Transcript TENDENCJE W URBANIZACJI - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

TENDENCJE W ROZWOJU POLSKIEJ URBANIZACJI
PRZESTRZEŃ ŻYCIA POLAKÓW
RAPORT 2014
Prof. dr hab. inż. arch. Zbigniew Paszkowski
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Wydział Budownictwa i Architektury
Tezy raportu
Przestrzeń zurbanizowana w Polsce na skutek zmian ustrojowych, rozwoju
ekonomicznego, coraz silniejszych powiązań gospodarczych, kulturowych,
politycznych i ekonomicznych z innymi krajami europejskimi, ulega tendencjom
urbanizacyjnym, znanym w świecie, lecz stanowiącym nowe zjawiska w przestrzeni
polskich miast. W celu poprawy jakości i funkcjonalności przestrzeni miejskiej i
zapobieżania estetycznej degradacji krajobrazu zurbanizowanego, istnieje pilna
konieczność zidentyfikowania tych tendencji, ich oceny i znalezienia odpowiednich
rozwiązań.
TEZA I: Dążenie do poprawy warunków życia w Polsce, powoduje potrzebę
dalszego rozwoju urbanistycznego ilościowego i jakościowego, mimo
prognozowanej depopulacji.
Tezy raportu
Jakość przestrzeni miejskiej wynika z uzyskanego poziomu cywilizacyjnego i
zasobności kraju, ale też w dużej mierze z ogółu czynników formalno-prawnych,
zwyczajów i świadomości społecznej. Kształtowanie przestrzeni zurbanizowanej o
wysokiej jakości wymaga naprawy zasobów istniejących zabudowy, wiedzy i
umiejętności planowania, prognozowania przyszłego rozwoju oraz kreatywności.
TEZA II: Śródmieścia miast historycznych pełniące wiodącą rolę w określeniu
tożsamości miast polskich, ich wartości i jakości życia wymagają intensyfikacji
działań w zakresie zintegrowanego procesu rewitalizacji.
Tezy raportu
Systemy planistyczne mają na celu umożliwianie kreatywnego rozwoju
przestrzennego, jednocześnie pełniące kontrolę nad żywiołowością procesów
zmian przestrzennych w celu zapewnienia stabilnego, zrównoważonego rozwoju
przestrzennego.
TEZA III: Dla poprawy jakości środowiska zurbanizowanego konieczne jest
wprowadzenie istotnych zmian legislacyjnych w istniejącym systemie planowania
przestrzennego i nowych instrumentów planistycznych.
ZAGADNIENIA:
Zjawiska makroprzestrzenne
• suburbanizacja
• kurczenie się miast
• metropolizacja
Tendencje zmian jakościowych
• rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
• reurbanizacja /model miasta zwartego
Kierunki zmian w zakresie planowania przestrzennego
Podsumowanie
ZJAWISKA
MAKROPRZESTRZENNE
• suburbanizacja
• kurczenie się miast
• metropolizacja
Zjawiska makroprzestrzenne - suburbanizacja
DEFINICJE
Suburbanizacja – lokowanie części
funkcji komplementarnie związanych z
miastem poza jego granicami, w strefie
aglomeracyjnego oddziaływania.
Suburbanizacja żywiołowa – (ang.:
„urban sprawl”) to suburbanizacja,
która wymknęła się spod kontroli,
chaotyczna, niszcząca wartości
przyrodnicze i kulturowe, nie
ekonomiczna i nie funkcjonalna.
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
CHARAKTERYSTYKA
Suburbanizacja w Polsce – charakter
ekstensywny, rozproszony:
•
•
w rejonach podmiejskich dużych
aglomeracji tworzy pierścieniowy układ
zabudowy jednorodzinnej,
w obszarach wokół małych miast i
wiejskich koncentruje się wzdłuż ciągów
infrastruktury drogowej.
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
CHARAKTERYSTYKA
-
Suburbanizacja prowadzi do powstawania nowych form urbanizacji:
„międzymiasta”
„miasta rozproszonego”
„miasta sieciowego”,
„rozmytego układu urbanistycznego” .
Cechy negatywne
nowych form urbanizacji:
•
•
Brak zwartości przestrzennej
Nieład przestrzenny
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
ŹRÓDŁA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Organizacyjne – łatwiej przeprowadzić inwestycje w gminie podmiejskiej
Brak systemowego powiązania planowania przestrzennego z procedurą scalania i
podziału gruntów
Niższe koszty gruntu, siły roboczej
Sprzedaż gruntów łatwym sposobem na poprawę finansów gminy
Uciążliwość miasta, sąsiadów, zatłoczenie, zanieczyszczenie
Chęć działania na własną rękę (indywidualizm)
Dostępność usług - sklepy internetowe
Gotowość do rezygnacji z łatwego dostępu do kultury (TV, internet)
Siła tradycji ogrodu
Poczucie wolności we władaniu terenem
Zmiana w sposobie wykonywania pracy (praca na odległość, wolne zawody, praca
okresowa)
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
NEGATYWNE SKUTKI PRZESTRZENNE
Negatywne skutki przestrzenne suburbanizacji żywiołowej to:
•
•
•
•
•
•
•
lokalna dysfunkcjonalność obszaru na skutek rozlewania się zabudowy wzdłuż
kanałów infrastrukturalnych (dróg) powodującego utrudnienia komunikacyjne;
brak lub wysokie koszty infrastruktury technicznej (drogi, media) obszaru
zurbanizowanego;
zajęcie cennych, podmiejskich terenów przyrodniczych i ograniczanie
powierzchni i dostępności terenów rolnych, leśnych, rekreacyjnych;
zagrożenie dla wartościowego krajobrazu (naturalnego i kulturowego) - chaos
przestrzenny w odbiorze estetycznym i „zachwaszczenie” krajobrazu;
blokowanie możliwości funkcjonalnego, racjonalnego uporządkowania przestrzeni;
zagrożenie rozwoju zharmonizowanego, funkcjonalnego, zrównoważonego;
wyludnianie się śródmieść miast centralnych z osób najbardziej przedsiębiorczych.
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
KONKLUZJA
Żywiołowy proces suburbanizacji wymyka się obowiązującym regulacjom i jest
wyrazem sprzeczności pomiędzy interesami inwestorów, a racjonalnością „dobra
społecznego”.
Ten proces jest źródłem:
- wzrostu kosztów obsługi infrastrukturalnej,
- konfliktów funkcjonalno-przestrzennych,
- utrudnień funkcjonowaniu obszarów podmiejskich.
Żywiołowy charakter suburbanizacji prowadzi do powstawania chaotycznej,
trudnej do uporządkowania zabudowy obrzeżnej miast centralnych, która staje się
z biegiem czasu trudną do zintegrowania częścią aglomeracji miejskiej.
Suburbanizacja jest faktem, a także wyrazem wolności budowlanej, rozumianej
powszechnie jako możliwości swobodnej zabudowy własnej przestrzeni.
Zjawiska makroprzestrzenne – suburbanizacja
REKOMENDACJE
• Tworzenie podstaw planistycznych i długoterminowych planów rozwoju
terenów podmiejskich (obszarów metropolitalnych) w kontekście rozwoju
„miasta centralnego” lub aglomeracji;
• Wprowadzenie w „polityce miejskiej” skutecznych ograniczeń i zakazów
zabudowy i obszarów chronionych na terenach podmiejskich („green
belt”);
• Tworzenie korzystnych warunków planistycznych i prawnych dla
konkurencyjnych form zamieszkania w miastach centralnych;
• Poprawa jakości zamieszkania w istniejących obszarach suburbanizacji
poprzez tworzenie:
- usług edukacyjnych, kulturowych, usług podstawowych,
- koncentracji przestrzeni i funkcji publicznych (w tym przestrzeni
rekreacji) .
Zmiana gęstości zaludnienia polskich gmin w latach 1990–2008
Zjawiska makroprzestrzenne
– kurczenie się miast
Zmiany demograficzne w Polsce
źródło: Celioska-Janowicz D., Miszczuk A., Płoszaj A., Smętkowski M., Aktualne
problemy demograficzne regionu Polski Wschodniej, Raporty i analizy EUROREG 5/2010
PROGNOZA DEMOGRAFICZNA
ROK
ŚWIAT
(ludność w mln)
EUROPA
(ludność w mln)
POLSKA
(ludność w mln)
2010
6895,9
738,2
38,3
2050
9306,1(+2410,2)
719,3 (-18,9)
34,9 (-3,4)
2050*
9306,1(+2410,2)
760,0 (+21,8)
42,0 (+1,7)
*sytuacja pożądana
źródło: ONZ, za Konkurencyjna Polska
LUDNOŚĆ W MIASTACH W POLSCE
( w tys. mieszkańców)
WG. ROCZNIKA STATYSTYCZNEGO 2013, TAB. 16(133)
Zjawiska makroprzestrzenne – kurczenie się miast
DEFINICJE
„Kurczenie się” miast to proces
wyludniania się (depopulacji),
w konsekwencji niskiej
atrakcyjności miasta jako
miejsca do życia i rozwoju,
braku miejsc pracy, ale przede
wszystkim – na skutek
ujemnego przyrostu
naturalnego oraz emigracji
zarobkowej i migracji
związanych z chęcią
podwyższania jakości życia.
Bolków – województwo dolnośląskie
Miasto kurczące się – to obszar miejski, w którym z jednej strony występuje znaczny
ubytek ludności, a z drugiej zachodzi w nim proces transformacji gospodarczej z
oznakami strukturalnego kryzysu (Jaroszewska E., Shrinking Cities)
Zjawiska makroprzestrzenne – kurczenie się miast
ŹRÓDŁA
Uwarunkowania ekonomiczne:
- Brak pracy
- Brak możliwości dalszego rozwoju (kształcenia się)
- Regres wiodących funkcji miasta (deindustrializacja)
Uwarunkowania środowiskowe:
- Niska jakość zamieszkania
- Zanieczyszczenie środowiska
Depopulacja:
- Niski przyrost demograficzny
- Emigracja
- Migracje wewnętrze
Zjawiska makroprzestrzenne – kurczenie się miast
KONKLUZJE
•
•
•
•
•
Obszary miejskie i ich dotychczasowe struktury ulegają dezintegracji;
Powstają przestrzenie miejskich nieużytków poprzemysłowych („braunfields”);
Następuje znaczący dla rozwoju miasta ubytek ludności aktywnej;
Spirala kumulujących się zjawisk negatywnych może prowadzić do zagłady miasta;
Z uwagi na sytuację demograficzną, zjawisko depopulacji i kurczenia się miast
warunkują pozycję i możliwości rozwoju wielu miast już dziś.
Zjawiska makroprzestrzenne – kurczenie się miast
REKOMENDACJE
• Dla stabilizacji struktury osadniczej i realizacji zasad zrównoważonego
rozwoju konieczne jest podejmowanie skoordynowanych, skutecznych i
kreatywnych działań przeciwstawiających się niekorzystnym, sprzężonym
zjawiskom depopulacji i regresu gospodarczego.
• Działania reaktywne zagrożonych gmin i miast powinny być przedmiotem
wielopodmiotowego współzarządzania miastem, wspieranym przez
działania administracji wyższego szczebla.
• W miastach kurczących się i charakteryzujących depopulacją konieczne
jest m.in..:
- wyzwalanie i wspieranie przedsiębiorczości,
- wzmacnianie lokalnego kapitału społecznego,
- tworzenie nowych miejsc pracy,
- dążenie do poprawy jakości przestrzeni publicznych,
- rozwój jakościowy miasta i jego przyjazny wizerunek.
Zjawiska makroprzestrzenne –
metropolizacja
DEFINICJE
Metropolia to duży ośrodek miejski o
specyficznych funkcjach i powiązaniach
zewnętrznych, obejmujących sferę polityczną,
społeczną i ekonomiczną.
Obszar metropolitalny jest to wielkomiejski
układ osadniczy, złożony z odrębnych
administracyjnie jednostek, obejmujący duże
miasto lub zwarty obszar miejski stanowiący
centrum
układu
wraz
ze
strefą
zurbanizowaną, która jest z nim powiązana
funkcjonalnie.
Zjawiska makroprzestrzenne – metropolizacja
CHARAKTERYSTYKA
Metropolizacja to proces zmierzający do rozwoju sieci powiązań zewnętrznych i
kontaktów pomiędzy ośrodkami metropolitalnymi, związany z rozbudową
powiązań komunikacyjnych (transportowych i w zakresie łączności), a także proces
włączania się miast do sieci wielkich ośrodków pełniących funkcje krajowe a także
ponadnarodowe.
Symbolem metropolii jest zabudowa wysoka i wysokościowa.
Metropolizacja to również rozwój obszaru metropolitalnego, który stanowiąc
bezpośrednie zaplecze ośrodka centralnego przejmuje część jego funkcji.
Specyfika struktury funkcjonalnej metropolii to silny rozwój sektora usług wyższego
rzędu, jak: nauka, kultura, sport, finanse, ubezpieczenia, obsługa podmiotów
gospodarczych itp. oraz transportu (porty lotnicze, morskie, huby transportowe).
Zjawiska makroprzestrzenne – metropolizacja
KONKLUZJE
•
•
Metropolie i obszary metropolitarne to filary kształtowania osadniczego ładu
przestrzennego w skali ponadregionalnej i podstawowe bieguny wzrostu polskiej
gospodarki.
•
Prawidłowy rozwój urbanistyczny i funkcjonalny metropolii i obszarów
metropolitalnych w perspektywie długookresowej, stanowi podstawę rozwoju
ekonomicznego i przestrzennego Polski, umacniając rolę kraju na arenie
międzynarodowej.
•
Proces metropolizacji jest również procesem wyrównywania różnic kulturowych i
technologicznych pomiędzy miastami polskimi a wiodącymi metropoliami
światowymi.
Zjawiska makroprzestrzenne – metropolizacja
REKOMENDACJE
Istnieje pilna potrzeba rozwoju systemu miast metropolitalnych wraz z ich
obszarami metropolitalnymi, powiązaniami komunikacyjnymi i poprawą
jakości ich wizerunku przestrzennego.
Rozwój polskich metropolii powinien być zharmonizowany w układzie
krajowym i miedzynarodowym, przyczyniając się do zwiększenia
konkurencyjności polskich metropolii w kontekście europejskim i
światowym.
Należy pilnie kontynuować podjęte prace legislacyjne nad ustawami,
rozporządzeniami i opracowaniami eksperckimi dla umożliwienia rozwoju
wysokiej jakości przestrzeni zurbanizowanej i właściwej absorpcji środków
w najbliższej perspektywie finansowej i perspektywie długoterminowej.
TENDENCJE ZMIAN
JAKOŚCIOWYCH
• rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
• reurbanizacja /model miasta zwartego
• komercjalizacja przestrzeni miejskiej/komodyfikacja
Tendencje zmian jakościowych
- rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
DEFINICJE
Rewitalizacja – to skoordynowany proces planistyczno-inwestycyjny zmierzający do
społeczno-gospodarczego ożywienia części lub całej jednostki osadniczej,
powiązanego z odbudową zdolności do rozwoju obszarów miejskich
zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie.
Gentryfikacja - zmiana statusu mieszkań śródmiejskich, podwyższenie ich
standardów i kosztów utrzymania - w rezultacie której na obszarach śródmiejskich
następuje stopniowa wymiana społeczna i opanowywanie centrum miasta przez
osoby lepiej sytuowane.
Recykling przestrzenny – proces ponownego zagospodarowania terenów
poindustrialnych, powojskowych i pokolejowych, na których dotychczasowe
użytkowanie zaniknęło lub zostało zakończone, a tereny zostały przeznaczone pod
inne funkcje, np. funkcje ogólnomiejskie.
Tendencje zmian jakościowych – rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
ŹRÓDŁA
• Zużycie funkcjonalne, techniczne obiektów budowlanych i infrastruktury
• Zmiany technologiczne
• Zmiany struktury własności
• Możliwość wykorzystania zasobów budowlanych i terenowych do nowych
funkcji
• Ochrona konserwatorska i kształtowanie przestrzeni o historycznej
tożsamości miejsca
• Miejska polityka inwestycyjna
• Zagadnienia społeczne (bezrobocie)
Tendencje zmian jakościowych – rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
CELE
Przekształcenie obszaru zdegradowanego technicznie, skutkujące poprawą
jakości zagospodarowania przestrzennego, stanu technicznego zabudowy, a
także atrakcyjnymi przestrzeniami publicznymi, z zachowaniem obiektów i
obszarów o zabytkowym charakterze i cennych przyrodniczo (KKB).
Hotel Andels w Łodzi, jako przykład
adaptacji obiektu poprzemysłowego
na funkcje hotelowe
Tendencje zmian jakościowych – rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
CHARAKTERYSTYKA
RECYKLING PRZESTRZENNY
Obszary poprzemysłowe, powojskowe i
poportowe wymagają zintegrowanych
inwestycji terytorialnych (ZIT) w celu
odbudowy ich potencjału jako miejsc
pracy, zamieszkania i wypoczynku.
Szczególnie istotne jest kreowanie
przestrzeni dla realizacji w tych obszarach
nowych i nowoczesnych miejsc pracy –
stanowi to proces reindustrializacji
obszarów zdegradowanych.
Tendencje zmian jakościowych – rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
KONKLUZJE
•
Procesy rewitalizacji stanowią pozytywny kierunek przekształceń obszarów i
obiektów zdegenerowanych.
•
Proces rewitalizacji winien być prowadzony wspólnie przez władzę samorządową i
społeczność lokalną. Brak unormowań ustawowych utrudnia uzyskiwanie
pozytywnych rezultatów.
•
Gentryfikacja zasobów mieszkaniowych w śródmieściach polskich miast jest miarą
sukcesu procesu rewaloryzacji i rewitalizacji i miernikiem wzrostu wartości
obszarów uznawanych do tej pory a zdegradowane.
Tendencje zmian jakościowych – rewitalizacja/gentryfikacja/recykling przestrzenny
REKOMENDACJE
• Należy chronić lokalne wartości przestrzenne i kulturowe, promować i
dotować utrzymywanie zabudowy zabytkowej stanowiącej tożsamość
miejsc.
• Należy rozwijać programy rewitalizacji przestrzennej, ekonomicznej i
społecznej w celu tworzenia przyjaznej przestrzeni życiowej, nowych
miejsc pracy i rozbudowywania zdolności wytwórczych.
• Należy popierać rozwój urbanistyczny oparty na wykorzystaniu
istniejących terenów poindustrialnych (recykling) i adaptacji obiektów
opuszczonych do nowych funkcji.
• W obszarach zdegradowanych fizycznie i społecznie konieczne jest
wprowadzenie priorytetowych rozwiązań formalno-prawnych dla
zintegrowanych działań planistycznych i inwestycyjnych.
Tendencje zmian jakościowych
- reurbanizacja/model miasta zwartego
DEFINICJE
Reurbanizacja – zjawisko „powrotu do miasta”, odtwarzania „kultury miejskiej”.
Dostosowanie obszarów środmiejskich jako miejsca zamieszkania, a przestrzeni
miejskiej do jej intensywnego, multifunkcjonalnego wykorzystywania.
Tendencje zmian jakościowych – reurbanizacja /model miasta zwartego
DEFINICJE
Model miasta zwartego – model miasta o
intensywnej i wielofunkcyjnej zabudowie,
urządzonych formach zieleni rekreacyjnej i
dobrej dostępności wszystkich niezbędnych
usług.
Miasteczko Wilanów w Warszawie
Tendencje zmian jakościowych – reurbanizacja /model miasta zwartego
CHARAKTERYSTYKA
Miasta europejskie, w tym również miasta
polskie, charakteryzują się w większości
zwartością przestrzenną (miasto zwarte),
czytelnym i zhierarchizowanym układem
ulic, placów i przestrzeni publicznych,
harmonijną zabudową o wielofunkcyjnym
charakterze i o bogatym, różnorodnym
zindywidualizowanym
wyrazie
architektonicznym, budującym wspólny
system kompozycyjny.
Model miasta zwartego jest preferowany
przez Europejską Perspektywę Rozwoju
Przestrzennego i zgodny z zasadami
zrównoważonego rozwoju.
Pl. Grzybowski w Warszawie
Tendencje zmian jakościowych – reurbanizacja /model miasta zwartego
CHARAKTERYSTYKA
• Reurbanizacja to proces zmierzający do odbudowy struktur miejskich i
racjonalnego dogęszczenia miejskich przestrzeni zurbanizownych.
• Dzięki uzupełnieniom zabudowy, zagospodarowaniu obszarów zdegradowanych i
rewaloryzacji istniejących, historycznych zasobów mieszkaniowych, możliwe staje
się tworzenie przyjaznych warunków do zamieszkiwania w centrum miasta, tworząc
alternatywę dla domku z ogródkiem na jego peryferiach.
• Reurbanizacja jest przejawem zmiany paradygmatu „dążenia do własności” na
paradygmat „ partycypacji w korzystaniu z przestrzeni miejskiej”.
Tendencje zmian jakościowych – reurbanizacja /model miasta zwartego
KONKLUZJE
• Reurbanizacja przyczynia się do poprawy jakości zamieszkiwania w mieście
(odnowa obszarów śródmiejskich, infrastruktury, eliminacja uciążliwości
środowiskowych itp.)
• Przestrzeń miejska odzyskuje rolę ważnej sceny publicznej życia społecznego.
• Tendencja do reurbanizacji ogranicza tendencje suburbanizacyjne.
• Proces reurbanizacji wymaga zintegrowanych działań inwestycyjnych ze strony
miasta (gminy) w zakresie poprawy stanu i wydajności miejskiej infrastruktury
technicznej, społecznej i komunikacji publicznej.
Tendencje zmian jakościowych – reurbanizacja /model miasta zwartego
REKOMENDACJE
Model miasta przyszłości w Polsce powinien korzystać z modelu miasta
zwartego o europejskiej tradycji i wielofunkcyjnej strukturze, opierając się na
analizie jego historycznych wartości kulturowych, krajobrazowych i
funkcjonalnych, a także na współczesnych osiągnięciach w dziedzinie
socjologii, ekologii, ekonomii i technik informacyjnych (smart city).
Proces reurbanizacji powinien przebiegać w formie partnerstwa publicznoprywatnego, w ramach którego po stronie miasta (gminy) leży
zabezpieczenie infrastruktury.
KIERUNKI ZMIAN W ZAKRESIE
PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO
CELE FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE
• Ograniczenie procesu suburbanizacji żywiołowej
• Reurbanizacja miast
• Rozwój metropolitalny ośrodków wojewódzkich
• Zrównoważony rozwój małych miast i terenów wiejskich
• Podniesienie wartości estetycznych obszarów zurbanizowanych
METODOLOGIA
• Przejrzystość i spójność prawa w zakresie budownictwa, urbanistyki, ochrony środowiska i
prawa o drogach
• Komunikatywność planowania przestrzennego i zwiększenie udziału społecznego
• Zintegrowany system planowania i gospodarowania przestrzenią
• Odbudowa roli architekta-urbanisty jako twórcy ładu przestrzennego i estetycznego
• Adekwatność planowania w stosunku do charakteru przestrzeni
NARZĘDZIA
• Wprowadzenie nowych narzędzi planistycznych , ekonomicznych i prawnych
KADRA
• Uzyskanie wykształconej kadry architektów, urbanistów, specjalistów od zarządzania miastami
Kierunki zmian w zakresie planowania przestrzennego
UZYSKANIE POŻĄDANYCH EFEKTÓW FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNYCH
• Powiązanie planowania miejscowego z inwestycyjnym gminy;
• Udzielenie pomocy planistycznej gminom słabym, nie będącym w stanie podołać
nałożonym na nie obowiązkom planistycznym;
• Upraszczanie procedur planistycznych i decyzyjnych przy jednoczesnym
podnoszeniu jakości merytorycznej planów;
• Regulacje prawne w zakresie tworzenia obszarów metropolitalnych;
• Regulacje prawne w zakresie rewitalizacji.
NOWE NARZĘDZIA PLANISTYCZNE
• Gminne i krajowe przepisy budowlane (KKKB);
• Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) dla Miejskich Obszarów Funkcjonalnych
Ośrodków Wojewódzkich;
• Planowanie krajobrazowe (HUL);
• Kodeks estetyczny miasta;
Kierunki zmian w zakresie planowania przestrzennego
KADRA
• Kształcenie kadry planistów i urbanistów oraz managerów miast w warunkach
Polski jako członka UE z dostosowaniem programów kształcenia do wymogów
gospodarki rynkowej;
• Kreowanie nowych form interpretowania, zapisywania i regulowania przemian
zachodzących w przestrzeni;
• Organizacja wielospecjalistycznych pracowni urbanistycznych;
• Przywrócenie twórczej roli zawodu architekta-urbanisty w kształtowaniu
przestrzeni zurbanizowanej wysokiej jakości.
PODSUMOWANIE
•
•
•
•
•
•
•
W polskiej przestrzeni zurbanizowanej obserwowane są zjawiska niekorzystne dla
jakości życia Polaków, jak suburbanizacja, degradacja zabudowy istniejącej, chaos
przestrzenny, komercjalizacja przestrzeni publicznych, nierównomierny rozwój miast
itd.
Jedną z przyczyn tych niekorzystnych zjawisk jest niespójny i permisywny system
planowania i kontroli jakości budowanej przestrzeni.
Konieczne jest systemowe ograniczenie suburbanizacji żywiołowej poprzez
wprowadzanie działań o charakterze reaktywnym i prorozwojowym, w tym poprzez
skierowanie strumienia inwestycyjnego w budowanie struktur zurbanizowanych o
zwartej formie.
Umożliwienie budowania zwartych układów miejskich (miasta zwartego) wymaga
stworzenia odpowiedniego systemu formalno-prawnego.
Poprawa istniejącego systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego
powinna zmierzać do zróżnicowania form planowania urbanistycznego, zwiększenia
siły sprawczej jego zapisów oraz koordynacji z planowaniem gospodarczym.
Ograniczenie roli architektów i urbanistów w możliwościach kształtowania harmonii
kompozycyjnej i estetyki przestrzeni zurbanizowanej na rzecz rozwiązań formalnoprawnych nie sprzyja uzyskaniu ładu przestrzennego.
Należy zwiększyć udział czynników kreatywnych w kształtowaniu przestrzeni
zurbanizowanych, podnoszących wartości przestrzenne, kulturowe i identyfikacyjne
obszarów miejskich.
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ
Bibliografia
•
•
•
Kodeks Urbanistyczno-Budowlany. Tezy. Komisja Kodyfikacyjna Kodeksu Budowlanego, Warszawa lipiec 2013
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) 2030, RM 2011
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (KSRR) 2010-2020, RM 2010
•
Lisowski A., Grochowski M., Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje. Instytut Geografii SpołecznoEkonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Warszawski
Bieńkowska E., Depopulacja jako wyzwanie dla polskiej polityki miejskiej
Szajewska N., Modele kurczących się miast – wnioski do badań
Krzysztofik R., „Zagłada miast” – projekt Shrink Smart – The Governance of Shrinkage within an European Context na Uniwersytecie
Śląskim. Uniwersytet Śląski, Katedra Geografii Ekonomicznej
Paszkowski Z., Miasto idealne i jego związki z urbanistyką współczesną, Uniwersitas Kraków 2011
Jaroszewska E., Akcja CIRES „Cities Regrowing Smaller” organizowana przez COST (European Cooperation in Science and
Technology), UAM Poznań, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
Komisja Europejska 2011, The impact of European demographic trends on regional and urban development,
http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/Polityka_regionalna/rozwoj_miast/rozwoj_miast_w_EU/Documents/Demography.pdf
Stryjakiewicz T., Jaroszewska E., Kurczące się miasta (shrinking cities) i strategie ich rewitalizacji [w:] L. Mierzejwska, M. Wdowicka
(red.) Współczesne problemy rozwoju miast i regionów, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2011, s. 135-148
Rocznik Statystyczny GUS 2013
Nowa urbanistyka – nowa jakość życia. Materiały III Kongresu Urbanistyki Polskiej, E. Cichy-Pazder, T.Markowski (red.), Urbanista
2009
Lorens P., Suburbanizacja w procesie rozwoju miasta post socjalistycznego [w:] Problem suburbanizacji, Lorens P. (red.), Biblioteka
Urbanisty 7, Urbanista Warszawa 2005
Integracja i dezintegracja obszarów metropolitalnych, Lorens P. (red.), Biblioteka Urbanisty 6, Urbanista Warszawa 2005
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•