Transcript Klik hier voor de powerpointpresentatie van Reijnders.

Intensieve veehouderij
L. Reijnders
Relatieve milieubelasting eiwitbronnen
Milieuaspect
Soja eiwit
Vlees eiwit
Landgebruik
1
1
1
6-17
4.4-26
6-20
Verbruik fosfaat
erts
1
~7
Zure neerslag
1
1
>7
~6
1
>10
Waterverbruik
Verbruik fossiele
brandstoffen
Bestrijdingsmiddelen emissie
Emissie koper
Tendensen in NL-veehouderij
• Sterkere afhankelijkheid van geïmporteerd veevoer
• Minder ‘grondgebonden’
• Meer lange-afstands mesttransport (ook
grensoverschrijdend)
• Tendens naar schaalvergroting
• Voor melkkoeien: 1 april 2015 afschaffing melkquota
- Verwachting: ‘als alles zo doorgaat’ in melkveehouderij
versnelde intensivering
- Wordt gemakkelijker gemaakt door landelijk standpunt:
‘geen stank normering want melkveehouderij stinkt niet’
- Nederlands kabinet: meer melkvee mag na 1 april 2015
‘mits mest milieuvriendelijk verwerkt’
Megabedrijven graasdieren
Megabedrijven ‘hokdieren’
Intensieve
veehouderij/mestproblemen
• Fijn stof: vergroot kans op ziekten
ademhalingsorganen & hartvaatziekten
• Ziektekiemen o.m. verspreid via mest, lucht,
geloosd water (virussen, bacteriën; de laatste in
toegenomen mate resistent tegen antibiotica:
ESBL, MRSA)
• Stank: leidt via stress tot negatieve
gezondheidseffecten zoals verhoogde kans op
hartvaatziekten
• Overschot planten-voedingsstoffen (nutriënten):
‘mestoverschot’
Mestbeleid
• Kern:
-vaststelling maximale gift
-wat overblijft afvoeren naar plaatsen ‘waar nog
wat bij kan’
• Veel problemen bij uitvoering
Problemen mestbeleid
• Ook bij naleven maximale gift veel
milieuproblemen
• Veel overtredingen wetgeving
- Overtreding Europese stikstof norm (170
kg/ha) terwijl derogatie is afgelopen
- Op ruime schaal mestfraude: rommelen met
metingen nutriënten, dumpen, afvoeren naar
plaatsen ‘waar nog wat bij kan’ alleen op papier
Fosfaataccumulatie
• In Nederland per hectare hoogste accumulatie in Europa;
sinds 1900 gemiddeld ongeveer 2000 kg fosfor (P)/ha
• Gevolg: in toenemende mate fosfaatverzadiging en
uitspoeling, vooral bij zandgrond
• Verdere fosfaat toevoeging voorshands vaak niet zinvol voor
grotere gewasopbrengst
• Nederlands beleid op papier: ‘in 2015 geen verdere
accumulatie’
• In feite: verdere fosfaat accumulatie & verzadiging mede
dankzij naar Europese maatstaven zeer ruime
bemestingsadviezen
- Gevolg voor natuur: toenemende eutrofiering
Grote bijdrage veeteelt aan fosfaat &
stikstof belasting
Fosfaat metingen in grasland (a) en
akkerland (b)
• Bron: Reijneveld e.a. Soil Use & Management 26 (2010) 399-411
Toevoeging aan milieu van gebonden
stikstof (ammoniak, nitraat)
• Negatief effect op luchtkwaliteit
• Effect luchtwassers beperkt (soms alleen op papier
aanwezig; niet zelden deel van de tijd uit vanwege
kosten; door slecht onderhoud minder goede
luchtzuivering; waswater wordt veelal uitgereden)
- Gevolg: berekende ammoniak uitstoot stallen daalt met
80-90%, maar gemeten uitstoot met ongeveer 40-45%
• Uitspoeling naar grond en oppervlaktewater
• Negatief effect neerslag gebonden stikstof op natuur
Neerslag stikstof verbindingen
Overschrijding kritische stikstof
depositie voor natuur
Vergunningen natuurbeschermingswet
•
•
•
-
Worden afgegeven door provincie
Kwaliteit meestal bedroevend
Recente jurisprudentie:
Melkveehouderij: ook ammoniakemissies
uitgereden mest meenemen
- Hantering ‘drempelwaarde’ om vergunning te
verlenen niet terecht zolang niet zeker is dat
per saldo de ammoniak-emissie wordt
verlaagd
Legaal antibioticagebruik Nederlandse
veehouderij in 2012
diersoort
Dagelijkse doses per dier per jaar
(gemiddeld)
Kalveren (blank vlees)
29.6
Varkens met biggen
14.6
Vleeskuikens
19.9
Melkkoeien
2.9
Antibiotica & antibiotica resistentie
-In megastallen voor hokdieren: gemiddeld over
het hele land relatief veel antibiotica per dier;
het is overigens wel mogelijk dit gebruik sterk te
verminderen
-Studie varkenshouderij: meer antibiotica per
dier kort na uitbreiding
-Antibiotica resistentie (ESBL,
MRSA) toenemend probleem
-Antibiotica resten in mest
Wat is milieuvriendelijk verwerken
mest ?
• In de praktijk worden veelal genoemd:
- Ontwateren & hygiënisering van mest in
daarvoor geschikte ‘fabrieken’ & exporteren
van aldus behandelde mest
- Verwerking in biogasinstallaties
- P.M.: meer exotische opties: bijvoorbeeld
mestvergassing
Ontwateren
• Goed idee?
-Afdoende ontwatering vreet energie.
-Hoeveelheden nutriënten & ongewenste stoffen
worden bij netjes werken niet veranderd.
- Te verwachten afstand tot locaties zonder
mestoverschot groot; gevolg: energievretend
transport ontwaterde mest
-Perspectief commerciële export ontwaterde mest
ongunstig mede omdat transportkosten zeer hoog
liggen en omdat in het buitenland dierlijke mest uit
Nederland geen goede naam heeft.
Hygiënisering
• Huidige fabrieken voor hygiënisering: dweilen met de kraan open
• Noodzakelijk: oorzaken infecties aanpakken
• Dat moet op niveau veehouderij bedrijf
• Aangrijpingspunten:
-klimaat
-voer
-drinkwater
-stress
-adequaat management
-ketensamenwerking
-vaccinatie
-zo nodig: nabehandeling mest op veehouderij bedrijf (in de regel
pasteuriseren; energie-intensief)
Biogasinstallaties
• Gesuggereerde functies:
-biogas/groen gas productie
-wegwerken mestoverschot
Biogasproductie
• Omzetting mest in biogas (mestvergisting) raar idee:
-Netto energieopbrengst vergisting koeienmest ongeveer 0 &
waarschijnlijk negatief als digestaat warmtebehandeling krijgt
tegen ziektekiemen *).
- Als mestvergisters netjes werken is de hoeveelheid
plantenvoedingstoffen na verwerking mest even groot als daarvoor.
-Koolstofverbindingen die worden omgezet in biogas vormen geen
probleem maar hebben vermoedelijk juist een gunstig effect op
bodemkwaliteit.
-Volume digestaat ongeveer even groot als
volume mest
*) aanname WKK installatie met elektrisch rendement van 35% &
70% nuttig gebruik resterende warmte
(Alterra rapport 1437)
Vergisting mest betreft vaak niet alleen
mest
• Toevoeging andere organische materialen aan
varkensmest
- Oorspronkelijk: ‘energiemais’
- Nu: meer en meer afvallen
• Afvallen gedeeltelijk problematisch vanwege:
-chemische samenstelling gelegaliseerde afvallen
zoals bermgras, slib drinkwaterbedrijven, gebruikte
bleekaarde, vet & olie-afvallen van ‘technische
kwaliteit’
-illegaal ‘omkatten’ dierlijke afvallen
Gevolgen toepassen afvallen in
biogasinstallaties
-
Energiebalans kan verbeteren
Nutriënten overschot groeit
Kwaliteit digestaat zorgelijker
Overlast & gezondheidsschade kan toenemen
(stank, ziekteverwekkers uit dierlijke afvallen)
Praktijk problemen biogasinstallaties (1)
• Stank
• Vrijkomen ziektekiemen bij ‘handling’
mestaanvoer, digestaat & afvallen
• Aanwezigheid sommige ziektekiemen daalt
door vergisting, maar aanwezigheid van
andere ziektekiemen (Chlostridia) stijgt
Praktijk problemen biogasinstallaties (2)
• Grote hoeveelheden zwavelwaterstof en
methaan geven aanzienlijk calamiteiten risico:
kans op vrijkomen grote hoeveelheden gas,
explosie-risico
• Biogasinstallaties behandelen als chemische
fabriek
• grote biogas installaties vallen onder Besluit
Risico’s Zware Ongevallen
(Seveso Richtlijn)
Conclusie ten aanzien van
‘milieuvriendelijke verwerking’ van mest
• Niet ‘milieuvriendelijke mestverwerking’ maar
verkleining veestapel is de logische weg naar
milieuvriendelijker veehouderij