Transcript Национални паркови САД-а

Nacionalni parkovi
Sjedinjenih Američkih Drzava
58 Američkih nacionalnih
parkova su raspoređeni u 27
saveznih drzava, uz 2 na
prekomorskim pacifickim
teritorijima (Američka Samoa i
Američka devičanska ostrva).
Najviše nacionalnih parkova
imaju Kalifornija i Aljaska (po 8),
a nakon njih Juta (5) i Kolorado
(4).
Istorija nacionalnih parkova SAD
 Ideja o osnivanju nacionalnih parkova kao zaštićenih područja u
drzavnom vlasništvu potakla je upravo iz Sjedinjenih Americkih
Drzava, jer su upravo one potpisom predsednika Granta osnovale
1872.g. prvi takav park na svetu – Yellowstone.
 Nakon tog su 1890.g. osnovani nacionalni parkovi Yosemite, Sequoia
i Nacionalni spomen park - General Grant. Narednih dekada
osnovano je puno novih parkova i zaštićenih područja, pa je zbog tog
1916.g. osnovana posebna drzavna agencija - National Park Service
da upravlja njima. Početkom 21. veka u Sjedinjenim Američkim
državama bilo je ukupno 350 zaštićenih područja kojima upravlja ta
agencija, na više od 340 000 km² površine, među njima su pored
nacionalnih parkova i rezervati prirode, nacionalne šume i obale i
nacionalni spomen parkovi i obeležja.
Jeloustoun
 Jeloustoun je nacionalni park SAD-a koji se prostire na područjima tri
zapadnoameričke savezne države: Vajoming (96%), Montana (3%) i Ajdaho
(1%). Park je od severa prema jugu dugačak oko 102 km, a od zapada
prema istoku oko 87 km vazdušne linije. Ukupna površina parka je od 8 987
km².
 Naziv parka potiče od imena reke Jeloustoun koju su francuski traperi zbog
žutih litica Jeloustoun Grand Kanjona prozvali Roche Jaune, da bi američki
traperi posle taj naziv preveli na engleski Jeloustoun.
 U parku se nalazi jedna od najvećih svetskih okamenjenih šuma, koja je
sastavljena od stabala koja su se, nakon što su u davnoj prošlosti bila
zatrpana pepelom i zemljom, iz drva pretvorila u mineralizovane materijale.
 Jeloustoun park takođe obiluje vodopadima od 4,5 pa do 94 m visine koliko
je visok najviši slap.
Park je poznat po svojim
gejzerima, toplim izvorima, super
vulkanu i ostalim geotermalnim
karakteristikama. Najpoznatiji
svetski gejzir Old Feitful nalazi se
upravo u Jeloustoun parku.
Reke i jezera pokrivaju oko 5%
površine parka, a najveća vodena
površina je jezero Jelouston.
Jezero Jeloustoun je 122m
duboko, a njegova obala je
dugačka oko 177 km.
Celi Jeloustoun park obiluje termalnim pojavama. Uz gejzire tu su i bazeni vrelog
mulja, mlazovi sumporne pare koja izlazi iz prirodnih dimnjaka i formiraju vruća
vrela.
Sva ta aktivnost potiče od velikog mehura rastaljene stene koja se polagano pomera
ispod tanke zemljine kore i neprestano preti erupcijom.
U parku se nalaze mnoge životinjske vrste: bizon, grizli, mrki medved, vuk, kojot, jelen, los,
muflon i puma.
Nakon što je u prošlosti vuk bio istrebljen iz parka titulu najvećeg lovca nosio je kojot. Kako
je kojot bio nesposoban za lov većih životinja koje nisu njegov prirodni plen, tako je među
tim životinjama došlo do porasta bolesnih i hromih životinja, te je na taj način poremećena
prirodna ravnoteža.
Veliki kanjon Kolorada
 Veliki kanjon Kolorada nije najdublji, niti najveći kanjon na svetu. Ipak, Veliki
kanjon je poznat po svojoj vizuelno zapanjujućoj veličini i svom složenom
pejzažu. Nalazi se u severozapadnoj Arizoni. Veći deo kanjona čine stepeničaste
stene, nad kojima je nekada proticala reka Kolorado, a koja se danas nalazi na
mnogo nižem nivou u kanjonu.
 Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskih erupcija , naslaga lave i
proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600
metara.
 Veliki kanjon Kolorada je otkrila španska ekspedicija, još 1540. godine.
Međutim, zbog veoma nepristupačnog terena, u to vreme nije bilo moguće u
potpunosti istražiti kanjon. Trebalo je da prođe više od tri veka da bi sa
raspoloživom tehnikom bile stvorene mogućnosti za detaljnije istraživanje
kanjona. To su radile američke ekspedicije geologa uz pomoć vojnih jedinica.
Ono što je otkriveno, u geološkom smislu, je predstavljalo pravo prirodno
svetsko čudo, koje je omogućilo detaljnije istraživanje formiranja kopna na
Zemlji.
Kanjon Kolorada je dug 446 km, širok 29 km i dubok preko 1500 m.
Čine ga stene sa oštrim liticama, mnogo dolina i duboki klanci.
Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskih erupcija, naslaga lave i
proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600m
Zanimljivo je da kada je podignuta brana
na Koloradu 1963. god., nedaleko od ovog
predela, gotovo da je prekinut prirodni
dotok vode i peska u kanjon. Američka
vlada je tada sprovela projekat kojim je
više od 380 milijardi litara vode pušteno sa
brane i time sprečila ugrožavanje lepote
ovog turističkog i prirodnog čuda
Arizone. Veštačka poplava je donela sve
prirodne elemente potrebne za održavanje
eksterijera Velikog kanjona.
Vegetaciju ovog regiona čine uglavnom
pustinjske biljke, kao što su agava I
španski bajonet. Klima je takva da su u
letnjim periodima nepodnošljive
vrućine, a tokom zime čak i „kamen
puca“. Veoma je malo padavina tokom
godine u ovom regionu. Manji deo
nacionalnog parka je pošumljen i čine ga
zimzelena stabla.
Nacionalni park Havajski vulkani
 Nacionalni park Havajski vulkani jedan je od 58 nacionalnih parkova smeštenih u SADu,





a smatraju ga najatraktivnijim parkom. Nalazi se na listi UNESKOve Svetske bastine.
Ovaj atraktivni američki nacionalni park smešten je na ostrvu Havaji, najvećem ostrvu
koje se nalazi u Tihom okeanu. Park se sastoji od nekoliko još uvek aktivnih vulkana.
Rasprostire se na površini od 1348km².
Pre nekoliko miliona godina spore paprati nošene vetrom i vazdušnim strujama iz
jugoistočne Azije su dospele na polja lave u sred Tihog okeana. To je bio tek jedan od
načina kako je život dospeo na Havajski arhipelag.
Na isti način, na ostrva su dospeli razni insekti, semenke i pauci, ali je bilo i drugih
načina. Jedan od njih bio je taj da su neke ptice tokom migracija na svojim krilima ili u
digestivnom sistemu nosile semenke otporne na uticaje soli. Prelazak novih velikih
morskih prostranstava bio je onemogućen vodozemcima, gmizavcima i vecim sisarima.
Jedine vrste kojima je to uspelo bile su medvedice i neke vrste šišmiša.
Tokom prilagođavanja sredini bez predatora, mnoge životinje evolucijom su izgubile
urođene odbrambene mehanizme, pa su tako neke bube, koje su koristile smrad za
odbranu, ostale bez tog odbrambenog mehanizma, a neke ptice koje su ostale bez
prirodnih neprijatelja, nisu imale potrebu da lete pa su postale neletačice.
Više od 90% biljnih i životinjskih vrsta koje se može naći na Havajima su endemske vrste i
nije ih moguće naći nigde drugde na svetu.
Vulkan Kilauea, jedan od svetski
najaktivnijih i Mauna Loa, najveći svetski
vulkan, naučnicima su omogućili uvid u
nastanak celog Havajskog arhipelaga, a
posetiocima veličanstvene prizore
vulkanskog tla.
Zahvaljujući prirodnim vrednostima,
Nacionalni park Havajski vulkani je 1980.
god. prvo proglašen međunarodnim
rezervatom biosfere, a potom 1987. god.
i svetske kulturne baštine.
Više od polovine parka je
proglašeno divljinom koja
posetiocima pruža neuobičajene
uslove za planinarenje i mogućnosti
kampovanja. Park obuhvata
različita prirodna okruženja koja se
protežu od nivoa mora do vrha
najvećeg svetskog vulkana Mauna
Loa na 4169 m nadmorske visine.
Glavni ulaz u park je sa havajskog
puta Belt koji se nastavlja do
drugog ulaza u blizini grada
Kalapana, ali jedan deo puta danas
je prekriven lavom.
Mamutska pećina
 Nacionalni park Mamutska pećina je nacionalni park u centralnom
Kentakiju, koji obuhvata delove Mamutske pećine, najduže poznatog
pećinskog sistema na svetu. Oblast je proglašena za nacionalni park 1. jula
1941.
Park obuhvata površinu
od 21.380 ha, uglavnom
u okrugu Edmonson, a
manji delovi se prostiru
na istok u okruge Hart i
Baren. Sredinom parka
protiče reka Grin river,
a u okviru nacionalnog
parka u nju se uliva i
reka Novil.
Nastanak Mamutske
pecine je delo reke
Gren i njenih pritoka
poslednjih 25 miliona
godina.
Sa 640 km istraženih hodnika, Mamutska pećina je ubedljivo najveći poznati sistem pećina.
U ovoj pecini pronadjeni su fosili
korala.
Ostaci koplja svedoce da su tu
ziveli Indijanci pre vise od 4.000.
godina.
Mamutska pecina svoje je ime
dobila zbog veličine, a ne zbog
ostataka davno uginulih mamuta.
Đavolji most
Đavolji most (Arizona) se nalazi u
nacionalnom parku Sedona. Ovaj
most predstavlja pravu umetnost
koju je priroda načinila igrajući se
sa stenama. Most je širok (mogu da
se mimoidju dva automobila), ali
provalija koja se nalazi ispod
duboka je oko 15 metara, pa otuda i
naziv mosta Đavolji.
Stanko Damnjanovic