МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ

Умайн хүзүүний скрининг

умайн хүзүү, үтрээ, гадна бэлэг эрхтэний хэвийн анатоми, физиолог

1

Сэдэв 1

Эмэгтэйчүүдийн үзлэг

2

Эмэгтэйчүүдийн үзлэг

• ГБЭ-г харж шинжлэх • Үтрээ, умайн хүзүүг толиор шинжлэх • Умайн хүзүү, умай, өндгөвчийг тэмтрэх • Зарим үед шулуун гэдэсний үзлэг

3

Эмэгтэй өвчтөнг үзэх

4

Эмэгтэй шээс бэлгийн систем Умай Давсаг Урд хүнхрээ Умдаг яс Шээсний сүв Source:

Reprinted from Sellors and Sankaranarayanan, 1 with permission.

Умайн хүзүү Арын хүнхрээ Ууц Шулуун гэдэс Үтрээ

5

Сэдэв 2

Бэлгийн уруул

6

Бэлгийн уруул

Гадна талаас харагдах хэсгийг хамаруулна.

Үүнд : • Умдаг-өөхлөг хэсэг үсээр хучигдсан,умдаг ясан дээр • Бэлгийн их уруул том унжсан хэсэг, гадна дээд хэсгээрээ үсээр хучигдана • Бэлгийн бага уруул нимгэн хэсэг урд дээд хэсгээрээ хэлүүнд нийлнэ • Хэлүү жижиг сэрлийн эрхтэн

7

Бэлгийн уруул

8

Бэлгийн уруул

• Бэлгийн уруулын нээгдэх хэсгийг үүдэвч гэх бөгөөд шээсний сүв, бартолин булчирхайн сүв нээгдэнэ.

• Бартолин булчирхайн цорго бэлгийн уруулын дотор, хошного талруу байрлана

9

Сэдэв 3

Үтрээ

10

Үтрээ

• Үтрээ нь булчинлаг хоолой мэт эрхтэн бөгөөд гадагш бэлгийн уруултай, дотогшоо умайн хүзүү умайтай залгана.

• Умайн хүзүүтэй нийлэх хэсэгт өргөн бөгөөд гарах хэсэгтээ нарийн байна.

• Урд хэсгээрээ давсагтай, хойд хэсгээрээ шулуун гэдэстэй ойр байрлана.

• Ягаан өнгөтэй, олон нугалаа атираатай эрхтэн юм.

11

Үтрээ

Үтрээний умайн хүзүүг хэсгийг хүнхрээ гэж нэрлэнэ • • • тойрсон

Хажуугийн хүнхрээ

умайн үтрээний хооронд хүзүү

Урд хүнхрээ-

умайн хүзүү үтрээний урд хана

Арын хүнхрээ-

умайн хүзүү үтрээний ар хана

12

Сэдэв 4

Умайн хүзүү

13

Умайн хүзүүний хэлбэр, хэмжээ, бүтэц

• Цилиндр хэлбэртэй 3–4 cm урт, 2.5–3.5

см диаметртэй булчинлаг эрхтэн.

• Умайн хүзүүний гадна амсар нь үтрээнд нээгдэнэ.

• Дотор амсар нь умайн хөндийд нээгдэнэ.

14

Умайн хүзүү, үтрээ, гадна бэлэг эрхтэний анатоми ёроол Үрийн хоолой өндгөвч Умайн их бие Гадна амсар Дотор амсар Умайн хүзүүний суваг хүнхрээ үтрээ

15

Умайн хүзүүний хэсгүүд

–

Эктоцервикс -

умайн хүзүүний гадна амсар хэсэг ба толинд харагдах хэсэг юм –

Эндоцервикс –

умайн хүзүүний дотор сувагаас умайн хөндийд нээгдэх хэсэг толины үзлэгт харагдахгүй –

Умайн хүзүүний суваг-

гадна амсараас умайн хөндийн дотор амсарт хүртэлх хэсэг.

умайн хүзүүний

16

Гадна амсар Умайн хүзүү үтрээний анатоми Дотор амсар Умайн хүзүүний суваг Үтрээ хүнхрээ

17

Умайн хүзүүний гадна амсар

Умайн хүзүү, умайн хүзүүний гадна амсар хэмжээ хамаарна нь эмэгтэйн нас,төрсөн байдал, жирэмсэн эсэх болон дааврын байдлаас • Төрөөгүй өсвөр насныханд цэг мэт жижиг харагдана • Төрсөн эмэгтэйд зуйван хэлбэртэй том байна

18

Умайн хүзүүний гадна амсар төрөөгүй эмэгтэйд

19

Умайн хүзүүний гадна амсар төрсөн эмэгтэйд

20

Үтрээ Умайн хана Умайн хүзүү Source:

Courtesy of L. Sankaranarayanan.

21

Умайн хүзүүний бүтэц

Нягт булчинлаг эрхтэн бөгөөд 2 төрлийн хучуур эдээр хучигдана –

Олон давхраат хавтгай хучуур эд

умайн бүрхэнэ.

хүзүүний гадна амсар, нь үтрээг –

Булчирхайлаг хучуур

урваж харагдаж болно.

эд нь

умайн хүзүүний дотор сувгийг хучих ба гадагшаа Энэ 2 төрлийн хучуур эдийн ( ХХЭ ба БХ ) нийлэх хэсэгт squamocolumnar junction (SCJ) уулзвар зурвас эдийн ялгарал үүснэ.

22

ХХЭ, БХЭ, энэ хоёрын уулзвар хэсгийг олно уу

23

Олон давхраат хавтгай хучуур эд

ХХЭ нь умайн хүзүүний гадна хэсэг, үтрээний хананд байрлах ба толиор шинжлэхэд ягаан өнгөтэй харагдана.

Насанд хүрсэн эмэгтэйд 2 янз байна: – –

Жинхэнэ ХХЭ -

тогтоно ураг байх үеэс бүрэлдэн

Метаплазын ХХЭ -

болно шинээр үүсэн бий

24

Олон давхраат хавтгай хучуур эд

• Умайн хүзүүний гадна хэсгээр байх ХХЭ-ийн давхраа нь 12 эсийн гүнтэй байна.

• Суурийн мембран нь ХХЭ-г доорх холбогч эдийн бүтцээс нь тусгаарлана •Суурийн давхрагын эсүүд нь бичил харуураар харахад том хар бөөмтэй, цитоплазм багатай мембран дээр байрлана.

нэг эгнээ бөөрөнхий эсүүд байх ба суурийн

25

Олон давхраат ХХЭ

• Суурийн эсүүд төлжин хуваагдаж дараагийн үеийг үүсгэнэ • Суурийн давхрагаас дээд давхарга хүртэл эсүүд бөөм нь жижигэрнэ.

үржихийн хирээр эсүүдийн цитоплазмын хэмжээ ихсэж,

26

Олон давхраат ХХЭ схем Source:

Courtesy of R. Sankaranarayanan.

27

Олон давхраат ХХЭ Source:

Courtesy of R. Sankaranarayanan.

28

Цэвэршсэн эмэгтэйн умайн хүзүү

ХХЭ-ийн бүтэцийн онцлог нь дааврын байдлаас шалтгаална Цэвэршсэн эмэгтэйд олон давхраа байхгүй бөгөөд, ХХЭ нимгэрч, хатингаршина, цайвар амархан гэмтдэг.

харагдах ба

29

Цэвэршсэн умайн хүзүү

30

Булчирхайлаг хучуур эд

Булчирхайлаг хучуур эд нь бортгон хучуур эд ч гэж нэрлэгдэх ба умайн хүзүүний дотор сувгийг хучиж байрлана.

Бичил харуураар тод хараар будагдах бөөмтэй, өндөр нэг эгнээ байрласан эсүүд харагдана

31

Булчирхайлаг хучуур эд Source:

Illustration courtesy of L. Sankaranarayanan.

32

Булчирхайлаг хучуур эд

Булчирхайлаг хучуур эд нь маш нимгэн, толиор шинжилэхэд тод улаан хөвсгөр эд харагдана Булчирхайлаг хучуур эд нь салс, шүүрэл ялгаруулна.

33

Булчирхайлаг хучуур эдийн урвалт

Эмэгтэйн нас дааврын байдлаас хамаарч ихэнх булчирхайлаг хучуур эд урваж гарч болох ба үүнийг эктопи (

ectopy)

болон эктропион ( гэх ба энэ нь хэвийн үедээ умайн хүзүүг улаан харагдуулна.

ectropion) 34

ХХЭ, БХЭ, эдийн заагийг олно уу?

35

Урваж эргэсэн хучуур Ectopy болон Ectropion

36

Урваж эргэсэн булчирхайлаг хучуур

Эктопи (эктропион) хэвийн бүтэц бөгөөд шархлаа (

erosion) гэж андуурагдаж болно.

Булчирхайлаг хучуур эдийн ээр солигдож хучигдаж болно.

урваж гарсан хэсэг нь шинэ метаплазын ХХЭ-

37

ХХЭ, БХЭ уулзвар

(SCJ) Умайн хүзүүний үндсэн 2 хучуур эдийн уулзвар хэсэг(SCJ) гэж байна.

Энэ нь 2 хучуурын эдийн харагдах онцлогоос хамаарч ягаан өнгийн бүрхүүл дээр улаан өнгийн эд урваж тод ялгарч харагдахад завсар нь үүсэх зааг зурвас юм.

38

Умайн хүзүүний хучуур эдийн жинхэнэ уулзвар хэсэг (SCJ) Жинхэнэ уулзвар

нь ураг байх үед үүсч хүүхэд үед өсвөр үе, нөхөн үржихүйн эрт үед харагдана Энэ нь урваж гарсан үедээ гадна амсраас гадагш алслагдсан байна

39

Хавтгай хучуур эдийн метаплази ХХЭ

Метаплази

гэдэг нь нэг төрлийн эс нөгөөгөөр солигдохыг хэлдэг.

ХХЭ метаплази

хавтгай умайн хүзүүнд гарах хэвийн үзэгдэл бөгөөд гадна амсарын ойролцоох булчирхайлаг хучуур эд нь хучуураар аажимдаа солигдоноос үүснэ.

40

Хавтгай хучуур эдийн метаплази

Булчирхайлаг хучуур эдээс үтрээний хүчиллэг орчны нөлөөгөөр үүсдэг.

41

ХХЭ, БХЭ уулвар хэсэг ба ХХЭ метаплазын хөгжил Хавтгай хучуур эс SC J Хүзүү хучуур эс Source:

Reprinted from Sellors and Sankaranarayanan, 1 with permission.

42

Шилжилтийн бүс

Жинхэнэ хучуур эд ба шинэ хучуур эдийн уулзварын хооронд

шилжилтийн бүс үүснэ.

Шилжилтийн бүс нь

ээр метаплазын ХХЭ-

хучигдсан харагдана.

43

Шилжилтийн бүс диаграмм

TZ Умайн хүзүүний захын амсар SCJ { Эктопийн хэсэг

44

Булчирхайлаг хучуур эдийн суваг Хонхрын амсар Хонхор Source:

Courtesy of L. Sankaranarayan.

45

Эстроген дааварын нөлөө

Эмэгтэйн эстроген даавраас шалтгаалж шилжилтийн бүс нь хувирах ба үүнээс болж умайн хүзүүний бүтэц нь өөр өөр харагдана.

46

Эстроген дааварын нөлөө

Эстроген даавар ихсэх үед; • Умайн хүзүү хөөнгө болж томорно • Умайн хүзүүний сувгийн хучуур гадагш түрж урвалтыг үүсгэж гадна амсараар эргэж харагдана. • УХХЭУ \SCJ\ нь харагдах нь хялбар байна Эмэгтэйн нас ахих тусам УХХЭУ \SCJ\ дээш суваг руу орж харахад бэрх болно

47

Байршил SCJ and TZ Sq. Epi Col. Epi Original SCJ Original SCJ Хүүхэд нас Өсвөр нас

Sq. Epi —Squamous epithelium Col. Epi —Columnar epithelium

Source:

Courtesy of L. Sankaranarayan.

New SCJ TZ TZ Original SCJ New SCJ Өсвөр насны дараа Original SCJ Менопаузын дараа

48

Шилжилтийн бүс

Шилжилтийн анхаарууштай бүс хэсэг нь хамгийн бөгөөд, энэ хэсэг дээр хавдар болон урьдал өвчин үүсэх магадлал өндөр байдаг.

49

Наботын хүүдий Наботын

бүсэд

хүүдий

байрладаг.

нь шилжилтийн Бортгон хучуур эдийн суваг нь хавтгай хучуур эдээр хучигдан хүүдийд нь салиа хуримтлагдан наботын уйланхайг үүсгэдэг.

Цайвар харагддаг.

цагаан өнгөтэй уйланхай

50

Наботын хүүдий ба ХХЭ метаплазийн үүсэлт Хүзүүний хучуур эс Хавтгай эсийн хувирал Нээлттэй суваг Наботын хүүдий Булчирхайн суваг

51

Давтах хэсэг

52

Олон давхраат ХХЭ, БХЭ, SCJ, хожуу үүссэн ХХЭ метаплазийг ол.

53

54

2 1 3 4 5 Эмэгтэй шээс бэлгийн системийн сорилго 1 10 9 8 6 7

55

Эмэгтэй шээс бэлгийн системийн сорилго 2

1 2 3 9 8 4 5 7 10 6

56

Умайн хүзүүний анатоми сорилго

2 1 3 { 4

57

Умайн хүзүүний анатоми

1 2 3 4 5

58

Хэвийн умайн хүзүү түүний хэлбэрүүд

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69