Transcript Dia 1 - STUDIUM GENERALE MAASTRICHT home

Ondernemerschap,
verantwoordelijkheid
en duurzaamheid
Studium Generale
Unimaas, 20 november
2008
Alles is duurzaam?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Duurzame
Duurzaam
Duurzame
Duurzame
Duurzame
Duurzaam
Duurzaam
Duurzame
Duurzaam
….
economie
ondernemen
visvangst
cosmetica
chemie
Onderwijs
Hoger Onderwijs
uitvaarten
schoonmaken
Duurzaam is ingewikkeld?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Grondstoffen
Transport
Productieprocessen
Ketenverantwoordelijkheid
Afvalmanagement
Cradle to Cradle
Biodiversiteit
Eco-efficiency
Milieu-indicatoren
Best in class
Triple bottom line
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Arbeidsomstandigheden
Arbeidsvoorwaarden
Dictatoriale regimes
Life cycle analysis
Stakeholder-engagement
Klimaat
Ecologische voetafdruk
Eco-design
License to operate
…
5 BoVOS-regels
1.
2.
3.
4.
5.
Er is echt een groot probleem
Als u het niet aanpakt, wie dan wel?
Wat levert u nu eigenlijk?
Vind uw product of dienst opnieuw uit
Doe vervolgens uw huiswerk
Biodiversiteit
ecosystemen
Habitat Loss to 1990
Mediterranean Forests
Temperate Grasslands &
Woodlands
Temperate Broadleaf Forest
Tropical Dry Forest
Tropical Grasslands
Tropical Coniferous Forest
Tropical Moist Forest
0
50
Percent of habitat (biome) remaining
100
Biomass of Table Fish (tons per km2)
2000
1900
Klimaatverandering
400
380
CO2
Concentration
(ppm)
360
340
320
300
280
1954
1969
Source: Keeling and Whorf, 2005.
1983
1998
2012
Oorzaken, mechanismen
Jaren ’60: wet van Commoner:
• Milieudruk = B*C*T
B = bevolking
C = consumptie/hoofd
T = technologie
60
50
World GDP (trillion
1990 dollars)
$52 trillion in
2003
40
30
20
$10 trillion in
1967
10
$1 trillion in
1900
0
500
700
Source: DeLong 1998
900
1100
1300
Year
1500
1700
1900
2100
Met het oog op morgen…
•
•
•
•
•
•
•
•
Verlies biodiversiteit (soortenrijkdom)
Klimaatverandering
Verlies natuur/habitats/groene ruimte
Erosie, verlies bodemvruchtbaarheid
Lokale luchtverontreiniging
Verspreiding toxische (giftige) stoffen
Vermesting
Zoetwaterschaarste
Gemeenschappelijke oorzaken
Voorwaarden verandering
Jared Diamond – Collapse:
• Waarneming van de veranderingen
• Eigen gedragspatronen als
(mede)oorzaak zien
• Gedragspatronen zien als keuze:
andere opties zijn mogelijk
• Kracht opbrengen om afscheid te
nemen van oude patronen en zich
nieuwe eigen maken
‘Natuurlijk handelen‘ is
eigenbelang
$4000
Public Net
Private
NetPresent
PresentValue
Valueper
per
hectare
1987
1999
Value
(per hectare)
$1,000 to $3,600
Mangrove: $91
$-5,400 to $200
Shrimp Farm: $2000
Coastal Protection
(~$3,840)
$2000
Net: $2,000
(Gross $17,900
less costs of
$15,900)
Fishery nursery ($70)
Timber and NonMangrove
Conversion
timber products ($90)
0
Source: Millennium Ecosystem
Assessment; Sathirathai and Barbier 2001
Mangrove
Source:
UNEP
Less
subsidies
(-$1,700)
Pollution Costs (-$230)
Shrimp Farm
Restoration (-$8,240)
Handelen als het eigenbelang in het
geding komt
• Acties maatschappelijke
organisaties
• Consumenten
• Maatregelen overheid
• Financiële wereld
• Marktkansen
• Goed burgerschap
• Persoonlijke
betrokkenheid
Wat hebben toekomstige
generaties eigenlijk
voor mij gedaan?
Groucho Marx
Motieven en keten
Voorwaarden voor succes
V
V
D
= Visie
= Vent/vrouw (leiderschap)
= Drama
•Wetenschap
•Coalities
•Geloofwaardigheid
•Geregisseerd proces
•Lange adem
Duurzaam = kans
• Bedreigingen en zorgen worden vroeger of
later maatregelen
• Wie vooruitloopt komt in voorkeurspositie
• Maar ‘t kan even duren…
Alle methoden zijn gelijk, maar
sommige zijn meer gelijk dan
andere….
BoVOS:1
• Bedenk, maak, ontwerp, produceer,
verkoop, geef les, houd huis, bied aan…
• Alsof u zelf en uw kinderen…
• Volledig met de gevolgen van uw
keuzes worden geconfronteerd
1
BoVOS = BoerenVerstand Oude Stijl
5 BoVOS-regels
1.
2.
3.
4.
5.
Er is echt een groot probleem
Als u het niet aanpakt, wie dan wel?
Wat levert u nu eigenlijk?
Vind uw product of dienst opnieuw uit
Doe vervolgens uw huiswerk
Bovos3: wat levert u eigenlijk?
Dit is geen stoel.
Dit is geen fosforzuur.
Dit is geen lamp.
Dit is geen wegenbouw.
Dit is geen gaswinning
Wat levert u nu eigenlijk?
Product > dienst > beleving/functie >
concepten
• Stoel > zitten > prettige en creatieve omgeving
• Olie en gas > energie > warmte, licht, beweging >
gewonnen uit natuur die we beter achterlaten dan we
‘m aantroffen
• Fosforproducten > fosforzuur > bouwstenen van leven
• Lampen > armaturen > optimaal verlichte werkplek
• Wegen > verplaatsing > ruimtelijke inrichting
BoVOS 4: vind uw product of
dienst opnieuw uit
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Welke functie(s)?
Welke hard- en software nodig?
Hoe lang, gebruiksduur en –veranderingen?
Voor welke gebruiker(s)?
Wat gebeurt er na de gebruiksduur?
0 CO2 of beter
0 biodiversiteitsverlies of +
Afval = grondstof
Nieuwe arrangementen en coalities
Van niche naar mainstream
BoVOS 5: doe vervolgens uw
huiswerk
Bloed zweet en tranen:
• LCA’s
• Energie- en exergie-analyses
• Ketenanalyse
• Actorenanalyse
• Biodiversiteits-footprint
• Compensatie-opties
• Etc. etc
Proactief management
Coram:
Waterbesparing
en duurzaam
design
Ketenbeheer
ThermPhos:
minder grondstoffen
en emissies door
ketensluiting
Zelf de toekomst scheppen
TLN, KNV, EVO:
milieubeleid
voor verkeer
en vervoer
Zelf de toekomst scheppen
NAM:
nieuw Waddenbeleid
voor gaswinning,
schelpdiervisserij,
natuurinvesteringen
Sociaal dilemma doorbreken
• Grenzen aan individuele stappen
• Gelijk speelveld nodig
• Liefst een speelveld dat overhelt naar
duurzaamheid
• Overheden zijn er om dat te creeren
• Burgers en bedrijven willen meer dan
overheid nu doet
• Dus: zelf verantwoordelijkheid nemen
voor beter beleid
www.jpvs.nl