Transcript Towaroznawstwo

Towaroznawstwo
Automatyczna Identyfikacja
Towarów
Literatura
1. Jałowiec T. red. nauk., Towaroznawstwo dla logistyki,
Wydaw. Difin, Warszawa 2011
2. Foltynowicz Z. red. nauk., Towaroznawstwo artykułów
przemysłowych Cz.2 Badanie polimerów i tworzyw
sztucznych .Wydaw. Akad. Ekonomicznej,
3.
red.nauk. Korzeniowski A.; aut. Cierpiszewski R.
[i in.]Towaroznawstwo artykułów przemysłowych Cz.3
Badanie jakości wyrobów / . Wydaw. Politech. Pozn.,
Poznań : 2006
2
Literatura
4. red.nauk. Andrzej Korzeniowski ; aut. Zenon Foltynowicz
[i in.].Towaroznawstwo artykułów przemysłowych Cz.1
Badanie jakości wyrobów Wydaw. Akad. Ekonom.,
Poznań : 2006
5. Karpiel Ł. Skrzypek M., Towaroznawstwo ogólne
Wydaw. Akad. Ekonom Kraków 2000
6. W. Nalepa , Towaroznawstwo – artykuły przemysłowe,
PWE Warszawa, 1986;
3
Automatyczna Identyfikacja
Przemieszczanie w łańcuchach dostaw ogromnej liczby
różnorodnych towarów od lat powodowało trudności z ich
identyfikowaniem i kontrolą przepływów.
Stąd jednym z pierwszych zastosowań techniki
komputerowej w handlu i dystrybucji była automatyczna
identyfikacja, która polega przede wszystkim na
identyfikowaniu obiektów (np. towarów) na
podstawie odczytanej w systemie komputerowym
informacji, przy użyciu specjalnych urządzeń
elektronicznych z wykorzystaniem bazy danych.
4
Automatyczna Identyfikacja
Najczęściej system stosuje się w celu usprawnienia:
identyfikacji towarów w produkcji, usługach i handlu
hurtowym i detalicznym,
sterowania przepływu towarów w procesach
magazynowych,
kontroli obiegu dokumentów,
kontroli przyjmowanych i wydawanych z magazynów
towarów,
znakowania towarów, miejsc składowania, urządzeń
magazynowych,
kontroli zbioru danych (ewidencji magazynowej),
sporządzania i rejestracji dokumentów,
transakcji handlowych.
5
Automatyczna Identyfikacja
Podstawowe elementy kompleksowego
systemu AI to:
•
•
•
•
•
•
koncepcja sposobu transmisji danych,
oprogramowanie systemu,
kody kreskowe oraz drukarki kodów,
czytniki kodów kreskowych,
akcesoria,
materiały eksploatacyjne.
6
Automatyczna Identyfikacja
Systemy automatycznej identyfikacji dzieli się na sześć
zasadniczych podgrup:
1. Optyczna identyfikacja - kody kreskowe
i rozpoznawanie znaków OCR (Optical Character
Recognition).
2. Magnetyczna identyfikacja - ścieżki magnetyczne
i rozpoznawanie znaków MCR (Magnetic Character
Recognition).
3. Elektromagnetyczna identyfikacja - odczytywanie
informacji za pomocą fal radiowych.
7
Automatyczna Identyfikacja
4. Biometryczna identyfikacja - systemy polegające na
identyfikacji osób, poprzez rozpoznanie: głosu, przegląd
daktyloskopijny,
skanowanie
siatkówki,
tęczówki,
rozpoznanie rysów twarzy itp.
5. Dotykowa identyfikacja - ekrany dotykowe lub
sterowanie sensorowe.
6. Pamięć zderzakowa - karty pamięci charakteryzujące
się możliwością wielorazowego zapisu oraz karty
procesorowe, które przystosowane są do zabezpieczania
dostępu i przetwarzania danych.
8
Automatyczna Identyfikacja
W zastosowaniach logistycznych automatyczna
identyfikacja może się odbywać z wykorzystaniem:
kodu kreskowego (bar code),
fal radiowych (Radio Frequency Identification - RFID),
ścieżki magnetycznej (magnetic stripe),
rozpoznawania
znaków
(Optical
Character
Recognition - OCR),
• rozpoznawania obrazu (vision systems),
• rozpoznawania głosu (voice solutions).
•
•
•
•
9
Międzynarodowy system oznaczeń kodowych
GS1
Współczesne
stosowanie
nowoczesnych
narzędzi
zbierania i przesyłania danych ADC (Automatic Data
Capture) oraz EDI (Electronic Data Interchange)
wymaga
uniwersalnych
i
docelowych
rozwiązań
standardowych. Rozwiązania te obejmuje globalny,
wykorzystywany w różnych branżach i przez różne kraje,
system
identyfikacji
i
komunikacji
dla
zarządzania
łańcuchem dostaw GS1.
10
Międzynarodowy system oznaczeń
kodowych GS1
Początki jego działalności sięgają lat 7o-tych, kiedy
opracowano założenia do dwóch systemów:
• EAN (Electronic Data Interchange)
• UPC (Universal Product Code).
System GS1 wykorzystuje standardowe symboliki kodów
kreskowych oraz standardowe komunikaty i jest stale
rozwijany.
Jest on zbiorem międzynarodowych standardów
ułatwiających
efektywne
zarządzanie
globalnymi
łańcuchami dostaw obejmującymi wiele branż, poprzez
unikalną
identyfikację
produktów,
przesyłek
transportowych, zasobów, lokalizacji i usług.
11
Międzynarodowy system oznaczeń
kodowych GS1
Charakterystyka standardów systemu GS1
Kody kreskowe – wykorzystywane w procesie
automatycznej identyfikacji i gromadzenia danych.
Elektroniczna komunikacja – dokumenty
transakcyjne do wymiany drogą elektroniczną
Synchronizacja danych podstawowych –
wykorzystywana w procesie wymiany danych o
produktach i usługach.
Elektroniczny kod produktu – standardy
identyfikacyjne wykorzystujące technologię RFID i
12
Internet.
Międzynarodowy system oznaczeń
kodowych GS1
Podstawą systemu GS1 stanowią standardy identyfikacyjne,
tzw. standardy danych.
W systemie GS1 występują dwa główne typy standardów
danych:
1. Globalne numery identyfikacyjne, które jednoznacznie
identyfikują jednostki handlowe, jednostki logistyczne,
zasoby, lokalizacje oraz relacje usługowe.
2. Identyfikatory zastosowania, służące do opisu jednostki
identyfikowanej za pomocą globalnego identyfikatora,
np. numer serii produkcyjnej, data przydatności do
spożycia, waga itp.
13
Międzynarodowy system oznaczeń
kodowych GS1
Najistotniejszym
elementem
integrującym
wszystkie
standardy jest jednolity sposób wprowadzania danych,
które są przekazywane pomiędzy użytkownikami przy
pomocy kodów kreskowych oraz komunikatów EDI.
Kody
kreskowe
są
odwzorowaniem
informacji
za
pomocą kresek i odstępów między nimi.
Umożliwiają one kodowanie informacji w celu ich
późniejszego, szybkiego i bezbłędnego odczytu.
14
Kody kreskowe
• 1974 r. – zastosowano pierwszy graficzny kod do
identyfikacji danych - Stany Zjednoczone, Kanada
• 1974 r. - po raz pierwszy zastosowano elektroniczne
urządzenie do odczytu kodów - skaner
15
Kody kreskowe
Kody
kreskowe
są
najpopularniejszą
formą
automatycznej identyfikacji towarów i jednostek
logistycznych.
Używane
są
do
identyfikowania
produktów w celu automatycznego wprowadzania
danych do systemów informatycznych za pomocą
urządzeń typu czytniki kodów kreskowych.
Kod kreskowy definiowany jest jako wzór równoległych
prostokątnych kresek i spacji, uporządkowanych
zgodnie z zasadami kodowania zawartymi w opisach
poszczególnych
rodzajów
symboliki,
w
celu
przedstawienia danych w postaci czytelnej maszynowo.
16
Kody kreskowe
• Kod kreskowy jest kombinacją następujących po
sobie jasnych i ciemnych kresek odzwierciedlających
ciąg znaków (w zależności od standardu - cyfr, liter lub
wszystkich znaków ASCII).
• Kreski te zwane są elementami kodu. Jasne kreski
można też określić jako przerwy pomiędzy kreskami
ciemnymi. Różne kombinacje następujących po sobie
różnej grubości kresek i przerw reprezentują różne
znaki.
• Po lewej i prawej stronie kodu kreskowego znajduje się
wolna
przestrzeń
szerokości
przynajmniej
1/4"
ułatwiająca czytnikowi zorientowanie się gdzie kod
kreskowy się zaczyna i gdzie się kończy.
17
Kody kreskowe
• W trakcie czytania kodu, światło pochodzące z czytnika jest
odbijane przez jasne elementy kodu (przerwy) a
pochłaniane przez jego ciemne elementy (kreski).
• Światło odbite od przerw powoduje powstanie w czytniku
słabszych sygnałów elektrycznych, natomiast w wyniku
braku odbicia (kreski) powstają sygnały silniejsze. W
zależności od grubości kresek różna jest też długość trwania
poszczególnych sygnałów.
• W wyniku tego powstaje ciąg sygnałów elektrycznych o
różnym natężeniu i różnej długości. Jest to tylko nieco
bardziej skomplikowane od zasady działania alfabetu
Morse'a. Otrzymane w ten sposób impulsy elektryczne są
tłumaczone przez dekoder czytnika na język cyfr, liter i
innych znaków ASCII. W tym "normalnym" już formacie dane
trafiają do komputera.
18
Kody kreskowe – zasada działania
• Dane zawarte w samym kodzie kreskowym są tylko
ciągiem znaków, któremu w odpowiedniej bazie danych
przyporządkowane są pewne informacje.
• Dla przykładu, kod kreskowy wydrukowany przez
producenta na oryginalnym opakowaniu towaru (np. soku
w kartonie), nie zawiera informacji dotyczącej ceny tego
towaru. Jednak przy kasie, po zeskanowaniu kodu, na
monitorze ukazuje się jego cena.
• W innym sklepie zeskanowanie tego samego kodu
powoduje pojawienie się innej ceny. W każdym z tych
sklepów
tej
samej
wartości
kodu
kreskowego
przyporządkowane są różne wartości ceny towaru.
• Natomiast w obydwu sklepach ten sam kod będzie
najprawdopodobniej identyfikował dokładnie ten sam
towar, gdyż ma identyczną wartość na wszystkich swoich
opakowaniach.
19
Kody kreskowe
W roku 1976 przedstawiciele wytwórców i dystrybutorów z
najbardziej uprzemysłowionych krajów Europy stworzyli
jednolity system identyfikacji wyrobów – EAN (European
Article Numbering):
Kod posiada stałą długość i stosuje się jego dwie wersje, a
mianowicie:
- EAN-13 zawierający 12 znaków danych i jedną cyfrę
kontrolną
- EAN-8 zawierający 7 znaków danych i jedną cyfrę
kontrolną.
20
Kody kreskowe
Kody występujące na terenie USA i Kanady
• Kod UPC – A
• Kod UPC – E
21
Kody kreskowe
W miarę wzrostu liczby uczestników także z krajów
pozaeuropejskich
(Japonii i Australii) utworzono
organizację o zasięgu międzynarodowym nazwaną w
skrócie
IANA
(International
Article
Numbering
Association) z siedzibą w Brukseli.
Organizacja ta stowarzysza kraje stosujące kody
kreskowe EAN do znakowania towarów i nazywana jest
powszechnie Międzynarodową Organizacją EAN.
Warunkiem stosowania kodu EAN jest przystąpienie
kraju do stowarzyszenia IANA. Stosowanie kodu EAN jest
z kolei warunkiem uczestniczenia w międzynarodowym
obrocie handlowym.
22
Kody kreskowe
Polska została członkiem EAN w 1990 r. i otrzymała
numer kodu kraju, tzw. „prefiks” – 590.
Kodem podstawowym jest kod EAN-13 (złożony z 13
cyfr), natomiast kod EAN-8 jest stosowany na
towarach o małych gabarytach, jak np. gumy do
żucia.
23
Kody kreskowe
Na oznaczenie cyfrowe kodu EAN-13 składają się:
1. Prefiks – 3 pierwsze cyfry (oznaczenie kraju, w którym
kod został nadany). Prefiks nadawany jest przez
IANA.
2. Numer jednostki wytwórcy lub dystrybutora.
Nadawany
jest
przez
krajowe
organizacje
zobowiązane do ustalenia i zagwarantowania
systemu organizacyjno-prawnego i technicznego w
celu rozpowszechniania kodu EAN. W Polsce jest to
Centrum Kodów Kreskowych.
Każde przedsiębiorstwo otrzymuje numer niepowtarzalny
w całym kraju. W Polsce numer ten składa się z 4 cyfr.
25
Kody kreskowe
3. Numer indywidualny towaru (5-cyfrowy) jest ustalany
samodzielnie przez przedsiębiorstwo dla każdej pozycji
asortymentowej. Jednostka kodująca jest zobowiązana
do
nadawania
każdemu
swojemu
towarowi
indywidualnego numeru.
Istotne jest to, że gdy ulegają zmianie tylko pewne
cechy indywidualne towaru, np. kolor, skład to należy
także zmienić jego kod cyfrowy.
4. Cyfra kontrolna – (ostatnia cyfra kodu) stanowi wynik
kontrolny obliczeń arytmetycznych przeprowadzonych
dla wszystkich poprzedzających ją znaków symbolu
numerycznego.
26
Kody kreskowe
Budowa kodu EAN-8 jest różna od budowy kodu EAN13. Nie zawiera on numeru producenta lub
dystrybutora, a numer indywidualny towaru jest
nadawany odgórnie przez organizacje krajowe EAN
(w Polsce Centrum Kodów Kreskowych).
27
Kody kreskowe
Kod ITF – 14 – służąca do kodowania opakowań
zbiorczych i logistycznych
28
Kody kreskowe
Kilkanaście lat stosowania kodów UPC i EAN pokazało,
że automatyczna identyfikacja usprawnia przepływ
towarów wraz z informacjami o nich w Łańcuchu
dostaw.
Niestety kombinacja 8-, 12- i 13-cyfrowego ciągu
znaków znacznie ograniczała potrzeby, np. firm
transportowych i logistycznych, dlatego naukowcy
zaczęli pracować nad bardziej rozbudowanymi
standardami.
29
Kody kreskowe
• Przykładem może być GS1-128 (wcześniej UCC/EAN128), który dzięki wykorzystaniu tzw. identyfikatorów
zastosowań, oferuje - poza zakodowaniem informacji
o producencie i produkcie - informacje uzupełniające,
niezbędne w sprawnym zarządzaniu logistycznym.
• Stosuje się go przede wszystkim do oznaczania
jednostek
logistycznych,
opakowań
zwrotnych,
numeru serii, daty produkcji, okresu trwałości,
wymiarów i wagi towaru czy ilości produktów w
opakowaniu zbiorczym.
30
Kody kreskowe
Kod GS1 – 128 – do kodowania jednostek zbiorczych i
logistycznych
Przykładowy kod GS1-128, który zawiera informację
dotyczącą jednostki handlowej, daty sprzedaży oraz
numer serii produkcyjnej.
31
Kody kreskowe
Do najbardziej znanych kodów, które mają
zastosowanie w obrocie towarowym i logistyce,
możemy zaliczyć także kody liniowe, dwuwymiarowe
oraz złożone.
32
Kody kreskowe
Na szczególną uwagę zasługuje kolejna generacja
kodów kreskowych, tzw. dwuwymiarowych, czyli 2D (2dimensional).
• Kody 2D umożliwiają kodowanie stosunkowo dużych
ilości danych na malej powierzchni - w odróżnieniu od
tradycyjnych kodów liniowych, które działają jako
odnośnik do informacji przechowywanych w bazie
danych.
• Kody 2D mogą spełniać podobne funkcje jak kody
liniowe, zajmując znacznie mniej miejsca. Mogą one
również
funkcjonować
jako
bazy
danych
przemieszczające się wraz z oznaczonymi obiektami.
Problem pojawia się wtedy, kiedy dane przypisane
jakiemuś obiektowi zamieniają się.
33
Kody kreskowe
• W
Polsce
technologia
kodów
kreskowych
wprowadzono w 1990 roku, kiedy nasz kraj został
przyjęty do międzynarodowego systemu znakowania
towarów, usług, miejsc lokalizacji i komunikacji
EAN.UCC.
• Dopiero od tego momentu krajowi producenci zyskali
możliwość znakowania swoich towarów kodami EAN,
a inni potencjalni użytkownicy tej techniki zaczęli
myśleć o jej wykorzystaniu.
• Od 1 stycznia 2005 roku standardy systemu EAN.UCC
są nadzorowane przez organizację występującą pod
nową nazwę: GS 1 - Global System 1 (poprzednia
nazwa: EAN International).
34
Kody kreskowe
W ciągu kilkudziesięciu lat stosowania kodu kreskowego
powstało kilkaset jego rodzajów, ale w praktyce używa
się tylko kilkunastu.
Podstawowe klasyfikacje kodów kreskowych:
1. Podział według wymiarowości kodu:
• kody jednowymiarowe (liniowe, 1D) - informacje są
zapisane w jednej linii (najczęściej w postaci kresek),
• kody dwuwymiarowe piętrowe - rozwinięcie kodów
jednowymiarowych polegające na występowaniu
kilku linii kodu - jedna pod drugą,
• kody dwuwymiarowe matrycowe - informacja jest
zapisana na określonej powierzchni, ale do zapisu nie
wykorzystuje się kresek, lecz inne oznaczenia,
35
Kody kreskowe
• kody złożone - występują w nich elementy kodów
zarówno jednowymiarowych, jak i dwuwymiarowych,
• kody trójwymiarowe - zazwyczaj są to wytłaczane
dowolne kody jednowymiarowe (bumpy bar code).
2. Podział według szerokości kresek:
• kody o jednej szerokości kresek (np. PosiCode) kodowanie polega na występowaniu bądź
niewystępowaniu kreski w określonym miejscu,
• kody o dwóch szerokościach kresek,
• kody o wielu szerokościach kresek (modularne).
36
Kody kreskowe
3. Podział według rodzaju kodowanych symboli:
• kody numeryczne - kodowane są jedynie cyfry w
systemie dziesiętnym,
• kody alfanumeryczne - kodowane są cyfry i
pozostałe znaki kodu ASCII, czasem również znaki
występujące w niektórych alfabetach.
4. Podział według ciągłości kodu (nie dotyczy kodów
matrycowych):
• kody ciągle - nie występują przerwy między
kodowanymi znakami,
• kody dyskretne - występują przerwy między
kodowanymi znakami.
37
Kody kreskowe
5. Podział według liczby kodowanych znaków:
• kody o ściśle określonej liczbie kodowanych znaków (o
stałej długości),
• kody o różnej liczbie kodowanych znaków (o zmiennej
długości).
6. Podział według przyjętej metody weryfikacji odczytanych
danych:
• kody samosprawdzalne - pewne procedury sprawdzania
błędów są zaimplementowane w budowie kodu, np.
poszczególne symbole są kodowane tak, by różniły się od
siebie w dużym stopniu, a zatem błędne odczytanie
jednej kreski powoduje automatyczną niepoprawność
kodu,
• kody ze znakiem kontrolnym (np. z cyfrą kontrolną),
• Kody samosprawdzalne z dodatkowym znakiem
38
kontrolnym
Urządzenia techniczne stosowane w
automatycznej identyfikacji
Wśród urządzeń za pomocą których są
sczytywane dane, można wymienić:
• Czytniki kodów kreskowych (ręczne
przemysłowe, stacjonarne, laserowe diodowe)
• Terminale standardowe
• Terminale typu palm
39
Czytniki
• Sam kod kreskowy jest tylko nośnikiem kilku cyfr. Nie
przenosi w sobie ani ceny, ani opisu produktu.
• Zeskanowanie tych cyfr, powoduje uruchomienie
bazy danych, która pod konkretną pozycją zawiera
dalsze informacje.
• Można więc śmiało założyć, że ciche piknięcie
czytnika przy kasie, dopiero uruchamia prawdziwą
informatyczną lawinę: cen, pozycji w katalogach,
stanów magazynowych itp.
Czym więc jest czytnik?
40
Czytniki
• Większość czytników to oparte o światło skanery,
zawierające w sobie zarówno emiter jak i fotokomórkę.
• Te spotykane w sklepach to najczęściej urządzenia z
emiterem laserowym. Światło lasera jest mocno
skupione, dzięki czemu umożliwia odczytanie kodu
kreskowego ze znacznie dalszej odległości, niż ma to
miejsce w przypadku diody LED.
• Istnieją jednak małe czytniki długopisowe, które mają
tą wadę, że trzeba przykładać je do kodu i powoli
przesuwać, aby odczytać całość.
41
Czytniki
Są też produkowane nowoczesne czytniki CCD,
składające się z bardzo wielu diod.
Są one wykorzystywane tam, gdzie istnieje zakaz
używania laserów (choćby specjalistyczne fabryki, czy
zakłady, gdzie istnieje ryzyko naświetlenia materiału
oznaczonego kodem).
42
Czytniki
43
Przenośne terminale do odczytu
kodów kreskowych
Są to miniaturowe komputery pozwalające zapisywać i przenosić do
stacjonarnego komputera informacje odczytane z kodów
kreskowych. Terminale mogą również przechowywać w swojej
pamięci dane i wyświetlać je po wczytaniu określonego kodu
kreskowego. Dostępne są także terminale łączące się z systemem
magazynowym za pomocą fal radiowych – umożliwiają one w pełni
zdalną pracę.
44
Urządzenia do drukowania etykiet
Urządzenia do drukowania etykiet można podzielić na:
• Drukarki (np. termiczne, przemysłowe, przenośne)
• Aplikatory etykiet (służą do automatycznego
znakowania wyrobu podczas produkcji).
45
Kody kreskowe - zastosowanie
• W związku z tym, że kody kreskowe mają wiele
zastosowań
w
różnych
dziedzinach
działalności, w celu większej przejrzystości i
jednolitości
opracowano
standardy dla
odpowiednich jednostek organizacyjnych,
lokalizacji, zasobów.
• Wśród nich wyróżnia się:
46
Kody kreskowe - zastosowanie
• Identyfikację jednostek handlowych (numery GTIN) dowolne jednostki od surowca po produkt
konsumencki, łącznie z usługą, które mogą być
wyceniane, zamawiane, fakturowane w dowolnym
punkcie łańcucha dostaw.
Do kategorii tej zalicza się jednostki (produkty) w
opakowaniach
zbiorczych
i
jednostkowych,
sprzedawane w hurcie i detalu, dostępne na rynku
krajowym (oraz wewnętrznym) lub międzynarodowym, o
stałej i zmiennej ilości, o jednorodnej lub niejednorodnej
zawartości.
Do kategorii tej należą również oznaczenia wydawnictw
ciągłych (ISSN), muzycznych (ISMN) lub książek (ISBN).
47
Kody kreskowe - zastosowanie
• Identyfikację jednostek logistycznych (numery
SSCC), czyli takich, które zostały utworzone na
potrzeby transportu i magazynowania (np. paletowe
jednostki ładunkowe lub kontenerowe jednostki
ładunkowe) oraz podlegają procesom identyfikacji,
śledzenia i zarządzania podczas przepływu przez
łańcuch dostaw.
• Z tym standardem wiąże się etykieta logistyczna, na
której są zawarte podstawowe informacje o
jednostce logistycznej.
48
Kody kreskowe - zastosowanie
• Identyfikację zasobów (numery GIAI) - środki trwałe,
opakowania wielokrotnego użytku o określonej
wartości (np. butle gazowe, palety, skrzynki) lub
urządzenia transportowe, magazynowe i inne.
• Identyfikację lokalizacji (numery GLN, SWIFT, DUNS,
BSI/AFNOR) służącej do rozpoznania obiektów, którym
można nadać adres (np. adres przedsiębiorstwa,
konkretne pokoje, punkty sprzedaży, punkty przyjęć
towarów, półki w magazynie).
49
Kody kreskowe - zastosowanie
• Identyfikację relacji usługowych (numery GSRN
nadawane usługobiorcom), czyli dane związane z
usługą lub usługami "świadczonymi na rzecz
konkretnego usługobiorcy (np. nazwa i adres
usługobiorcy, rodzaj usługi).
• Inne zastosowania, takie jak znakowanie: kuponów,
kwitów
zwrotnych,
rachunków,
telefonów
komórkowych, recept, leków.
50
Etykieta logistyczna
W łańcuchu dostaw istnieje potrzeba umieszczania
odpowiednich informacji o zawartości ładunku nie tylko
na stosownych dokumentach, lecz także na samych
produktach, niezależnie od identyfikujących je
oznaczeń.
Dla ułatwienia interpretacji i przetwarzania tych danych
przez uczestników łańcucha dostaw różne pola informacyjne muszą być uporządkowane w standardowy
sposób.
Standard ten zapewnia etykieta logistyczna, zwana też
etykietą transportową.
51
Etykieta logistyczna
Etykieta logistyczna jest swego rodzaju
łącznikiem informacyjnym w całym łańcuchu
dostaw,
w
którym
wszyscy
uczestnicy
(producent, spedytor, hurtownik, detalista)
porozumiewają się wspólnym językiem.
Porozumiewanie się oznacza konieczność
stosowania standardów w identyfikacji zar6wno
podmiotów, jak i przedmiotów tego łańcucha
(towarów i firm).
52
Numer Seryjny Jednostki Wysyłkowej
(SSCC)
Jedynym obowiązującym polem na etykietach
logistycznych jest Seryjny Numer Jednostki
Wysyłkowej (Serial Shipping Container Code –
SSCC).
Jest to numer identyfikacyjny, niepowtarzalny
dla każdej jednostki logistycznej.
53
SSCC przedstawia się w postaci
symbolu kodu kreskowego EAN-128
SSCC nadawany jest tylko raz, w momencie
formowania
danej
jednostki
logistycznej
i identyfikuje ją przez cały czas jej trwania.
Od tej chwili może być wykorzystywany przez
wszystkich partnerów uczestniczących w łańcuchu
dostaw.
54
Identyfikacja jednostki
Jednoznaczną identyfikacje jednostki zapewnia
Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej (SSCC).
Każda jednostka logistyczna musi mieć przydzielony
własny numer SSCC.
Jest to pole obowiązkowe. SSCC umożliwia
wszystkim
uczestnikom
łańcucha
dostaw
uzyskiwanie wg potrzeb informacji związanych z
przemieszczaniem
i
zawartością
jednostek
logistycznych.
Zazwyczaj jest on stosowany jako odnośnik do
wysłanego wcześniej za pośrednictwem EDI
komunikatu „Awizo wysyłki”.
55
Identyfikacja towaru
Identyfikacje towaru zapewnia standardowy
numer towaru EAN jednostki wysyłkowej.
Dla jednostek o zmiennej wadze, identyfikacja
powinna być obowiązkowo uzupełniona ilością.
Jeżeli numer towaru EAN jest już wydrukowany
na jednostce w postaci symbolu EAN lub ITF, to
nie ma potrzeby nanoszenia go na etykietę.
56
Dodatkowe informacje dostawcy
Na etykiecie logistycznej można umieścić tyle
dodatkowych informacji dostawcy, ile jest
konieczne.
Obejmują one następujące elementy danych:
• wariant produktu,
• data pakowania, produkcji,
• maksymalna data trwałości,
• minimalna data trwałości,
• numer serii produkcyjnej,
• numer seryjny i miary logistyczne.
57
Segment dostawcy połączony z danymi:
58
Segment odbiorcy
Segment ten zawiera informacje, które są znane w
momencie złożenia zamówienia i przetwarzania przez
dostawcę.
Są to informacje, których naniesienia na jednostce
logistycznej wymaga odbiorca, dotyczące niego
samego oraz zamówienia, takie jak numer zlecenia
zakupu, numer lokalizacyjny „Dostarczyć do” oraz
informacje dotyczące sposobu manipulowania (np.
przeładunku) i trasy przemieszczania danej jednostki
logistycznej, określane przez odbiorcę.
Są to informacje dowolne i mogą być nanoszone, jeżeli
jednostki logistyczne są tworzone na zamówienie
klienta.
59
Segment przewoźnika
• Jednoznaczną identyfikację jednostki logistycznej zapewnia
SSCC, który powinien być nadawany w chwili wyprodukowania
wyrobu, jeżeli jednak jest to niemożliwe lub praktycznie
nieuzasadnione, to można go umieścić w segmencie
przewoźnika. Oznacza to, że przewoźnik nadaje numer SSCC.
• Segment ten zawiera informacje, które są znane w momencie
wysyłki i odnosi się zwykle do transportu. Są to zazwyczaj
informacje takie, jak kod pocztowy „Dostarczyć do”, numery
przesyłki oraz informacje dotyczące sposobu manipulacji i trasy
przemieszczania danej jednostki logistycznej, określane przez
przewoźnika.
• Informacje o transporcie ułatwiają opracowanie harmonogramu
wysyłek i operacji transportowych w całym łańcuchu dostaw.
Aplikacje w procesach transportowych zostaną usprawnione,
jeżeli SSCC czyli numer identyfikujący daną jednostkę logistyczną,
połączy się z przesyłaniem wszystkich potrzebnych informacji
handlowych prze EDI.
60
Przykład etykiety z segmentami
dostawcy, odbiorcy i przewoźnika:
61
Informacje tekstowe
62
Wymiary etykiety logistycznej
63
Etykieta logistyczna
Są to informacje tekstowe prezentowane w postaci czytelnej
wzrokowo
oraz
informacje
czytelne
maszynowo,
przeznaczone do automatycznego wprowadzania danych
do systemu komputerowego.
Obie formy prezentacji danych na etykiecie logistycznej są
obowiązkowe, ponieważ dana jednostka logistyczna może
trafić do dowolnego ogniwa w rozproszonym łańcuchu
dostaw, gdzie nie będzie możliwości zastosowania techniki
automatycznej identyfikacji.
W sytuacji gdy w danym ogniwie łańcucha są stosowane
techniki automatycznej identyfikacji, odczyt odbywa się w
sposób półautomatyczny lub automatyczny.
Na standardowych etykietach logistycznych GS 1 stosuje się
kody kreskowe GS1-128.
64
Etykieta logistyczna
Układ graficzny etykiety GS1
• Etykiety GS1 podzielone są na trzy części:
• górna - zawiera informacje w formacie
dowolnym (najczęściej dane marketingowe,
typu: nazwa, adres firmy i jej logo)
• środkowa - informacje tekstowe (np. nazwa
towaru) i interpretacja kodów kreskowych (wg
standardowych nazw i dane w nich
odzwierciedlone)
• dolna - kody kreskowe i ich interpretacja
65
Etykieta logistyczna
66
Automatyczna identyfikacja towarów
oparta na technikach radiowych
Rozwój technologii oraz złożoność systemu
identyfikacji towarów wymusiły doskonalenie
procesu automatycznej identyfikacji towarów.
Jedną z metod jest zastosowanie technologii
wykorzystujących w tym celu fale radiowe RFID (Radio Frequency Identification).
67
RFID
RFID
jest
oparta
na
falach
radiowych
przesyłających dane pomiędzy czytającym a
oznakowanym elementem identyfikowanym przez
te fale. Nie wymaga fizycznego kontaktu pomiędzy
urządzeniem
czytającym
a
elementem
identyfikowanym.
Jest to również identyfikacja produktów, usług,
procesów
przy
wykorzystaniu
fal
radiowych/częstotliwości
radiowej,
zwana
popularnie identyfikacją radiową.
Informacje o identyfikowanym obiekcie zapisywane
są
na
specjalnych
nośnikach
nazywanych
najczęściej tagami.
68
Schemat działania technologii RFID
69
Przykładowy schemat działania RFID
70
Tagi
Tagi RFID (inaczej znaczniki, etykiety transpondery) są
zaawansowanymi
technologicznie
etykietami
zawierającymi elektroniczny mikrochip z pamięcią oraz
antenę.
W zależności od rodzaju zastosowania tagi RFID różnią się
rozmiarem i tworzywem, z którego są wykonane.
Mogą być zadrukowane przez specjalne drukarki
termotransferowe, posiadające wbudowany dekoder
RFID.
Dzięki dekoderowi podczas drukowania możliwe jest
zapisywanie danych w pamięci identyfikatora. Dzięki
temu dane zapisane w etykiecie RFID są jednocześnie
czytelne jako tekst i jako kod paskowy.
71
Tagi
Szczególny rodzaj tagów RFID stanowią tak
zwane inlaye.
Są to półprodukty, z których wytwarza się tagi.
Mogą być umieszczone w produkcie lub w
opakowaniu.
Stosowane są tam, gdzie nie jest konieczne
dodatkowe oznakowanie kodem kreskowym
lub opisem tekstowym.
72
Tagi
Tagi są zbudowane w taki sposób, aby było możliwe
przymocowanie ich do określonych przedmiotów.
W zależności od potrzeb mogą przybierać różnorodne
formy.
Mogą wyglądać jak naklejki z kodem paskowym, mogą
być po prostu włożone do opakowania, lub być zalane
plastikiem.
Tag odbiera sygnały i wysyła je z powrotem do czytnika.
Transmisja danych jest obustronna w przeciwieństwie do
zasilania i taktowania, które odbywają się tylko od
czytnika do nośnika danych czyli taga. Każdy z nich
posiada unikalny numer seryjny.
73
Rodzaje tagów
Tagi można podzielić według dwóch kategorii.
Pierwsza z nich to podział ze względu na sposób
zasilania lub zapewnienie realizacji dodatkowych
funkcji.
Dzielimy je na:
• tagi pasywne,
• tagi aktywne,
• tagi pół-pasywne.
74
Rodzaje tagów
Druga kategoria, to podział ze względu na możliwość
zapisu danych w znaczniku.
W tym przypadku wyróżniamy:
• tagi tylko do odczytu,
• tagi jednokrotnego zapisu i wielokrotnego odczytu
• tagi wielokrotnego odczytu i zapisu.
W przypadku tagów tylko do odczytu (read-only – RO)
informacje są zapisywane w tagu w fazie produkcji.
Tagi jednokrotnego zapisu i wielokrotnego odczytu
(Write Once, Read Many – WORM) pozwalają na
jednorazowe ustawienie informacji identyfikacyjnej.
Tagi wielokrotnego odczytu i zapisu (RW) umożliwiają
użytkownikowi zarówno odczytywać jak i zapisywać
dane.
75
Rodzaje tagów
• Tagi aktywne mają wbudowaną baterię i czerpią z niej
energię potrzebną do transmisji danych. Ich zaletą jest duża
odległość odczytu (w odpowiednich warunkach może
sięgać nawet kilkuset metrów), natomiast wadą jest na razie
ich wysoki koszt. Taki typ chipa radiowego może
przechować znacznie więcej danych niż jego pasywny
odpowiednik, a także może gromadzić informacje bez
kontaktu z czytnikiem.
• Tagi pasywne czerpią energię z transmisji danych z czytnika działają na zasadzie fali odbitej. Są dość tanie, ale mają
niezbyt duży zasięg (od kilku centymetrów do kilku metrów).
Istnieje jeszcze rozwiązanie pośrednie - tagi pasywne
zasilane baterią. Bateria jest w nich używana tylko do
zasilania procesora, dane są wysyłane tak jak w tagach
pasywnych. Systemy pasywne nadają się najlepiej do
odczytu
identyfikatorów
firmowych,
w
systemach
zapobiegających kradzieży w supermarketach.
76
Budowa tagów
• Znacznik RFID zbudowany jest z pamięci (tagi
pamięciowe) lub z pamięci i procesora (tagi
procesorowe), oraz z anteny pośredniczącej w
transmisji danych. Całość jest umieszczona w
kompaktowej obudowie.
• Obudowy mogą być wykonane zarówno z papieru jak
i z tworzywa sztucznego. Gdy mamy do czynienia z
etykietą, chip i antena zatopione są na cienkiej folii
połączonej z wierzchnią warstwą etykiety.
77
Budowa tagów
Parametry i zasięg transmisji pomiędzy tagiem a
czytnikiem zależą od wykorzystywanej częstotliwości,
wielkości anteny, mocy promieniowania, typu urządzenia
i stopnia zakłóceń sygnału.
Tagi
mogą
przybierać
różne
kształty.
Do
najpopularniejszych należą plastikowe karty, breloczki,
szklane ampułki, krążki z tworzyw sztucznych.
78
Budowa tagów
Anteny w systemie RFID mogą być zarówno częścią tagów jak i
czytników. W obydwu przypadkach służą one do odbierania i
wysyłania informacji przekazywanych drogą radiową. Różnice
pojawiają się na poziomie hardware'u. Anteny stosowane w
znacznikach są zwykle kilku - centymetrowe. Są bezpośrednio
połączone z mikroukładem znajdującym się w znaczniku.
Antena znacznika odbiera sygnały z czytnika RFID a następnie,
zwraca sygnał, zazwyczaj z kilkoma dodatkowymi danymi (np.
unikalny numer seryjny lub inne żądane informacje).
Znaczniki RFID mogą osiągać bardzo małe rozmiary – np.
wielkości dużego ziarna ryżu.
79
Czytniki
• Czytnik
RFID
jest
urządzeniem
elektronicznym
wyposażonym w jedną lub więcej anten nadawczoodbiorczych, nadajnik i dekoder. Jego zadaniem jest
odczyt z pewniej odległości informacji zapisanych w
tagach.
• Za pomocą nadajnika wysyła lub odbiera wiązkę
promieniowania elektromagnetycznego, zapisując lub
odczytując sygnały ze znaczników. Następnie dzięki
zainstalowanemu dekoderowi przetwarza otrzymane
dane na formę cyfrową i przesyła dalej do komputera.
Większość urządzeń tego typu zapewnia już
komunikację bezprzewodową dzięki wbudowanemu
Bluetooth lub Wi-Fi.
80
Rodzaje i przykłady czytników
Można wyróżnić trzy główne typy czytników:
• stacjonarne,
• przenośne,
• zintegrowane.
Stacjonarne
Czytniki przeznaczone zabudowy na
liniach produkcyjnych, halach,
magazynach, bramach wjazdowych
i wózkach widłowych.
81
Rodzaje i przykłady czytników
• Przenośne
Czytniki zintegrowane z przenośnym terminalem
(kolektorem danych).
• Zintegrowane
Czytniki wbudowane np. w drukarki.
82
Zastosowanie RFID
Do
charakterystycznych
obszarów
zastosowania
technologii RFID należy:
• identyfikacja i śledzenie ruchu kontenerów, palet,
butli, cystern itp.,
• śledzenie obiektów na liniach produkcyjnych,
rejestracja danych, identyfikacja pojazdów (parkingi,
płatne drogi, zakłady pracy), identyfikacja zwierząt,
• sortowanie i identyfikacja przesyłek, bagażu na
lotniskach, kontrola dostępu i identyfikacja osób,
• zabezpieczenia przed fałszerstwem produktów
markowych, znakowanie odzieży,
• identyfikacja
przedmiotów
wypożyczanych,
przekazywanych do naprawy itp.
83
Korzyści stosowania technologii RFID
1. Możliwe jest jednoczesne odczytywanie i
zapisywanie wielu etykiet.
2.
Etykieta
może
być
niewidoczna
przy
przeprowadzaniu zapisu i odczytu danych dotychczas czytnik kodów kreskowych musiał
podczas skanowania „widzieć" etykietę.
3. Opakowanie nie stanowi przeszkody przy zapisie i
odczycie, a zatem etykiety RFID można umieszczać
bezpośrednio na produktach wewnątrz kartonu czy
innego pojemnika.
4. Zapis na etykiecie nie jest jednorazowy, można go
aktualizować ponad 100 tys. razy.
84
Korzyści stosowania technologii RFID
5. Etykiety RFID działają nawet w trudnych warunkach,
takich jak: zabrudzenia, wilgotność, wysokie i niskie
temperatury, obecność "środków chemicznych.
6. Transmisja danych między etykietami a czytnikami
przebiega bardzo szybko.
7.
Dzięki
możliwości
szyfrowania
danych
nieporównywalnie zwiększa się ich bezpieczeństwo każdy identyfikator ma nadawany numer seryjny,
którego nie można zmienić.
8. Etykiety RFID nie wymagaj zasilania (baterii).
85
Korzyści stosowania technologii RFID
9. Możliwe jest szerokie wykorzystanie informacji z
etykiet w różnych aplikacjach, np. kontroli dostępu,
rejestracji czasu pracy, systemach biletowych (obiekty
sportowe, parkingi), przy produkcji czy też do
identyfikacji zwierząt.
10. Minimalizuje się błędy i nakłady pracy przy
intensywnym zbieraniu danych.
86
Słabe strony RFID
• Etykieta po dokonaniu zakupu nie przestaje
być aktywna
• Przejście obok ukrytego czytnika danych
zostawia nieznajomym wiele informacji o
klientach
• Uzyskane dane z etykiety mogą być
wykorzystane do kradzieży
• Podatność na manipulacje (umożliwia zmianę
daty, ważności, ceny)
• Technologia droższa od kodów kreskowych
87
Elektroniczny Kod Produktu przełom w systemach automatycznej
identyfikacji
Naukowcy szybko zauważyli, że RFID można łączyć z
innymi technologiami.
W roku 1999 opracowali koncepcję Elektronicznego
Kodu Produktu (Electronic Product Code - EPC), która
stanowi połączenie technologii RFID z możliwościami,
jakie daje Internet.
Technologia ta jest stosunkowo prosta. Zeskanowany
tag RFID jest identyfikowany z obiektem w Internecie,
gdzie są przechowywane wszystkie informacje o nim.
Jest to możliwe dzięki zastosowaniu języka PML (Physical
Markup Language) oraz usłudze ONS (Object Name
Service).
88
Elektroniczny Kod Produktu
Elektroniczny
Kod
Produktu
jest
schematem
kodowania, który umożliwia unikalne identyfikowanie
indywidualnych obiektów, takich jak: pojedyncze
towary, palety, paczki, pudelka.
Numer identyfikacyjny danego obiektu jest zapisywany
w 96-bitowym ciągu znaków.
Oznacza to 291 (ponad 7,9 x 1028) kombinacji, czyli
ogromną liczbę.
W związku z tym nie trzeba się obawiać, że w
niedalekiej przyszłości numeracja tego kodu zostanie
wyczerpana.
89