Transcript Vervolg 18de en 19de eeuw

Vervolg
de
18
en
de
19
eeuw
18de eeuwse literaire
ontwikkelingen
Verschillende genres komen in de 18 eeuw opzetten…
de
Classicistisch toneel
Deugdzaamheid
bevorderen
Logisch en waarschijnlijk,
beschaafd en fatsoenlijk
Spectatoriale Tijdschriften
Opinievormend en kennis
verspreidend
Naar Engels voorbeeld in
Nederland: De Hollansche
Spectator
Kinderliteratuur
Kinderen opvoeden;
kinderen zelf leren
nadenken
Kinderen in de hoofdrol (ikfiguur), voor kinderen
bedoeld (deugden etc.)
Vervolg
Imaginaire reisverhalen
Maatschappijkritiek
leveren
de
18
en
de
19
eeuw
18de eeuwse literaire
ontwikkelingen
De roman
Reis naar een denkbeeldig land.
Spiegeling. Politiek.
Zelfbespiegeling, innerlijk leven en
analyse van eigen gedrag.
Veel aandacht voor psychologische verdieping
van personages. Tegen zedelijk en moraal
verval: de zedenroman (opvoedkundige
adviezen)
Vooral gericht op gevoelens: de sentimentele
roman
De negentiende eeuw
De historische
context
Nationalisme
Imperialisme
Na overheersing, streven naar
eenwording. Leidde ook tot interesse
in verleden van eigen volk en
volkskarakter.
Nationale Eenheid; vaderlandsliefde
Europese landen streefden naar
gebieds- en machtsuitbreiding in de
koloniën. Economisch motief.
De negentiende eeuw
De historische
context
Kapitalisme
Grote
De
eeuw van de burgerij
RIJK
Steden
Grote
groepen
gaan
anoniem op
in massa
De negentiende eeuw
De historische
context
Versterkt
nationalisme in
Geindustrialiseerde
Emancipatie op Nederland
samenlevig met grote
allerlei gebieden verstedelijking:
(geloof, feminisme)
Situatie inindividualisme
Nederland door
anonimiteit in stad
1848: Onafhankelijkheid België
Nieuwe grondwet van Thorbecke: Nederland
wordt parlementaire democratie
De negentiende eeuw
Cultuur en
wetenschap
Economie is bepalend voor het gehele
leven. Kapitalisme vervreemdt de mens van
zichzelf, anderen en zijn arbeid.
Er is een tweedeling in de maatschappij:
- Loonarbeiders (het proletariaat)
- De bourgeoisie (het kapitaal)
Het evenwicht tussen de twee groepen
moest goed bewaakt blijven.
De negentiende eeuw
Cultuur en
wetenschap
Comte: positivisme. Het
feitelijke is dat wat men
kan waarnemen of door
experimenten bewijzen
Friedrich Nietzsche: reageert op de crisis en
de vervreemding.
Alle zekerheden moeten vernietigd worden,
pas dan kan de mens weer tot zichzelf komen.
Waarheden zijn illusies waarvan mensen
vergeten zijn dat het illusies zijn.
De Uebermensch: een mens die volledig
ontdaan is van conventies en gegeven
waarden: een radicale afwending van alle
bestaande waarden en omverwerping van alle
vooroordelen  een niet van zichzelf
vervreemd mens!
De negentiende eeuw
Cultuur en
wetenschap
Wetenschap in de negentiende
eeuw: geloof in vooruitgang.
 vb. De evolutietheorie
The Origins of the Species (1859)
Vooruitgang op het gebied van
biologie. Ook hier op zoek naar
wetmatigheden.
De negentiende eeuw
Functie van Kunst
Kunst in opdracht
Commerciële kunst
Rekening houden met
wat het publiek wil
Burger
Artistieke kunst
Artistieke vrijheid
Anti-burger
De negentiende eeuw
Romantiek
Romantische kunstenaar = de anti-burger
Een Romantische kunstenaar wilde expressie geven aan zijn eigen
gevoel. Je moest “doorleefd” en “doorvoeld” zijn je emoties uiten.
Het PERSOONLIJKE EN INDIVIDUELE komt hier centraal te staan.
Regels zijn belemmerend, en Romantici zijn op zoek naar vrijheid!
De negentiende eeuw
Romantiek
De Romanticus leefde in onvrede met
de wereld waarin hij leefde.
Hij leed aan:
Een gevoel van onvrede dat veroorzaakt werd
door de kloof tussen ideaal en werkelijkheid
Het Romantische lijden (aan de wereld)
&
VERBEELDING (fantasie en
voorstellingsvermogen) is nodig om aan
Sehnsucht, Weltschmerz en melancholie te
ontkomen  om TE VLUCHTEN!
De negentiende eeuw
Realisme en impressionisme
Realisme
Impressionisme
Mensen afbeelden in de
sociale en economische
werkelijkheid
Het vastleggen van
uitwendige, plotselinge
indrukken… schetsmatig,
maar vanuit de stedeling.
De negentiende eeuw
Literaire ontwikkelingen
Na 1880:
Voor 1880:
Literatuur in
Nederland heeft een
belerende functie.
Schrijven is geen
beroep maar een
nevenactiviteit.
1880
(In Nederland)
Verzet!!
De beweging van
Tachtig!
Literatuur staat los
van morele,
religieuze, politieke
bedoelingen!
GEEN BELERENDE
FUNCTIE
Literatuur
Twee hoofdstromingen:
Romantiek
realisme
Individualiteit/subjectiviteit;
de schrijver komt los van de
maatschappij te staan: hij
verzet zich er tegen/ vlucht
ervoor = engagement
De werkelijkheid betrouwbaar
weergeven zoals hij is;
objectieve registraties van de
werkelijkheid
Breuk met het classicisme
Gevoel is belangrijk; zo
spontaan mogelijk gevoel
weergeven
Verbeelding is een belangrijk
middel om de Weltschmerz
te ontvluchten
Idealistisch realisme:
werkelijkheid objectief
weergeven om iets te leren.
Bedoeld voor de gegoede
burgerij
Objectief realisme: volkomen
objectieve
werkelijkheidsweergave,
zonder belerende boodschap:
de lezer mag zelf oordelen…
Literatuur
naturalisme
Op zoek naar wetmatigheden (onder invloed van het positivisme)
Ook in de benadering van de mens wordt gezocht naar
wetmatigheden. Er bestaat geen vrije wil, alles is al bepaalde:
determinisme
Drie determinerende
factoren:
1. Race
2. Milieu
3. Moment
De mens is een product van deze drie vaststaande omstandigheden
De werkelijkheid wordt beschreven zonder de taboes te
omzeilen. Romans eindigen vaak in desillusies, omdat
drom van personages niet uitkomen.
Literatuur
Ik ben Multatuli en ik schreef Max Havelaar, of De
koffieveilingen der Nederlandsche HandelMaatschappij.
Ik toonde met dit boek sociaal engagement: ik gaf
openlijk kritiek op de situatie in de Nederlandse
kolonien en wilde de maatschappij met mijn boek
veranderen!
Literatuur
Ik ben Louis Couperus, een van de naturalistische
schrijvers uit Nederland. Ik schreef boeken als Eline
Vere, Het Noodlot etc. Veel van mijn boeken
eindigen met een desillusie en ook de
determinerende factoren spelen een grote rol…