PowerPoint-presentatie
Download
Report
Transcript PowerPoint-presentatie
DEEL 1
Organismen krijgen
informatie over hun
omgeving
THEMA
2
GELUIDSRECEPTOREN
1 Geluiden zijn trillingen
Experimentele waarnemingen
Trillend voorwerp geluidsbron
Geluidsgolven planten zich voort via
middenstoffen
gasvormig (bv. lucht)
vloeibaar (bv. water)
vast
(bv. muur)
Trillingen worden opgevangen door
de geluidsreceptoren
(fonoreceptoren)
2
Toonhoogte
Toonhoogte of frequentie: - aantal trillingen per seconde
- eenheid = Hertz (Hz)
- 1 Hz = 1trilling per seconde
Lage tonen lage frequentie
lange golflente
Hoge tonen hoge frequentie
korte golflengte
tot ± 8 Hz
infratonen
tot ± 200 000 Hz
ultratonen
3
Geluidsterkte
Volume = hoeveelheid trillingsenergie
= amplitude (uitwijking) van de trilling
Eenheid: decibel (dB)
Vanaf 90 dB: gevaar voor gehoorschade!
90 dB
=
10x sterker
dan 80 dB
4
Resonantie bij geluidsbronnen
onderzoeksvraag
Kan een trillend voorwerp een ander voorwerp doen trillen?
waarnemingen
1. Je plaatst 2 stemvorken op een
klankkast met de klankkast naar
elkaar toe.
2. Sla één van de stemvorken aan
en demp onmiddellijk het geluid.
Wat neem je waar? …
besluit
Een trillend voorwerp kan, via de middenstof, trillingenergie overdragen en daardoor een
ander voorwerp aan het trillen brengen. Dit noemen we resonantie.
‘Zien’ met je oren: echolocatie
Ultratonen met zeer hoge frequenties (+ 100 000Hz) kaatsen
terug en worden opgevangen
bv. bij vleermuizen en dolfijnen
5 Bouw en werking van het oor
Rotsbeen
Uitwendig oor, middenoor, inwendig oor
5.1 Uitwendig oor
Oorschelp
Gehoorgang
trommelvlies
Perforatie
trommelvlies
Perforatie
trommelvlies
met loopoor
5.2 Middenoor
5.2.1 Trommelholte
Gevuld met lucht
Buis van Eustachius
luchtdruk egaliseren
5.2.2 Gehoorbeentjes
Hamer
Aambeeld
Stijgbeugel
trillingen versterkt doorgeven aan het ovale
venster
5.2.3 Ontsteking in de trommelholte: middenoorontsteking
(Otitis media)
Ontsteking met ophoping van vocht en etter
Druk pijn
Meestal bacterieel antibiotica
Herhaalde ontstekingen
trommelvliesbuisje
Lijmoor: ophoping van lijmachtig
vocht achter het trommelvlies
5.3 Inwendig oor
Geluidsprikkels elektrische prikkels (zenuwprikkels)
Delen:
halfcirkelvormige kanalen
slakkenhuis
voorhof (verbinding slakkenhuis – kanalen)
5.3.1 Benig en vliezig labyrint
Benig labyrint: holten en gangen in het rotsbeen gevuld met
perilymfe
3 halfcirkelvormige kanalen evenwichtsreceptoren
slakkenhuis geluidsreceptoren
Vliezig labyrint: vliezen die
zich in het benig labyrint
bevinden; gevuld met
endolymfe
5.3.2 Slakkenhuis
3 gangen
bovenste: ovaal venster
top slakkenhuis
onderste: top slakkenhuis
ronde venster
bovenste + onderste : gevuld met perilymfe
middengang: gevuld met endolymfe
Membraan van Reissner (bovenste): scheiding bovenste gang
en middengang
Basaalmembraan (onderste): scheiding onderste gang en
middengang
Trilling in vloeistof basaalmembraan trilt mee
Trilling in de vloeistof is maar mogelijk als het ronde venster
kan uitpuilen (want vloeistoffen zijn weinig samendrukbaar!)
Gevoeligheid van het basaalmembraan voor geluiden met
verschillende frequenties
5.3.3 Orgaan van Corti
Onderdeel van het basaalmembraan
Bevat de geluidsreceptoren haarcellen
Op de haarcellen rust het dakmembraan
5.3.4 Omvorming van geluidsprikkel tot een zenuwimpuls
Trilling in de vloeistof van slakkenhuis
Basaalmembraan en dakmembraan verschuiven t.o.v. elkaar
Ombuiging van de haartjes van de haarcellen
Zenuwimpuls naar gehoorzenuw hersenen
5.3.5 Schade in het slakkenhuis: gehoorverlies
beschadiging haarcellen
Gehoorverlies
beschadiging gehoorzenuw
Mogelijke oorzaken:
binnenoorontsteking
tumor
slag of stoot
lawaaidoofheid
6
‘Horen’ met je hersenen
6.1 De hersenen ontvangen de
zenuwimpuls
Verschillende toonhoogten plaats op basaalmembraan
Harde en zachte geluiden prikkeling meer of minder haarcellen
6.2 Horen met beide oren
Stereofonisch horen richting en afstand van de geluidsbron
bepalen
Proef met balpennen
EINDE
THEMA
2
GELUIDSRECEPTOREN