Transcript Dekolonizacja Afryki




Dekolonizacja – proces uzyskiwania niezależności państwowej przez
terytoria będące koloniami, likwidacja kolonializmu. Może następować za
porozumieniem stron – w sposób pokojowy, lub na skutek powstania,
rewolucji czy innego konfliktu zbrojnego.
Termin rozpoczęcia się tego procesu nie jest dokładnie określony. Choć
część naukowców uważa, że uzyskanie niepodległości przez Stany
Zjednoczone i wyzwolenie państw Ameryki Południowej są przykładami
dekolonizacji. Najczęściej jednak przyjmuje się, że proces ten dotyczy
wydarzeń po zakończeniu II wojny światowej.
Tuż po wojnie niepodległość odzyskało wiele państw, zwłaszcza leżących
na terenie Azji (między innymi Indonezja, Wietnam, Korea, Indie, Pakistan,
Cejlon). W 1960 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych uchwaliła
deklarację o przyznaniu niepodległości państwom kolonialnym – w tym też
roku niepodległość uzyskało najwięcej, bo aż 17 państw afrykańskich, co
spowodowało określenie go jako Roku Afryki. Pod koniec tego roku
państwa niepodległe zajmowały 87% powierzchni kontynentu (przy 8% w
1940 roku).
Proces dekolonizacji objął przede wszystkim
terytoria arabskie na północy kontynentu.
Najbardziej dramatyczny przebieg miały
wydarzenia w Algierii, zamieszkanej przez
ponad milion Francuzów. W latach 1954 – 62
trwała
tam
krwawa
wojna
domowa
zakończona uzyskaniem niepodległości przez
Algierię.
Druga faza dekolonizacji objęła Czarną Afrykę
i w większości przebiegała bez zbrojnych
konfliktów.
Pierwszym krajem tego regionu, który uzyskał
niepodległość była Ghana (zwana Złotym
Wybrzeżem) – 1957 r. Za jej przykładem poszły
kolejne państwa. W 1960 r. niepodległość
ogłosiło
kolejnych
17
państw.
Aby
współpracować ze sobą i wzajemnie sobie
pomagać, państwa te w 1963 r. powołały do
życia Organizację Jedności Afrykańskiej.
Trzecia fala dekolonizacji objęła obszar
południa Afryki. W 1975 r
spod reżimu
kolonialnego wyrwały się Mozambik i Angola.
W 1980 r. biała ludność oddała władzę w
Zimbabwe.
Głównymi przesłankami dekolonizacji były:
 coraz większe koszty polityczne i ekonomiczne
utrzymania i kontroli kolonii;
 zmniejszające
się
przyzwolenie
dla
utrzymywania
represyjnego
systemu
w
państwach kolonizujących oraz pozostałych
państwach (głównie USA);
 dążenia narodów Afryki do samostanowienia
(ruchy niepodległościowe i panafrykańskie);
 udział żołnierzy pochodzących z Afryki w II
wojnie światowej (co doprowadziło do zmiany
wizerunku "białego").
A) Pozytywne
 w wyniku dekolonizacji powstało ponad 130 państw
 kraje postkolonialne uzyskały niepodległość suwerenność
 mogły
brać czynny udział w działalności organizacji
międzynarodowych i współdecydowanie o kierunkach polityki
światowej na forum ONZ
 mogły samodzielnie korzystać z dóbr naturalnych własnego kraju
 mogły wybierać dowolne formy ustroju
B) Negatywne
 częste przewroty, zamachy stanu, próby obalenia legalnie
wybranych władz oraz przeplatanie się demokratycznych i
autorytarnych rządów
 konflikty graniczne, które wybuchały między nowo powstałymi
państwami
 podziały etniczne, kulturowe, religijne przerodziły się w trwałe
konflikty zbrojne
 niestabilność polityczna w nowo powstałych państwach
Pierwszy etap likwidacji systemu kolonialnego objął dekadę 19451955, w tym czasie niepodległość uzyskało jedenaście państw
azjatyckich i jedno afrykańskie: Indonezja, Wietnam, Filipiny,
Jordania, Indie, Pakistan, Cejlon, Birma, Libia, Kambodża, Laos.
Korea
 Od połowy lat pięćdziesiątych do połowy lat sześćdziesiątych trwał
drugi etap, z 42 państw 30 uzyskało niepodległość w Afryce. Do
1960r. na tym kontynencie było zaledwie 9 niezależnych państw. W
tym samym roku doszło do nich dalsze 17. Ten rok nazywany jest
„rokiem Afryki”. Nowe niepodległe państwa to: Maroko, Sierra
Leone, Zambia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ludowa Republika
Konga, Mali, Cypr, Malta
 Trzeci
etap dekolonizacji rozpoczął się w połowie lat
sześćdziesiątych i trwał do 1975r., rozpadły się pozostałości imperium
brytyjskiego na Bliskim Wschodzie oraz imperium kolonialne Portugalii
w Afryce. Niepodległość uzyskały: Barbados, Bostwana, Grenada,
Mozambik, Katar, Tonga, Jemen Południowy, Gwinea Bissau, Fidżi,
Komory


W czwartym etapie dekolonizacji rozpoczętym w
1976r. najważniejsze znaczenie miał problem
wyzwolenia Namibii, oraz ostatecznej dekolonizacji
terytoriów zależnych Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii
i Holandii w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Na tym
etapie dekolonizacji, która trwa do chwili obecnej
niepodległość uzyskały: Seszele, Wyspy Gilberta,
Antiqua i Barbuda, Namibia, Saint Lucia, Dominika.
Szczególne znaczenie miał upadek „ostatniego
bastionu białych” w Afryce Południowej. W
utworzonych przez nich w 1919r. państwie pod nazwą
Unia Południowej Afryki prowadzono politykę
apartheidu polegająca na umocowanej prawnie od
1948r. segregacji rasowej.
Za koniec okresu dekolonizacji uważa się upadek
apartheidu, który został wprowadzony w 1948 r. w
Związku Południowej Afryki. Apartheid ( w języku
africaans „oddzielenie”) był systemem segregacji
rasowej, podniesionym do najważniejszej reguły
prawnej. Gwarantował uprzywilejowaną pozycję rasy
białej, która stanowiła 20 % ludności. Białym
przysługiwały prawa polityczne, najlepiej płatne
stanowiska pracy. We wszystkich dziedzinach życia
wprowadzono segregacje rasową. Ludność murzyńska
mogła realizować swoje prawo do samostanowienia w
tzw.
bantustanach
–
wydzielonych
terytoriach
stanowiących zaledwie 14 % powierzchni państwa.
-
-
-
Brak poczucia wspólnoty państwowej –
zwłaszcza w krajach wieloetnicznych;
Brak demokratyzacji państw Trzeciego
świata idącej w parze z dekolonizacją
(przetrwały plemienne tradycje i dyktatury);
Politycy nowych państw afrykańskich dbali
przede wszystkim o swoje interesy lub o
interesy swoich grup etnicznych;
Brak
nawyku
respektowania
ogólnopaństwowego prawa;
Rozwój neokolonializmu
Wraz
z
postępującym
procesem
dekolonizacji
następowało
zjawisko
odrodzenia islamu, gdyż narody do tej pory
zdominowane przez państwa europejskie
zaczęły upominać się o swoje prawa.
Islamizm
odrzucał
wszelkie
wzorce
zachodnie, zachodni styl życia i systemy
polityczne, a powrócił do tradycji i
podstaw wiary.