Transcript Neurologische oorzaken en farmacologische behandeling Dr

Aangezichtspijn
Neurologische oorzaken en
farmacologische behandeling
DR. L. ERNON
DIENST NEUROLOGIE
Anamnese en klinisch onderzoek!
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
3. Cluster ea trigeminale autonome
cephalea (TAC)
4. Pure faciale pijn
Neuralgie
•
•
•
•
Plots
Recurrent
< 2 minuten
Scherp / stekend /
brandend
• Intens
• Sensorische /
mechanische stimuli
Trigeminus neuralgie
• Prevalentie
– 3 à 6 / 100 000
• Incidentie
≈ leeftijd
– 70% > 60 jaar
• Lokalisatie
– Unilateraal
• Bilateraal: secundair
– V2 of V3 > V2 + V3 >>>
V1 (5%)
• Meermaals daags
Trigeminus neuralgie
• Spontaan
• Uitlokbaar
– Sensorische stimuli
• Aanraking (oa wassen, tanden poetsen,
scheren)
• Buitenlucht
– Mechanische stimuli
• Kauwen
– Vermijdingsgedrag
Trigeminus neuralgie
• “Idiopathisch”
– Neurovasculair conflict
• 15% secundair
– MS
• Jonge patiënten
• Bilaterale TN
– Andere structurele letsels in de brughoek
• RIP (Schwannoma, meningeoma)
• Vasculaire letsels
n. IX
n. intermedius
Charlin & Sluder
n. supra-orbitalis
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Neuritis optica
• Kliniek
– Orbitale pijn
• Oogbewegingen
– Monoculair wazig zicht
• KNO
– RAPD
• Oorzaken
– MS e.a. inflamm CNS
pathologie
– Infectie: Syfilis, …
Arteritis temporalis
• Kliniek
– Frontotemporale >
orbitofrontale pijn
– Ouderen (> 50 jaar)
– Kaak claudicatio
– Complicatie
• AION, CVA
• Diagnose
– ESR (> 50 mm/u)
– Biopsie
• R/: Steroïden
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Pijnlijke oftalmoplegie
Orbita
Sinus cavernosus
Aspecifieke
inflammatie
Oculaire myositis
Orbitale pseudotumor
Tolosa-Hunt
Specifieke
inflammatie
RA, SLE, sarcoïdose,
Wegener
RA, SLE, sarcoïdose,
Wegener
Infectie
Pyogene bacteriën; TBC,
syfilis; VZV, HIV; fungi;
parasieten
Vasculair
CM, varices, AVM / AVF
Aneurysma (ACI,
ACommP, ACP)
AVM, carotidocaverneuze fistel
Neoplasie
Prim: Sarcomen
Prim: Meningeoma,
CPO, HF adenoma
Sec: Metastase
Sec: Metastasen
Andere
Endocriene orbitopathie
Subarachnoidale ruimte
Aneurysma (ACI, ACommP,
ACP, AB)
Ischemie (DM)
n. III
Compressie: Niet-pupil sparend
Ischemie: Pupil-sparend
Orbita
Oculaire myositis
• Bilateraal
• M. rectus medius
• R/: Steroïden
Orbitale pseudotumor
• Structuren:
– Uvea, sclera
– Oogspieren
– Traanklieren
– N. II
– N. III, IV, VI
• R/: Steroïden
Infectie
• Pathogenen
– Pyogene bacteriën
– TBC, syfilis
– HZV
– Fungi
– Parasieten
• Immunosuppressie
Vasculair
• AVM / AVF
• Caverneuze
malformaties
• Varices
• …
Caverneuze malformatie
Neoplasie
• Primair
– Sarcoma
• Secundair
– Metastasen
Endocriene (Graves) orbitopathie
• PIJNLOOS
• Opzetting extraoculaire spieren
• “Retro-orbitale
congestie”
• Pro-optose
Sinus cavernosus
Tolosa-Hunt
• Kliniek
– (Peri)orbitale pijn +
– N. III / IV / VI
– N. V1 / V2
• R/: Steroïden
Aneurysma
• ACI
• A. Comm. Post
• ACP
Carotidocaverneuze fistel
• Pulsatiele exoftalmie
Neoplasie
• Primair
– Hypofyse adenoom
– Meningeoom
– Craniopharyngeoom
• Secundair
– Metastasen
Meningeoma
Subarachnoidale ruimte
n. III
Compressie: Niet-pupil sparend
Ischemie: Pupil-sparend
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Carotis dissectie
• Extracranieel segment
van de a. carotis
• Kliniek
– Gerefereerde pijn
• Kaak, tanden
• Oog
–
–
–
–
Horner
N. XII
Amourosis fugax
Contralateraal SM
deficit
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II: Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus: Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Sensorisch deficit (V)
• Hypoësthesie,
hyperalgesie, allodynie
• Lokalisatie van het letsel
– N. V, ganglion van Gasser,
nc. n. V, tractus ST
• Aard van het letsel
– Inflammatie, infectie,
demyelinisatie, tumor,
vasculair, postop
VZV
• N. V1
• 10 à 35 % faciale VZV = pijnlijk
– < 7 dagen vóór de eruptie
– < 3 maanden ná de eruptie
– 25% postherpetische neuralgie
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II: Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus: Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Facialisparese (VII)
• Idiopathisch
– Bell’s palsy
• Peri-auriculaire pijn,
kaakhoek, nek
• Symptomatisch
– Inflammatie, infectie,
compressie,
infiltratie
– Ramsay Hunt
syndroom
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
– Neuro-oftalmologische deficits
• II: Neuritis optica, arteritis temporalis
• III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie
• Orthosympaticus: Horner syndroom
– Sensorisch deficit (V)
– Facialisparese (VII)
– Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII)
3. Cluster ea TAC
4. Pure faciale pijn
Lagere craniale zenuwen
• Wallenberg syndroom
– Ipsilaterale faciale pijn
– Dysarthrie, dysfagie
– Ipsilaterale ataxie
– Ipsilaterale Horner
– Contralaterale
hemicorporiële
gevoels∆
Faciale pijn: 4 syndromen
1. (Trigeminus) neuralgie
2. Craniale zenuw uitval
3. Trigeminale autonome cephalea (TAC)
– Cluster
– Paroxismale hemicranie
– SUNCT
• Short lasting Unilateral Neuralgiform headache
with Conjunctival injection and Tearing
4. Pure faciale pijn
Cluster
• Unilateraal (peri-)orbitaal,
temporaal
• “Suicide headache”
• 15 à 30, max 180 minuten
• Autonome tekenen
– Ptose, ooglidoedeem, miose
– Lacrimatie, neusloop
• Bewegingsdrang
• ♂>♀
• “Cluster”
– Dagelijkse aanvallen,
gedurende enkele weken
(lente, herfst)
– Circadiaan ritme
• Vroege ochtend
Faciale pijn: 4 syndromen
1.
2.
3.
4.
(Trigeminus) neuralgie
Craniale zenuw uitval
Cluster ea TAC
Pure faciale pijn
Pure faciale pijn
• MKA / stomatologie
• NKO
• Idiopathische / atypische faciale pijn
– Continue faciale pijn, afgebakend gebied,
grootste deel van de dag aanwezig,
normaal KNO en beeldvorming
– Oorzaak?
– Uitsluitingsdiagnose!
4 faciale pijnsyndromen
1.(Trigeminus) neuralgie
• Carbamazepine
2.Craniale zenuwuitval
• Medische urgentie
3.Cluster
• Aanval: O2 , Sumatriptan SC
• Preventie: Medrol + Verapamil / Lithium
4.Pure faciale pijn
• Uitsluitingsdiagnose