Transcript Dysleksja - aspekt psychologiczny 2

Aspekty psychologiczne padaczki.
Wpływ choroby i leczenia
na stan psychiczny dziecka
Zaburzenia sfery psychicznej u dzieci
z padaczką
• Zaburzenia funkcji poznawczych
– zaburzenia o charakterze globalnym (upośledzenie umysłowe) dotyczą
20-30 % dzieci z padaczką
– wybiórcze dysfunkcje poznawcze (deficyty uwagi, pamięci, wydłużony
czas reakcji i spowolnienie procesów informacyjnych, zaburzenia
koordynacji wzrokowo-ruchowej, dotyczą około 30 % dzieci z padaczką
• Zaburzenia emocjonalne (dotyczą około 20-50 % dzieci)
– pierwotne – związane z dysfunkcją mózgu lub jako skutek leczenia
farmakologicznego,
– wtórne – jako skutek nieprawidłowych oddziaływań środowiskowych
(rodziców, rówieśników, nauczycieli).
Czynniki wpływające na zaburzenia psychiczne
obserwowane w padaczce
• pierwotne zmiany w tkance mózgowej, które powodują
napady padaczkowe
• następstwa samych napadów padaczkowych (niedotlenienie i
obrzęk mózgu w czasie napadu prowadzące do wtórnych
uszkodzeń mózgu)
• działanie środków farmakologicznych
• czynniki środowiskowe
Parcjalne, wybiórcze deficyty obserwowane w
padaczce dziecięcej:
• zaburzenia percepcji słuchowej (60%) i wzrokowej (50%),
• zaburzenia sprawności motorycznej, obniżenie sprawności
manualnej, zaburzenia koordynacji ruchowej,
• zaburzenia lateralizacji i orientacji przestrzennej
• wzmożona rozpraszalność uwagi,
• obniżone możliwości zapamiętywania i uczenia się,
• zaburzenia mowy (afazja czuciowa) i deficyty werbalne
• nadmierna pobudliwość psychoruchowa (wzmożona
aktywność ruchowa, deficyty uwagi)
Fragmentaryczne, parcjalne deficyty w zakresie
funkcji poznawczych i ruchowych, wybiórcze
opóźnienie rozwoju poszczególnych funkcji – są
częstym źródłem trudności w nauce szkolnej i
dodatkowym obciążeniem psychicznym dla
dziecka.
Dziecięcy zespół psychoruchowy związany z
wczesnymi uszkodzeniami mózgu
• niedostateczna kontrola sfery emocjonalnopopędowej (impulsywność, niepokój, drażliwość
agresja, bądź bierność, lękliwość, wycofywanie się)
• trudności w skupieniu uwagi
• fragmentaryczne deficyty, opóźniony rozwój mowy
Zaburzenia sfery emocjonalnej (dotyczą od 20 do
50% dzieci z padaczką)
• pierwotne – związane z dysfunkcją ośrodkowego
układu nerwowego (np. padaczka skroniowa, reakcje
eksplozywne)
• wtórne, reakcja psychologiczna - związana z
nieprawidłowymi reakcjami środowiskowymi
Czy istnieje osobowość epileptoidalna?
„Dzieci chore na padaczkę są nieufne, podejrzliwe, wymagające, ordynarne. Dzieci te są
złośliwe, pamiętliwe, często mściwe. Jednocześnie potrafią dobrze ocenić sytuację;
ordynarne, kłótliwe wobec młodszych, słabszych dzieci, wobec silniejszych od siebie są
ustępliwe i poddające się. Dążą do pokazania się w lepszym świetle. Troskliwie odnoszą
się do własnego zdrowia. Nastrój ich jest chwiejny, zazwyczaj nieco pochmurny,
niezadowolone, chwilami stają się kapryśne, ponure, smutne, źle śpią. Niechętnie
włączają się do pracy, źle rozumują, łatwo się męczą. Zainteresowania intelektualne
tych dzieci są słabe, możliwości ograniczone, myślenie zwolnione, pamięć głównie
mechaniczna, gorsza.”
Cechy charakteropatii padaczkowej
• zaleganie myśli i emocji,
• nadmierna drobiazgowość w mówieniu i działaniu,
• „lepkość” polegająca na trudnościach zmiany
sposobu myślenia, tematu rozmowy,
• stany dysforii: złe samopoczucie, niezadowolenie,
wybuchy gniewu (często zmniejszające się po
napadzie)
Zaburzenia emocjonalne obserwowane u dzieci z
padaczką
•
•
•
•
•
•
•
•
lęk
strach
agresja
złość, gniew
wstyd
poczucie odrzucenia
poczucie braku kontroli
przygnębienie
Oddziaływanie choroby – na drodze
psychologicznej – na stan psychiczny dziecka
• obraz własnej choroby, rozpoznanie w ujęciu dziecka
„na co jestem chory”
• czas wystąpienia objawów
• częstość pobytów w szpitalu
Wpływ przewlekłej choroby na stan psychiczny
dziecka
• reakcje nerwicowe i trudności wychowawcze
• przekształcenie dążeń i sposobów działania
umożliwiające przystosowanie się do życia z chorobą
Trudno jest mówić o specyficznych problemach
psychologicznych w padaczce. Połączenie różnorodności
objawów, różnorodności uszkodzeń mózgu i różnorodności
oddziaływań środowiskowych daje w efekcie także
różnorodne funkcjonowanie dzieci. Można ewentualnie
mówić o specyfice zaburzeń epileptycznych, ale – tylko w
odniesieniu do dzieci o tym samym typie napadów, takim
samym rodzaju i rozległości uszkodzeń mózgu i podobnych
oddziaływaniach środowiskowych.
Działania terapeutyczne musi cechować
zindywidualizowane podejście.
Psychospołeczne problemy dzieci z padaczką
• Jakość życia chorych na padaczkę uwarunkowana jest
nie tylko samą chorobą ale także całym kontekstem
psychospołecznym
• Problemy dzieci z padaczką dotyczące relacji ze
środowiskiem społecznym obejmują przede
wszystkim relację z rodziną, szkołą, rówieśnikami.
Zapobieganie niewłaściwym postawom
wychowawczym rodziców
1. Dostarczenie rodzicom odpowiedniej wiedzy na
temat postępowania z dzieckiem, nadmierna
koncentracja lub odrzucenie emocjonalne dziecka.
2. Konieczność zaakceptowania chorego dziecka. Jednym ze
sposobów realizacji tego celu może być zwrócenie uwagi na
wiele pozytywnych cech, jakie na pewno każde dziecko
posiada
3. Tendencja do nadmiernej koncentracji na dziecku wynika
często z lęku o nie i przejawia się ciągłym kontrolowaniem,
korygowaniem itp. W takich przypadkach bardzo pomocne
mogą okazać się oddziaływania oparte na dostarczaniu
rzeczowych informacji o istocie padaczki, przekształcających
nadmierną kontrolę w rozsądną, dyskretną opiekę.
4. Gdy formy terapii starające się zlikwidować problem przez
jego wyjaśnienie odwołujące się do racjonalnej argumentacji
nie są wystarczające, można włączać techniki oparte na
sugestii lub odreagowujące, które pomogą w zredukowaniu
napięcia lękowego dotyczącego choroby dziecka (np. techniki
relaksacyjne).
5. Bywa także, że rodzice „wynagradzają dziecku krzywdę
wyrządzoną przez los” wyręczając dziecko w większości prac,
realizując nieselektywnie wszystkie jego pragnienia.
Funkcjonowanie dziecka z padaczką w środowisku
szkolnym
• szkoła powinna być poinformowana o chorobie
dziecka
• istotny jest „obraz choroby” jaką ma nauczyciel, jego
wiedza i przesądy na temat choroby
• umiejętne dostosowanie różnych form aktywności do
możliwości dziecka chorego na padaczkę (najczęściej
dzieci pozbawiane są najbardziej atrakcyjnych form
aktywności – wyjazdy na wycieczki, obozy, udział w
zajęciach sportowych)
Padaczka jako choroba społecznie napiętnowana
• Funkcjonujące przesądy na temat padaczki jako
choroby dziedzicznej, nieuleczalnej, niebezpiecznej
dla otoczenia, prowadzącej do zmian psychicznych –
powodują, że rodzice często ukrywają ten fakt przed
szkołą, otoczeniem, co dodatkowo nasila niepokój u
dzieci (co będzie, jeśli się wyda, że jestem chory).
Choroba ma dla dziecka takie znaczenie, jakie jej
przypisuje otoczenie