Transcript Wat is heemkunde? - Erfgoedcel Viersprong

Heemkunde in ‘t kort
Rob Bartholomees
•
•
•
•
•
Rob Bartholomees
Consulent Heemkunde Vlaanderen vzw
Zoutwerf 5 2800 Mechelen
[email protected]
of [email protected]
Inhoud
• Heemkunde Vlaanderen
• Wat is heemkunde?
• Een heemkundige kring opstarten
Heemkunde Vlaanderen
• °2002
• Doelgroep: het heemkundig landschap in Vlaanderen
•
•
•
•
•
•
449 heemkundige kringen
364 lokale musea
306 lokale archief- en documentatiecentra
5 provinciale koepels voor heemkunde
Individuele vorsers
Sinds 2012 ook de Vlaamse jeugdbewegingen (Scouts,
Chiro, KSJ, KLJ, …)
Heemkunde Vlaanderen
Heemkunde Vlaanderen
• Totaal aantal leden: +- 133.000
• Totaal aantal bestuursleden: +- 4.350
• Gemiddelde van 295,9 leden per kring
Heemkunde Vlaanderen
• Voorgeschiedenis
• Verbond voor Heemkunde (°1941)
• Andere bepalende elementen
•
•
•
‘60: democratisering cultuur
Ontwikkeling Vlaams cultuurbeleid dankzij
staatshervormingen
Oprichting erfgoedcellen
2009: Cultureel-erfgoeddecreet: HV als landelijke
vereniging voor volkscultuur
Gemeentefusies
Heemkunde Vlaanderen
• Impact van de gemeentefusies
Heemkunde Vlaanderen
• Verbond voor Heemkunde: nadruk op
publicatiemogelijkheid voor individuele heemkundigen
• <-> Heemkunde Vlaanderen: nadruk op ondersteuning
van de doelgroep
Heemkunde Vlaanderen
• Structuur
• Algemene vergadering (vrijwilligers)
• Raad van Bestuur (vrijwilligers)
• 6 professionele medewerkers
•
•
•
1 coördinator/consulent
4 consulenten
1 administratief medewerkster
Heemkunde Vlaanderen
• Vrijwilliger staat centraal!
• Wat doen we?
•
•
•
•
•
•
•
Vorming
Plaatsbezoeken
Begeleidingstrajecten
Advies en ondersteuning
Publicaties
Heemdag
Studiedag
Heemkunde Vlaanderen
• Vorming
•
•
•
•
•
•
•
Vrijwilligers rekruteren / motiveren
Aan de slag met archief en documentatie
Erfgoededucatie (lager en secundair)
Tentoonstellen voor beginners
Sociale media
Filmpjes maken en gebruiken
…
Heemkunde Vlaanderen
• Plaatsbezoeken: korte termijn
• Begeleidingstrajecten: als een plaatsbezoek niet
volstaat
• Helpdeskfunctie: advies en ondersteuning op allerlei
vlakken
Heemkunde Vlaanderen
• Heemdag
•
•
•
•
2013: Limburg
2012: Begijnhoven (Gent)
2011: Kusttoerisme belle époque (Blankenberge)
2010: Misdaad door de eeuwen heen (Brussel)
• Heemkunde Actueel
• 2012: diversiteit, jeugdverenigingen en gender(Leuven)
• 2011: verjonging, academische vs heemkundige
geschiedenis (Gent)
Heemkunde Vlaanderen
• Publicaties
Wat is heemkunde?
Wat is heemkunde?
• Een definitie van heemkunde?
Wat is heemkunde?
• Enkele definities naast elkaar:
• Lokale, folkloristische geschiedenis, de geschiedenis van
een streek en haar bewoners (Van Dale)
• Studie en kennis van de lokale geschiedenis en folklore
van een woonplaats, de omgeving en de bewoners ervan
(WNT)
• Geschiedenis van een streek en haar bewoners
• Folkloristische aardrijkskunde, folkloristische geschiedenis,
kennis van land en volk, kennis van de omgeving
Wat is heemkunde?
• Heemkunde is de studie en de daaruit voortgekomen
kennis van de mens en zijn leefomgeving. Heemkunde
bekommert zich om de zorg voor en de ontsluiting van
het cultureel erfgoed van de streek en haar bewoners.
De evolutie van het dagelijkse leven, met zijn
gebruiken en waarden, visie en maatschappelijke
toestand, is hierbij een belangrijk aspect.
• (beheersovereenkomst met Vlaamse Overheid)
Wat is heemkunde?
• Wikipedia:
• Heemkunde, naar het woord heem, is kennis van en
onderzoek naar de eigen leefomgeving. Het gaat onder
mer om de geschiedenis, de geografie en het dialect van
een woonplaats of omgeving. Geïnteresseerden verenigen
zich in een heemkundige kring.
• Om hun bevindingen te delen publiceren heemkringen een
tijdschrift of een jaarboek, beheren ze lokaal erfgoed en
organiseren ze activiteiten zoals lezingen, theater of
tentoonstellingen.
Wat is heemkunde?
• Een 20-puntenprogramma (Vannoppen)?
• De heemkring:
•
•
•
is een vereniging die de microkosmos op een
multidisciplinaire wijze onderzoekt. De microkosmos is het
eigen dorp, de eigen gemeente, de eigen geografische
streek.
poogt de huidige samenleving met haar materiele en
geestelijke cultuur te verklaren.
mag geen particularisme verdedigen.
Wat is heemkunde?
• De heemkring
•
•
•
•
heeft maandelijkse werkvergaderingen
heeft een eigen documentatiecentrum
streeft naar een heemmuseum
organiseert uitstappen en geleide bezoeken en werkt mee
aan gidsenopleidingen in de streek
• moet moderne middelen gebruiken zoals filmopnamen of
digitale informatie.
Wat is heemkunde?
• De heemkring
•
•
•
•
kan beroep doen op een heemkundige bibliotheek
heeft een geordend kringarchief
doet aan monumenten- en landschapszorg
beoefent theoretische en praktische volkskunde
(volksgebruiken, ambachten, …)
• organiseert een of twee voordrachten per jaar
• heeft haar eigen publicatiemogelijkheid
Wat is heemkunde?
• De heemkring
•
•
•
•
•
adviseert de gemeente i.v.m. toponymie
heeft haar eigen embleem
moet ook interesse hebben voor de lokale gastronomie
heeft een pedagogische rol te spelen
is een vereniging waar wetenschappers en amateurs
moeten kunnen samenwerken
Wat is heemkunde?
Wat is heemkunde?
• 61,5 % van de heemkringen beheert archief of
documentatie
Wat is heemkunde?
• Heemkunde is samenwerken
Wat is heemkunde?
Wat is heemkunde?
• Heemkunde Oost-Vlaanderen vzw
• www.heemkunde-oost-vlaanderen.be
Wat is heemkunde?
• ° 1946
• +- 46 aangesloten kringen
• Alleen leden krijgen subsidies
• Subsidiereglement op website (Reglement – 3. Toelagen)
• Punten voor:
•
•
•
Aantal leden
Aantal activiteiten
Aantal publicaties
Wat is heemkunde?
• Reinaertprijs
• Geslaagde restauraties
Een heemkundige kring
opstarten
Een heemkundige kring
opstarten
• Heemkundige kringen bij u in de buurt
Een heemkundige kring
opstarten
• Heemkundig genootschap Land van Rode
Een heemkundige kring
opstarten
• Werking Erfgoedcel Land van Rode
Een heemkundige kring
opstarten
• Meer erfgoedverenigingen in uw buurt op
• www.erfgoedcelviersprong.be
• Ook niet-heemkringen kunnen beroep op ons (op
voorwaarde dat ze met lokale geschiedenis bezig zijn)
• Erfgoedkamers, Geschied- en Oudheidkundige kringen,
tijdelijke verenigingen, projectverenigingen, werkgroepen,
…
Een heemkundige kring
opstarten
• www.heemkunde-vlaanderen.be
Een heemkundige kring
opstarten
Een heemkundige kring
opstarten
Een heemkundige kring
opstarten
Een heemkundige kring
opstarten
• Mogelijk begin:
• Start rond iets concreet dat resultaat op middellange
termijn oplevert
• Zoek medestanders
• Zoek informatie
•
•
•
•
Andere heemkringen
Erfgoedcel
Provinciale koepel
Heemkunde Vlaanderen
Een heemkundige kring
opstarten
• Statuten (feitelijke vereniging of vzw?)
• Verdeel de functies
• Verlies de financiën niet uit het oog!
•
•
•
Lidgeld
Subsidies
Boekhouding
• Zoek eventueel een lokaal
• Verzamel en orden
• Doe aan publiekswerking
•
Publicatie – tentoonstellingen - …
Een heemkundige kring
opstarten
• Zorg voor een goede verzekering
• Verlies je vrijwilligers niet uit het oog!
• Voor alle andere vragen:
• [email protected]
Een heemkundige kring
opstarten
• Veel succes!