ONDERZOEK – DE LATIJNSE CHRISTENHEID EN DE ANDEREN (6

E

-15

E

)

HB p36-42, cursus p5-7

Continenten – beschavingen: bron 4

CULTUREN CONTINENTEN STEDEN

1. CHRISTENDOM 2. ISLAM 3. BOEDDHISME 4. PRECOLOMBIAANSE EUROPA BRUGGE, CARCASSONNE, BYZANTIUM EUROPA / AZIE / AFRIKA CORDOBA AZIE AMERIKA CHANG’AN TIKAL

Internationale handel: bron 5

 Welke oceaan speelde geen rol bij internationale handel?

 Atlantische oceaan  Reden? Men had nog geen idee dat daar een continent (nl. Amerika) lag.

Latijns christendom - vandaag

 Doc 4, doc11  België, Nederland, Ierland, Engeland, Wales, Duitsland, Frankrijk, Italië, Denemarken, …  GRIEKS-ORTHODOX:  Landen: Servië, Bulgarije, Armenië, Griekenland, Cyprus, deel Rusland, …  Stad: Byzantium  Rijk: Byzantijnse rijk.

De islam in Europa

 Zie atlas kaart 25 (I, II), 26 (I), 27 (I, II), 28 (I).

 Welke landen hoorden tot de moslimwereld?

Saoedie-Arabië Irak Tunesië SPANJE Egypte Iran Libië PORTUGAL Algerije Syrië Turkije (FRANKRIJK)  Wat valt er op? Spanje, Portugal, Frankrijk  Drie typisch christelijke landen.

Slag bij Poitiers

HET BYZANTIJNSE RIJK HIELD EEN MILLENNIUM STAND

Boek p42-45, cursus p8-13

Keizer Constantijn bouwt een nieuwe hoofdstad.

 280-337  Eerste christelijke keizer van Rome  313: edict van Milaan – einde christenvervolgingen  330 stichting Constantinopel

Constantinopel - 330

 HANDEL  VERDEDIGIN G

Constantinopel

 Handel  Kruispunt van Europese landwegen naar Azië.

 Overgang tussen de Middellandse Zee en de Russische vlaktes.

 Verdediging  Quasi volledig omgeven door de Zee (Marmara en Zwarte).

 Makkelijk om invallers te spotten.

Constantinopel

 Smeltkroes van Romeinse, Griekse en Aziatische cultuur, aangevuld met het christendom.

 Hoe komt dat?

 Kruispunt van wegen  handelaars  wisselen gebruiken, ideeën en cultuur uit met elkaar.

Byzantijnse rijk: expansie en verbrokkeling  Keizer Justinianus I  482 – 565  Beschouwde zichzelf als nakomeling van de oude Romeinse keizers  Onderzoeken: bron 1, p42

Expansie

 Bron 1, p42  Uitbreiding v.h. rijk – delen van het WRR heroveren (niet volledig gelukt)  Regeerde als een goddelijk heerser

Verschrompeling

Verschrompeling

 Hoe evolueerde het Byzantijnse rijk na de dood van Justinianus?

 Het rijk scheurde terug.

 Verschrompelde!

 Lestekst deel 1 – lezen.

 Einde ORR  1453  Byzantium veroverd door de Turken.

Theodora – medeheerser van Byzantium

Theodora

 Tekst p10 – 11  Actrice – prostituee – femme fatale – wolspinster – keizerin  Getrouwd in 525 met Justinianus  Verbeterde de positie van de vrouw

Byzantijnse theocratie

 Theo – god / kratos – macht, kracht  Theocratie = heerschappij van God.

 Byzantijnse theocratie: bron 3, p44  Keizer = plaatsvervanger van god op aarde  Keizer = de wet zelf  Hedendaagse voorbeelden: China tot 1911, Japan tot 1946, Saoedi-Arabië (sharia), Iran (ayatholla), Tibet (dalai Lama), en ook…

theocratie

Theocratie x Democratie

Theocratie x Democratie

Justinianus I

 Macht om te regeren komt van God.

 Keizer is de hoogste wet zelf.

 Volk - onderdanig

Di Rupo I

 Macht om te regeren gekregen van het volk (verkiezingen)  Moet zich aan de grondwet houden.

 Volk – geen onderdanige positie, kan ontslag eisen.

Corpus Julius Civilis

     Verzameling rechtskundige uitspraken ivm burgerlijk recht.

Samengesteld door keizer Justinianus (codex Justinianus) Tussen 529 – 534, Gold als burgerlijk wetboek.

Waarom laten opstellen?

  Bracht alle rechtsbronnen samen in één boek, recht gecentraliseerd.

Één bron voor rechtspraak in hele rijk  rechtspraak uniforme

Corpus Julius Civilis

 Modern?

 Bewijs leveren, iedereen mag een pleidooi voeren, niet veroordelen zonder gehoord te zijn, straf dient als heropvoeding, …  Ouderwets?

 Man is belangrijker als vrouw.

 Dames is dit nog steeds zo?

Positie van de vrouw

Byzantijnse theocratie 1 staat, 1 kerk, 1 wet    Staatskerk  Hoofd: basileus  hoogste gezag, ook in geloofszaken  plaatsvervanger van god op aarde.(theocratie)  Patriarch: wijdde de basileus.

Administratie   Groot rijk  Ambtenaren nodig!

Centrale administratie  Keizer moest aanblijven of ze waren hun werk kwijt.

1 wet: corpus Julius Civilis  Uniformiteit van wetgeving en rechtspraak doorheen het rijk

Andere vormen van sociale ongelijkheid   Welke gevallen van schade aan derden worden vermeld?

 Schade door onrechtmatig verbranden, vernielen of breken van iets.

Sociale ongelijkheid blijkt uit…  Slavernij!

 Het doden van een slaaf (of een stuk vee) is een even zwaar vergrijp als iets van de eigenaar te vernielen of verbranden.

 Slaaf = levend werktuig

Economie en welvaart

 Economisch:  Draaischijf voor mediterrane handel.

 Handelscontacten met Azië.

 Via de zwarte zee handel voeren met Oost-Europa.

 De Bezant – munt werd overal als betaalmiddel aanvaard  geldeconomie!

Welvaart

 Grote tegenstellingen tussen arm en rijk.

 Slavernij!

 Zie voorbeeld op p13.

“De rijken gingen niet te voet maar verplaatsten zich op een muilezel. Als een rijke zich 's nachts op zijn muilezel verplaatste, liep er een slaaf met een lamp voorop en liepen er twee slaven achteraan om de heer tegen overvallers te beschermen. Slaven pasten ook wel eens op het huis. Over het algemeen vond men slaven maar sukkels. De meester liet wel eens in zijn testament opnemen dat een slaaf na de dood van de meester moest worden vrijgelaten. Soms werden hen dan ook nog wat spulletjes en voedsel nagelaten”

BYZANTIJNSE BESCHAVING

Boek p44-45, cursus p13-18

Schitterende Grieks – christelijke cultuur

Grieks – christelijke cultuur

 Voortzetting van ORR, met enkele verschillen:  Voertaal was Grieks.

 Voortgebouwd op Griekse fundamenten, Byzantion.

 Klassieke cultuur in Christelijk kleedje.

 DUS: Byzantijnen:  Erfgenamen van het oude Romeinse rijk  Inwoners van het eerste christelijke rijk

Patriarch van Byzantium

 Patriarchaat bestaat sinds 330.

 Sinds 451 op zelfde niveau als onze paus.

 Sinds 1991 – Bartholomeus I  Geen macht over de basileus.

Orthodoxie

 Vasthouden aan het geloof, de kerkleer en daar niet van afwijken.

Iconen

 Religieuze afbeeldingen met bladgouden achtergrond geschilderd op een houten paneel.

Godsdiensttwisten: 726 - 843

    Wat: Verbod op verering van iconen, het icoon zelf werd verboden.

Partijen:  Beeldenvernielers of iconoclasten  Ambtenaren en leger  Beeldenvereerders of iconodoulen  Het gewone volk en de monniken.

843: iconen mogen gebruikt worden als hulp bij meditatie en gebed.

Paus: koos kant van iconodoulen  Spanningen tussen Rome en Byzantium stegen.

Ascese

 Strenge, vrome levenswijze.

 Zowel in kloostergemeenschapp en als leven als kluizenaars.

 Veel aanzien bij bevolking.

Haghia Sophia – Aya Sophia

   Gebouwd onder Justinianus.

1453: Mehmet II maakt er een moskee van – Aya Sophia 1934: M.K. Atatürk vormt het om tot seculier gebouw – museum.

Byzantium >< Rome

 Sinds 395 bestond er een kloof – ORR x WRR  Politiek vlak:  Basileus: vond zichzelf de rechtmatige opvolger van de Romeinse keizers, was overigens de enige christelijke keizer.

 800: de paus kroont Karel de Grote tot keizer.  christelijke keizers in Europa.

2

Byzantium >< Rome

 Theologische verschillen  Pauselijke authoriteit – paus geen zeggenschap over de christenen in Oosten, luisterden naar de basileus.

 Filioque-doctrine:  Westen: de Heilige Geest ging uit van de Vader en de Zoon.

 Oosten: gingen uit van de Vader via de zoon.

Byzantium >< Rome

Schitterende cultuur

KUNST  TEN DIENSTE VD KERK