEID
•
Persoonlijkheidsstoornissen: geen ‘fibromyalgiepersoonlijkheid’
• Overactief premorbied ?
•
Dimensies van persoonlijkheidsfunctioneren (cfr voordracht Dr Hallet)
FIBROMYALGIE EN ‘TRAUMA’
• Vroegkinderlijke
ervaringen
• ‘Stress’ op latere
leeftijd
• Hechting /
mentaliseren
MAATSCHAPPELIJKE EN CULTURELE FACTOREN
• Lokaal: toename / meer zichtbaar worden van fibromyalgie like klachten bij
allochtonen ?
• Nationaal / internationaal: geografische verschillen in diagnostische tradities
(bv Noord/Zuid, tussen landen onderling)
SENSITISATIE
Achterhaald
dualisme ?
PSYCHIATRIE EN/OF FIBROMYALGIE
•
Psychiatrie en fibromyalgie
•
As 1 stoornissen
• Angst
• Depressie / slaap
• ‘Somatisatie’
• Verslaving/misbruik van middelen
•
•
As 2 stoornissen _ persoonlijkheid
•
Trauma
•
Maatschappelijke en culturele factoren
•
Sensitisatie: een overbruggend concept ?
Psychosomatische revalidatie op de dagkliniek psychiatrie
HISTORIEK
•
Klinische nood
•
MPC
•
Afstand
•
Evidence based
• Cgt
• Graded exercise
• Psycho-educatie
• Continue meting/registratie
PROGRAMMA
• Psycho-educatie multidisciplinair
• Psychiatrische oppuntstelling (co-morbiditeit behandelen, medicatie afbouwen,
aanpassen,…)
• Vpk sessies (planning, weekend evaluatie, doelstellingen)
• Ergotherapie (creatief, materiaal, doelstellingen)
• Psychomotore therapie/ kine (graded exercise, relaxatie, mindfulness,
lichaamswerk)
• Focus op groepswerking, relatief beperkte individuele contacten
• Twee maal ‘familiedag’: 1 x informatief, 1 x feed back vanuit het team naar evolutie
van pt
• 4 x per week briefing, 1 x per week intervisie
• Psychometrische testen (Bij begin behandeling, na drie
maanden en na zes maanden)
SF 36
HADS (Hospital Anxiety and Depression Scale)
TSK (Tampa Scale for Kinesiophobia)
PDI (Pain disability Index)
MPI-DLV (Multidimensional Pain Inventory, Dutch Language
Version)
• PCCL (Pain Coping and Cognition List)
• SCL-90 (Symptoms Check List)
•
•
•
•
•
• Fysieke testen
DATA
Patientenpopulatie
• 143 patienten, 3 patiënten geen
data
• 121 vrouwen (84,62 %), 22
mannen (15,38 %)
• Gemiddelde leeftijd 40 jaar
150
100
140
Time 1
115
72
3 months (end of
program)
6 months
50
0
Number of questionnaires available
12
10
8
6
hads A
4
hads D
2
0
Start
3 months
6 months
SF-36
MEDIAN DIFFERENCES: SCL-90
COCHRANE REVIEW
•
Multidisciplinary rehabilitation for fibromyalgia and musculoskeletal pain in working age
adults
•
Karjalainen KA, Malmivaara A, van Tulder MW, Roine R, Jauhiainen M, Hurri H, Koes BW
•
Published Online:
•
January 21, 2009
•
The rehabilitation program was required to be multidisciplinary; that is, it had to consist of a
physician's consultation, plus a psychological, social or vocational intervention, or a
combination of both.
•
After screening 1808 abstracts, and the references of 65 reviews, we found only seven relevant
studies (1050 patients) that met our inclusion criteria. None of these were considered,
methodologically, a high quality randomized controlled trial. Four of the included RCTs on
fibromyalgia were graded low quality and suggest no quantifiable benefits. The three included
RCTs on widespread musculoskeletal pain showed that based on limited evidence, overall, no
evidence of efficacy was observed. However, behavioral treatment and stress management
appear to be important components. Education combined with physical training showed some
positive effects in long term follow up.
EVOLUTIES
•
•
•
Kaders ‘botsen’ (cgt vs psychodynamisch)
Rustmomenten afgevoerd
Uitbouwen vervolgzorg/netwerken (therapeutische projecten)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Huisarts
Ambulant (psychotherapie, kine,…)
Reval
Andere (psychotherapeutische) groep op dagkliniek
Residentieel
Graded exercise vs paced exercise vs … ?
Wachtlijsten
Ambulante vervolggroep ?
Regressiebevorderend ? Werkhervatting ?
Wetenschappelijke uitbouw (samenwerking PHL – kwalitatief onderzoek)
• Lichaamsgeoriënteerde therapieën ?
TAKE HOME
• Het is belangrijk bij patiënten met fibromyalgie psychiatrische
co-morbiditeit te diagnosticeren en te behandelen
• Medicatiegebruik verdient aandacht
• Traumatische voorgeschiedenis in achterhoofd houden
VRAGEN ?