Transcript Presentatie dr. Devogelaer

Klinisch
Kinderneurologisch
Onderzoek voor de
CLB-arts
N. Devogelaer
Studiedag VCLB
30 april 2010
Inhoud
I. Situering
II. Belang van tijdige detectie
III.Aandachtspunten
IV. Zorgkader
V. Stappenplan
VI. Voorstelling ontwerp klinisch
kinderneurologisch onderzoek
(KNO) voor de CLB-arts
I. Situering
• Eindverhandeling ManaMa JGZ, juni 2007
• Wetenschappelijk Medewerker dienst JGZ, KUL,
december 2007 (Jong!-0)
II. Belang van tijdige detectie
• Invloed (van en) op andere
ontwikkelingsdomeinen, met socio-emotionele
ontwikkeling (autonomie, zelfvertrouwen ‘status’
onder peers) in het bijzonder  kind in zijn
totaliteit en omgeving multidisciplinair benaderen
• Invloed op schools functioneren
• Grove motoriek: LO, speelplaats
• Fijne motoriek: tekenen, knutselen, schrijven
• Praxie
III. Aandachtspunten motoriek
•
•
•
•
een veelheid: ‘g’-factor
Splinteruitval en –vaardigheden (DCD)
Invloed van omgeving (leereffect) vb balspel
Leeftijdsadequaat?
WAT-bril
=kwantitatief, dmv ‘hard’ cijfermateriaal
(Ab)Normale motoriek?
HOE-bril
=kwalitatief, dmv observatie
III. Aandachtspunten motoriek
• Dynamisch proces: belang van herhaald
onderzoek en surveillance vs ‘screening’ en
momentopname (cfr. groeicurve)
• Inter- en intra-individuele variabiliteit
III. Aandachtspunten motoriek
(Prof. Dr. M. Jongmans)
III. Aandachtspunten motoriek
• Systematische screening tijdens consult is
(voorlopig) utopie gezien
• dynamisch karakter vs momentopname
• het gebrek aan een gestandaardiseerd
instrument (hetzij vragenlijst voor ouders of
leerkracht, hetzij klinische testbatterij) om
grove, fijne motoriek en praxie te evalueren
gedurende de zeer beperkte beschikbare tijd
(enkele minuten)
• de grote variatie in leeftijd (tussen 4 en 5,5
jaar) en omgevingsinvloeden (leereffecten)
• de grote intra-individuele variabiliteit en
inter-individuele variabiliteit
III. Aandachtspunten motoriek
• Ontwikkelingstoezicht “developmental surveillance”
• Informatie van: kind (via), ouders,
(turn)leerkracht, Kind en Gezin, … verzamelen ter
gelegenheid van het APO
• Tijdens APO oog hebben voor mogelijke problemen
op een manier waarmee ervaring is opgebouwd
door arts/VPK.
III. Aandachtspunten motoriek
‘Optimal’ performance
quiet
observing
knows what to do
self-correcting
behavior
often good
vocabulary
interested
enjoys tasks
sustained
attention
tired as result of
concentration
motor score adequate
Non-optimal’ performance
restless
wants to ‘escape’
trial and error strategy
no self-correction
limited vocabulary
no real interest
prefers to do ‘own’
thing
cannot handle
pressure; easily
frustrated
little task-oriented
tired as result of
resistance &
hyperactivity
• often low motor score
IV. Zorgkader
• Onderkennen van risicofactoren én beschermende
factoren vb. (extreme) prematuriteit, stimulerende
omgeving
• Bij signalen/vermoedens: inschatting van
oorza(a)k(en) en ernst
- i.f.v. ZORG
- binnen globale
context/multidisciplinair
- stappenplan
V. Stappenplan
• is leidraad voor ons handelen (HGD)
• Bestaat uit
• Intake
• Strategiefase
 Observatiefiches voor de
CLB-medewerker
• Onderzoeksfase
 Klinisch KNO voor de CLBarts
• Integratie & indicatiestelling
• Advies en zorg
VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO
voor de CLB-arts
• Doel: detectie van aandoeningen van CZS, PZS en
spieren die zich (o.a.) manifesteren o.v.v.
motorische symptomen
• Clusters van (mineure) neurologische tekens
• Voorwaarden: voldoende ruim en verlicht lokaal,
aanwezigheid van ouder(s), dossier of boekje K&G,
materiaal: reflexhamer, penlicht
VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO
voor de CLB-arts
Het kind is ontkleed en
1. staat rechtop
2. ligt op de rug
3. zit
4. kleedt zich aan
1. Het kind staat rechtop
•
•
•
•
Houding: inspectie
Statisch evenwicht
Locomotie en coördinatie
Dynamisch evenwicht
1. Het kind staat rechtop
• Houding: inspectie
o Opzij
o Rugzijde
o Voorzijde
• Statisch evenwicht
• Locomotie en coördinatie
• Dynamisch evenwicht
1. Het kind staat rechtop
• Houding: inspectie
• Statisch evenwicht
o Proef van Romberg
o Op tenen staan, armen in de lucht
o Staan op 1 been
• Locomotie en coördinatie
• Dynamisch evenwicht
1. Het kind staat rechtop
• Houding: inspectie
• Statisch evenwicht
• Locomotie en coördinatie
o Gang
o Achteruit stappen
o Rennen
• Dynamisch evenwicht
1. Het kind staat rechtop
•
•
•
•
Houding: inspectie
Statisch evenwicht
Locomotie en coördinatie
Dynamisch evenwicht
o Tenengang voor- en achteruit
o Hielengang voor- en achteruit
o Vooruit lopen op een streep
o Hinkelen
2. Het kind ligt op de rug
• Inspectie
• (Passieve) Tonus
• Kracht OL en dissociatie
2. Het kind ligt op de rug
• Inspectie
o Spiermassa
o Bewegingsanomalieën
• (Passieve) Tonus
• Kracht OL en dissociatie
2. Het kind ligt op de rug
• Inspectie
• (Passieve) Tonus
o Axiaal
o OL
• Kracht OL en dissociatie
2. Het kind ligt op de rug
• Inspectie
• (Passieve) Tonus
• Kracht OL en dissociatie
o Snel laten opstaan vanuit lighouding
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
• Kracht BL
• Bewegingscoördinatie BL
• Bewegingsstabiliteit en precisie
• (Passieve) Tonus BL
2) Reflexen en craniale zenuwen
• Peesreflexen
• Craniale zenuwen (selectie)
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
• Kracht BL
o Proef van Mingazzini I
o Proef van Grasset
• Bewegingscoördinatie BL
• Bewegingsstabiliteit en precisie
• (Passieve) Tonus BL
2) Reflexen en craniale zenuwen
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
• Kracht BL
• Bewegingscoördinatie BL
o Diadochokinesis
• Bewegingsstabiliteit en precisie
• (Passieve) Tonus BL
2) Reflexen en craniale zenuwen
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
• Kracht BL
• Bewegingscoördinatie BL
• Bewegingsstabiliteit en precisie
o Vinger-neusraakproef
• (Passieve) Tonus BL
2) Reflexen en craniale zenuwen
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
• Kracht BL
• Bewegingscoördinatie BL
• Bewegingsstabiliteit en precisie
• (Passieve) Tonus BL
o Elleboog, pols, schouder
2) Reflexen en craniale zenuwen
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
2) Reflexen en craniale zenuwen
• Peesreflexen
o Achilles-, knie-, biceps- en tricepspeesreflex
o Voetzoolreflexen
• Craniale zenuwen (selectie)
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
2) Reflexen en craniale zenuwen
• Peesreflexen
• Craniale zenuwen (selectie)
o Neuro-oftalmologisch
o N. facialis (VII)
o Buccofaciale praxie
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind zit
1) Arm- en handmotoriek
2) Reflexen en craniale zenuwen
• Peesreflexen
• Craniale zenuwen (selectie)
3) Meten van hoofdomtrek
• Plotten op curve van K&G
• Groeicurve ♀ en ♂, 1-5 jaar, Vlaanderen 2004
3. Het kind zit
3) Meten van hoofdomtrek
3. Het kind kleedt zich aan
• Praxie
• Maken van aantekeningen