Transcript Συστήματα Θεματικής Πρόσβασης

Συστήματα Θεματικής
Πρόσβασης
Χ. Παπαθεοδώρου
([email protected])
Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών
και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης
Τμήμα Αρχειονομίας –
Βιβλιοθηκονομίας
1
Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Κανόνες ταξινόμησης
• Ταξινομούμε με βάση το θέμα και μετά με τη μορφή εκτός από τις
κλάσεις Γενικά και Λογοτεχνία
– 598.2/03 Θέμα: πουλιά, μορφή: εγκυκλοπαίδεια
– 811 Μορφή: Αμερικάνική ποίηση
• Ταξινομούμε ένα τεκμήριο στην κατηγορία που θα είναι πιο χρήσιμη
– Η βιογραφία ενός αθλητή, αλλιώς ταξινομείται σε μια σχολική
βιβλιοθήκη και αλλιώς σε μια αθλητική βιβλιοθήκη
• Τοποθετούμε το τεκμήριο στην πιο ειδική κατηγορία που το
περιλαμβάνει και όχι στην πιο γενική
• Όταν ένα βιβλίο διαπραγματεύεται δύο ή τρία θέματα, το
τοποθετούμε στην τάξη του κυρίαρχου θέματος ή αν είναι ισότιμα
στο πρώτο που πραγματεύεται το βιβλίο.
• Όταν έχουμε δύο θέματα για ένα τεκμήριο και το πρώτο επηρεάζει
το δεύτερο, τότε το τεκμήριο ταξινομείται σύμφωνα με το δεύτερο
θέμα
– Θρησκευτικές αντιλήψεις για τη φιλοσοφία => Φιλοσοφία
• Για πάνω από τρία θέματα τα τεκμήρια ταξινομούνται στη γενική
κατηγορία που τα περιλαμβάνει όλα
2
Δεκαδική Ταξινόμηση
• Dewey Decimal Classification: 10 κλάσεις
– 000
– 100
– 200
– 300
– 400
– 500
– 600
– 700
– 800
– 900
Generalities
Philosophy & psychology
Religion
Social sciences
Language
Natural Sciences & mathematics
Technology (Applied sciences)
The arts
Literature & rhetoric
Geography & history
3
DDC συνέχεια
• 100 υποδιαιρέσεις: κάθε κλάση έχει 10
υποδιαιρέσεις
– 600
– 610
– 620
– 630
– 640
– 650
– 660
– 670
– 680
– 690
Technology (Applied sciences)
Medical sciences
Engineering & allied operations
Agriculture
Home economics & family living
Management & auxiliary services
Chemical engineering
Manufacturing
Manufacture for specific uses
Buildings
4
DDC συνέχεια
• 1000 τμήματα: Κάθε υποδιαίρεση διαιρείται σε
10 τμήματα
– 610
– 611
– 612
– 613
– 614
– 615
– 616
– 617
– 618
– 619
Medical sciences Medicine
Human anatomy, cytology, histology
Human physiology
Promotion of health
Incidence & prevention of disease
Pharmacology & therapeutics
Diseases
Surgery & related medical specialties
Gynecology & other medical specialties
Experimental medicine
5
• The Relative Index: Σχέσεις μεταξύ θεμάτων (see also)
DDC συνέχεια
• Για εκτενή τμήματα (περισσότερες από 2
σελίδες υπάρχουν περιλήψεις για τις
περιγραφές της πρώτης θέσης μετά την
υποδιαστολή
• Στις υποδιαιρέσεις μετά την υποδιαστολή
παρατηρούνται ασυμμετρίες
– 612 Human physiology
– 612.1 Blood and circulation
– 612.11 Blood
– 612.12 Blood chemistry
– 612.13 Blood vessels and vascular circulation
– 612.14 Blood pressure
– 612.17 Heart
– 612.18 Vasomoters
6
DDC βασικές υποδιαιρέσεις
• 01 philosophy and theory
– 701 Philosophy of the Arts
• 03 Dictionaries, encyclopedias, concordances
– 720.3 Dictionary of Architecture
• 05 Serial publications
– 720.5 Architectural Record
• 08 History and description with respect to
kinds of persons
– 720.8 Architectural adaptations for people with
specific needs
• 09 Historical and geographical treatment
– 720.9 Fletcher’s History of Architecture
7
DDC και άλλες υποδιαιρέσεις
• 01Philosophy and theory
– 011 systems
– 012 classification
– 013 value
– 014 language (terminology) and
communication
– 015 scientific principles
– 019 psychological principles
8
Κανόνες στις υποδιαιρέσεις
• Κάποιες υποδιαιρέσεις προβλέπονται στους
πίνακες του DDC
– 803 Dictionaries, encyclopedias, concordances και
όχι 800.03
– 501 Philosophy and theory και όχι 500.01
• Κάποιες υποδιαιρέσεις δεν προβλέπονται στους
πίνακες και εφαρμόζεται ο κανόνας
– Για το 371.4 educational guidance and counseling
=> 371.401 philosophy and theory of educational
guidance and counseling
• Στους πίνακες του DDC υπάρχουν υποδιαιρέσεις
του 0 (271.03) ή του 00 (271.009). Οι βασικές
υποδιαιρέσεις εισάγονται με 00 ή 000 (π.χ.
9
271.0003)
Γεωγραφικές περιοχές, ιστορικές
περίοδοι, πρόσωπα
• Πίνακας 2: Επιτρέπει την επέκταση των αριθμών
γεωγραφικά
– 01-05 Historical periods
– 1 Areas, regions, places in general (temperate zones, land forms,
not limited by continent, country and locality)
– 2 Persons regardless of area, region, place (subdivision by
biography, diaries, ειδικά για πρόσωπα που σχετίζονται με ένα θέμα
που το πρότυπο επιβάλλει την άμεση ένδειξη, αντί της -092
– 3 The ancient world αρχαίες χώρες μέχρι την πτώση της Ρώμης
– 4 Europe Western Europe
– 5 Asia Orient Far East
– 6 Africa
– 7 North America
– 8 South America
10
– 9 Other parts of world and extraterrestrial worlds Pacific Ocean
islands
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ευρώπη
41 British isles
42 England and Wales
43 Central Europe Germany
44 France and Monaco
45 Italian Peninsula and adjacent islands
Italy
46 Iberian Peninsula and adjacent islands
Spain
47 Soviet Union Russia
48 Scandivavia
11
49 Other parts of Europe
Υποδιαιρέσεις για λογοτεχνία
• Πίνακας 3: αναφέρονται στις οδηγίες για
τα 808-809 και 810-890
–1
–2
–3
–4
–5
–6
–7
–8
Poetry (831 Γερμανική ποίηση)
Drama (842 Γαλλικό Δράμα)
Fiction (839.313 Ολλανδική μυθολογία)
Essays (869.4 Πορτογαλικές εργασίες)
Speeches (845 Γαλλικές ομιλίες)
Letters (836 Γερμανικές αλλληλογραφίες)
satire and humor (880.7 ελληνική σάτυρα)
Miscellaneous writings
12
Υποδιαιρέσεις για τη γλώσσα
• Πίνακας 4: Αναφέρεται στα 420-490
– 1 Writing systems and phonology of the
standard form of the language
• Γερμανικά συστήματα γραφής
– 2 Etymology of the standard form of the
language
• 442 Γαλλική ετυμολογία
– 3 Dictionaries of the standard form of the
language
• 439.313 Ολλανδικά λεξικά
13
Μνημονικοί πίνακες για τη
γλώσσα
• Πίνακας 6: για δηλώσεις τη γλώσσας ενός
έργου
–1
–2
–3
–4
Indo-european languages
English and Old English languages
German (Teutonic) languages
Romance languages
220 Bible
220.5 Modern Versions
220.54 In the Romance language
220.541 In Modern French
14
Κατηγορίες προσώπων
• Πίνακας 7: Αναφέρονται σε κατηγορίες
σύμφωνα με το DDC
– 01 Individual persons
– 02 Groups of persons
– 03-08 Persons by nonoccupational characteristics
• 03 by racial, ethnic, national background
• 04 by sex and kinship characteristics
• 05 by age
– 1-9 Specialists
• 1 philosophy, psychology, parapsychology
• 2 religion
• social sciences, socioeconomic activities
15
Universal Decimal Classification
• Ενοποίηση 400 (γλώσσα) και 800
(λογοτεχνία – ρητορική)
• Ένα τεκμήριο μπορεί να ταξινομέιται σε
περισσότερες θεματικές κατηγορίες
(δηλώνονται με “:”)
– 362.1 : 658.3 : 681.31 (Hospital: Personnel
management: Computers)
– οι δηλώσεις για τόπο είναι σε παρένθεση
16
Library of Congress Classification
• Κεφαλαίοι Λατινικοί χαρακτήρες για το συμβολισμό των κύριων κλάσεων
και υποκλάσεων, αριθμοί για τις υπόλοιπες υποδιαιρέσεις
• Συνηθισμένη μορφή: γράμμα-αριθμός-γράμμα αριθμός από τα γενικά
θέματα στα ειδικότερα
• Χρονολογικές αναφορές αντιστοιχούν σε γεγονότα, ημερομηνίες
έκδοσης, κ.α.
• Γεωγραφικές αναφορές γίνονται αλφαβητικά, ξεκινώντας από το Δυτικό
ημισφαίριο
• Η Γεωγραφία (G) είναι διαφορετική κλάση από την ιστορία (D)
• Political Science (J): γίνεται γεωγραφική υποδιαίρεση – στο DDC γίνεται
θεματική (θέμα-υποθέμα) και μετά γεωγραφική
• Λογοτεχνία (P): υποδιαιρέσεις με εθνικότητα, χρονολογία, συγγραφέας
– DDC (800): εθνικότητα, τύπος, συγγραφέας
• Φιλοσοφία (B): υποδιαιρέσεις με βάση την εθνικότητα, Μουσική (Μ) με
βάση τη μορφή (όπερα, μουσική δωματίου), συνθέτης, δεν υπάρχει
κατηγοριοποίηση χρονική, είδη έκφρασης κλπ.
• Η κατηγορία “Generalia” διαιρείται σε “Α-General works”, encyclopedias
AE, general indexes AI, “Z-Bibliographies, works on libraries, book17
industry”
Κριτήρια ταξινόμησης
• Ιστορία, κριτική υποδιαιρούνται
– χρονολογικά
– ακολουθεί η μορφή
• Συλλογές και ανθολογίες υποδιαιρούνται
με βάση τη μορφή
• Συγγραφείς ταξινομούνται
– χρονολογικά
– ακολούθως αλφαβητικά
• Συλλογικά έργα
• Ατομικά έργα
• Βιογραφίες και κριτικές
18
Synopsis
• H Social Sciences (general)
– HA Statistics
– HB Economic Theory
– HC Economic History and Conditions
– HD Economic History and Conditions
– HE Transportation and
Communications
– HF Commerce
– HG Finance
– HJ Public Finance
19
Outline
• H Social Sciences (General)
– HA Statistics
• 29-31.9 Theory and method of social science statistics
• 36-37 Organizations. Bureaus. Service
• 38-39 Registration of vital events. Registration
(general)
• 154-4737 Statistical data
• 154-155
• 175-4737
Universal statistics
By region or country
– HB Economic Theory
• 71-74 Economics as a science. Relation to other
subjects.
• 75-130 History of economics. Hostory of economic20
theory
Schedule proper
• Παράδειγμα
– TD Environmental Technology
• TD21 – 26 Country and city subdivisions.
Table 1 (Βοηθητικός πίνακας για απόδοση
γεωγραφικών υποδιαιρέσεων)
– .Α1Α-Ζ General works
– .A6-Z States, provices, etc.
• TD139 Collective
• TD157 Study and teaching
– .5 Research
21
Ταξιθετικοί αριθμοί (call numbers)
• Ομαδοποιούν θεματικά σχετικό υλικό
• Ταυτοποιούν μοναδικά τα τεκμήρια μιας
κατηγορίας με βάση τα: αριθμό συγγραφέα,
αριθμό τεκμηρίου, cutter number
• Ταξιθετικός αριθμός = (Ταξινομικός κωδικός,
Αναγνωριστικό)
• Cutter number: Αλφαριθμητικά σύμβολα για την
αλφαβητική ταξιθέτηση των τεκμηρίων μέσα σε
μια κατηγορία
– Συγγραφέας Hansen -> H35
• TD157.5 H35
22
Απαριθμητικά ταξινομικά συστήματα
• Διαιρούν το σύνολο της γνώσης σε κύριες κατηγορίες,
στη συνέχεια διαιρούν αυτές σε υποκατηγορίες, οι
οποίες διαδοχικά διαιρούνται ξανά και ξανά μέχρι να
καθοριστεί το εξειδικευμένο θέμα
• Σε κάθε στάδιο χρησιμοποιείται κάποιο συγκεκριμένο
χαρακτηριστικό με βάση το οποίο γίνεται η υποδιαίρεση.
• Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι το ταξινομικό
σύστημα να καταγράφει τελικά όλα τα θέματα που θέλει
να συμπεριλάβει, σε μια ακολουθία που προχωρά από
το γενικό στο ειδικό με μια σειρά διαδοχικών βημάτων,
δίνοντας έτοιμα σύμβολα για καθένα από αυτά.
23
Φασετικά ταξινομικά συστήματα
• Το ταξινομικό σχήμα να αναγνωρίζει τα βασικά
συστατικά των θεμάτων καταγράφοντας κάτω
από κάθε επιστήμη ή κύρια κατηγορία τις βασικές
έννοιες που απομονώνονται σύμφωνα με
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
• Χρησιμοποιεί τις σαφώς καθορισμένες,
αποκλειστικές και εξαντλητικές πτυχές, ιδιότητες,
ή χαρακτηριστικά μιας κατηγορίας ή ενός
συγκεκριμένου θέματος . Αυτές οι πτυχές,
ιδιότητες, ή χαρακτηριστικά ονομάζονται φασέτες
(facets) μιας κατηγορίας ή ενός θέματος
• Raganathan, Colon Classification
24
Φασετικά ταξινομικά συστήματα
Ο Ranganathan έθεσε πέντε βασικές φασέτες:
(formula PMEST)


την προσωπικότητα (personality),

το υλικό (matter),

την ενέργεια (energy) (δηλαδή οποιαδήποτε δραστηριότητα,
λειτουργία, ή διαδικασία),

τον χώρο (space) και

τον χρόνο (time)

Παράδειγμα: σχεδιασμός ξύλινων επίπλων τον 18ο
αιώνα στην Αμερική

προσωπικότητα → επίπλωση, υλικό → ξύλο, ενέργεια → σχέδιο,
χώρος → Αμερική και χρόνος → 18ος αιώνας.
25
Παραδείγματα
industries
agricultural industries
(people)
farm managers
dairy personnel
shepherds
(products)
cereal products
dairy products
butter
cheese
cream
ice cream
26
Βιβλίο για εργαστηριακά μαθήματα
μαθηματικών στο γυμνάσιο
Ταξινομικός αριθμός: 2/Γ/α
• Επίπεδο εκπαίδευσης
1. Πρωτοβάθμια
2. Δευτεροβάθμια
3. Τριτοβάθμια
• Αντικείμενο διδασκαλίας
Α.
Ιστορία
Β. Γεωγραφία
Γ. Μαθηματικά
• Μέθοδος διδασκαλίας
α. Εργαστήριο
β. Διάλεξη
27