Transcript elementler ve semboller

ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundur-mayan
maddelere denir.
ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir.
Yani elementlerin yapı yaşı atom-lardır.
BİLEŞİK: En az iki farklı cins elementin belirli oranlarda bir araya
gelerek, oluşturdukları yeni özellikteki maddeye denir. Yani
bileşiklerin yapı taşı moleküldür.
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
MOLEKÜL: İki veya daha çok atomun bir araya gelerek
oluşturduğu atom gruplarıdır.
ELEMENTLER
Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla
kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf
maddelere element denir.
Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri ve atomların
arasındaki uzaklık aynıdır. Fakat bir elementin atomları ile başka bir
elementin atomlarının büyüklükleri ve atomların arasındaki
uzaklıkları farklıdır. Aynı elementten yapılan farklı maddeler de aynı
cins atomlardan oluşurlar.
Elementi oluşturan atomların birbirine olan uzaklığı elementin katı,
sıvı ve gaz haline göre değişebilir.
Canlı ve cansız varlıkların tamamı elementlerden oluşurlar.
Elementlerin Özellikleri
1- En küçük yapı birimleri atomlardır.
2- Aynı cins atomlardan oluşurlar.
3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar.
4- Saf maddelerdir.
5- Sembollerle gösterilirler.
Element Çeşitleri
Atomik Yapıdaki Elementler :
Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına
bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı
elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneciği
atomlardır.
Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik
yapılıdır.
Element Çeşitleri
Moleküler Yapıdaki Elementler :
Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada ikili (veya daha
fazla sayıda atomdan oluşan karmaşık yapılı) gruplar halinde
bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı
elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği
moleküllerdir.
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi
doğada bulunurken geri kalanı da laboratuarlarda elde edilen yapay
elementlerdir.
Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü
sembolü vardır. Element sembolü yazılırken;
• Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır.
• Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler
küçük yazılır. (Sembollerin iki veya üç harften oluşmasının nedeni,
bazı elementlerin baş harflerinin aynı olmasıdır).
Elementlerin sembollerle gösterilmesinin nedeni, bütün Dünya’da
ortak bir bilim dili oluşturmak, bilimsel iletişimi ve yazımlarını
kolaylaştırmaktır. Elementlerin bütün Dünya’da kullanılan
sembolleri aynı olmasına rağmen isimleri dillere göre farklıdır. (
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
Tabloda ilk 20 elementin, numaraları, adları ve sembolleri
gösterilmiştir. Bunları öğreniniz.
Elementler sembollerle gösterilir fakat sembollerden, o elementin
atomik yapıda mı, moleküler yapıda mı olduğu anlaşılmaz.
Moleküler yapıda olan elementlerin kaç atomdan oluştuğunun
anlaşılması için formüller kullanılır:
Örneğin hidrojen, oksijen ve iyot elementleri iki atomludur. Kükürt
8, fosfor ise 4 atomludur.
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
Bazı elementlerin sembol ve formülleri
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
Bir sonraki slaytta isimleri ve formülleri verilen bileşiklerde hangi
elementten kaç tane bulunduğunun gösterimi verilmiştir.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
1- Hidrojen (H) :
• İlk olarak 1776 yılında Henry Cavendish tarafından keşfedilmiştir.
• Hidrojen ismi ise Antoine Lavoisier tarafından verilmiştir.
• Bilinen renksiz en hafif gazdır.
• Suyun, canlıların ve petrol gibi birçok maddenin yapısında
bulunur.
• Roket yakıtı olarak kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
2- Helyum (He) :
• 1868 yılında Fransız Pierre Janssen ve İngiliz Norman Lockyer
birbirinden bağımsız olarak helyumu keşfetmişlerdir.
• 1908 yılında Heike Kamerlingh Onnes ilk sıvı helyumu elde
etmiştir.
• Helyum atmosferde çok az miktarda bulunur.
• Güneş’te ve diğer yıldızlarda bol miktarda bulunur.
• Renksiz bir gazdır.
• Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarının şişirilmesinde, roket
yakıtlarının sıkıştırılmasında kullanılır. (Havadan daha hafif gaz
olması nedeniyle).
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
3- Lityum (Li) :
• İlk olarak 1817 yılında Johann Arvedson tarafından keşfedilmiştir.
• Gümüşümsü gri metalik renkte bulunan katı bir elementtir.
• İlaçlarda, pil üretiminde, seramik ve cam yapımında kullanılır.
4- Berilyum (Be) :
• 1828 yılında birbirlerinden bağımsız olarak Friedrich Wöhler ve
Antony Bussy tarafından elde edilmiştir.
• Gri renklidir katıdır.
• Uçak ve uzay araçlarının yapımında elektrik ve ısı iletkeni olarak
kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
5- Bor (B) :
• 1808 yılında Humphry Davy, Gay–Lussac ve Thenard tarafından ilk
defa elde edilmiştir.
• Oda koşullarında katı halde bulunur.
• Isıya dayanıklı renkli cam imalatında, seramiklerde ve roket
yakıtlarında kullanılır.
6- Karbon (C) :
• Saf haldeyken karbon, elmas, grafit, is, kömür gibi (4 tane
allotropu vardır) birçok çeşitli maddelerde bulunur.
• Grafitin yapısı siyah, elmasın yapısı ise renksiz bir katıdır.
• Yeryüzünde kömür, petrol, doğal gaz gibi maddelerin ve canlıların
yapısında bulunup canlılar açısından çok önemlidir.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
7- Azot (N) :
• Azot ilk olarak 1772 yılında Daniel Rutherford tarafından
keşfedildi.
• Renksiz ve kokusuz bir gazdır.
• Canlılar için gerekli temel elementlerden biridir.
• Sıvı azot soğutma amacıyla kullanılır.
• Bazı azot bileşikleri tarımda gübre olarak kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
8- Oksijen (O) :
• Oksijen ilk olarak 1774 yılında Joseph Priestley ve Carl Wilhelm
Scheele tarafından keşfedilmiştir.
• 1781 yılında Lavosier, oksijenin havada bulunan ve yanmaya etki
eden bir madde olduğunu keşfetmiştir.
• Renksiz bir gazdır.
• Canlıların yaşaması için gerekli temel elementtir.
• Dalgıçların ve astronotların solunum yapmaları için kullandıkları
oksijen tüplerinde bulunur.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
9- Flor (F) :
• İlk defa 1886 yılında Henri Moissan tarafından elde edilmiştir.
• Açık sarı renkli bir gazdır.
• Diş macunları ve deodorantların yapısında bulunur.
• Buzdolabı ve klimaların soğutma sisteminin çalışmasında
kullanılır.
10- Neon (Ne) :
• Neon 1898 yılında William Ramsay ve Morris Travers tarafından
keşfedilmiştir.
• Renksiz bir gazdır.
• Renkli reklam panolarının aydınlatılmasında ve televizyon
tüplerinde kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
11- Sodyum (Na) :
• Sodyum ilk olarak 1877 yılında Humphrey Davy tarafından elde
edilmiştir.
• Yumuşak, kaygan bir metal olup gümüşümsü beyaz renkli bir
katıdır.
• Doğada en çok sofra tuzunun (sodyum klorürün) yapısında
bulunur.
• Kağıt, gıda, tekstil, kimya, sabun, cam ve metal gibi bir çok
endüstriyel kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
12- Magnezyum (Mg) :
• 1755 yılında İngiltereli Joseph Black tarafından ilk olarak
keşfedilmiştir.
• Gümüşümsü beyaz renkli bir metaldir.
• Oda koşullarında katı halde bulunur.
• Hafif bir metal olduğu için hava taşıtlarının yapımında kullanılır.
• Kurutulmuş meyvelerde bulunur.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
13- Alüminyum (Al) :
• 1827 yılında Wohler tarafından bulunmuştur.
• Alüminyum yumuşak ve hafif bir metaldir.
• Mat, gümüşümsü renkli bir katıdır.
• Mutfak araç gereçlerinin, elektrik kablolarının ve içecek
kutularının yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
14- Silisyum (Si) :
• Silisyumun ilk keşfi 1824 yılında Berzelius tarafından
gerçekleştirilmiştir.
• Yeryüzünde en fazla bulunan elementlerden biridir.
• Koyu gri renkli bir katıdır.
• Kumda, kilde, cam yapımında ve yapı malzemelerinde bulunur.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
15- Fosfor (P) :
• Fosfor ilk olarak 1669 yılında Hennig Brand tarafından keşfedildi.
• Fosfor renksiz, beyaz, kırmızı ve siyah renklerinde bulunabilir.
• Oda koşullarında katı halde bulunur.
• Canlıların sinir ve kemik dokularında görevlidir.
• Suni gübre yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
16- Kükürt (S) :
• Kükürt, antik çağda bilinen dokuz elementten biriydi. Kükürdün
kimyasal bir element olduğunu 1777’de Lavoisier ortaya attı. 1810
yılında Gay Lussac ile Thenard tarafından deneysel olarak
doğrulandı.
• Sarı renkli tatsız, kokusuz bir maddedir.
• Oda koşullarında katı halde bulunur.
• Isı ve elektriği iyi iletemez.
• Barut ve sülfürik asit yapımı ile kuru meyvelerde mikrop öldürücü
olarak kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
17- Klor (Cl) :
• Klor ilk olarak 1774 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından
keşfedildi. 1810 yılında ise Humphry Davy tarafından bugünkü ismi
verildi.
• Sarı–yeşil renkli zehirli bir gazdır.
• Doğada en çok sofra tuzunun yapısında bulunur.
• İçme sularında mikrop öldürücü olarak bulunur.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
18- Argon (Ar) :
• 1785 yılında havada argon olduğu ilk defa Henry Cavendish
tarafından iddia edilmiş ve 1894 yılında Lord Rayleigh ve William
Ramsay tarafından keşfedilmiş.
• Kokusuz ve renksiz bir gazdır.
• Ampullerde ve flüoresan tüplerinde kullanılır.
19- Potasyum (K) :
• Potasyum ilk olarak 1807 yılında Humphrey Davy tarafından elde
edilmiştir.
• Gümüşümsü beyaz renkli bir katıdır.
• Sıvı deterjan, gübre, barut, cam ve lens yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
20- Kalsiyum (Ca) :
• İlk olarak 1808 yılında Berzelius ve Pontin tarafından, daha sonra
saf olarak ilk defa Humphry Davy tarafından elde edilmiştir.
• Gümüş gibi parlak ve beyaz renkli bir katıdır.
• Çimento, alçı, kireç gibi maddeler ile dişlerin ve kemiklerin
yapısında bulunur.
21- Gümüş (Ag) :
• Gümüş elementinin keşfi tam olarak bilinmemekle birlikte altın ve
bakır elementlerinden sonra keşfedilmiştir. Gümüşün MÖ 2500
yıllarında Çinliler ve Persler tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.
• Parlak, beyaz renkli bir katıdır.
• Süs eşyası yapımında, diş dolgusu (amalgam) yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
22- Altın (Au) :
• Tarihte bilinen kayıtlara göre Mısır hükümdarları zamanında MÖ
3200 yıllarında, altın darphanelerde eşit boyda çubuklar halinde
çekilerek para olarak kullanıldı.
• Yumuşak, parlak sarı renkli bir katıdır.
• Süs eşyası yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
23- Cıva (Hg) :
• Cıva çok uçucu bir element olduğu için oda sıcaklığında kolayca
buharlaşabilir.
• Gümüşümsü gri renkli bir sıvıdır.
• Zehirli bir elementtir.
• Herhangi bir yüzeye cıva döküldüğü zaman üzerine toz kükürt
dökülmelidir.
• Diş dolgusu (amalgam) yapımında ve termometrelerde kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
24- Bakır (Cu) :
• Tarihte ilk defa 10.000 yıl kadar önce Kıbrıs’ta rastlanmıştır.
• Turuncu renkli yumuşak bir katıdır.
• Mutfak ve süs eşyası yapımında kullanılır.
25- Nikel (Ni) :
• Nikel elementi ilk olarak 1751 yılında Axel Fredric Cronstedt
tarafından keşfedilmiştir.
• Gümüşümsü parlak renkli bir katıdır.
• Arabaların kaplamalarında, musluklarda ve paslanmaz tencere
yapımında nikel kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
26- İyot (I) :
• İyot elementi ilk kez Bernard Courtois tarafından 1811 yılında
keşfedilmiştir.
• Parlak, menekşe–siyah renkli bir katıdır.
• Deniz ürünlerinde ve iyotlu sofra tuzlarında bol miktarda bulunur.
27- Çinko (Zn) :
• Çinko elementi 1746 yılında Andreas Maggart tarafından
keşfedilmiştir.
• Mavimsi, açık gri renkte, kırılgan bir katıdır.
• Mutfak eşyalarının ve pilin yapımında kullanılır.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
28- Demir (Fe) :
• Demir metalinin keşfi tam olarak bilinmemektedir.
• Grimsi parlak renkli bir katıdır.
• Element halindeki saf demir dövülebilir, ince tel ve levha haline
getirilebilir.
• İnşaat malzemesi ile günlük hayatta kullanılan bazı eşyaların
yapımında kullanılır.
• Marul ve pekmez gibi besinlerle kanın yapısında bulunur.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
29- Kalay (Sn) :
• MÖ 3000 yıllardan beri kullanılan bir elementtir.
• Gümüşümsü parlak renkli bir katıdır.
• Mutfak eşyası yapımında ve metallerin kaplanmasında kullanılır.
30- Kurşun (Pb) :
• Keşfi tam olarak bilinmemektedir.
• Mavimsi–beyaz renkte bulunan bir katıdır.
• Yumuşak, ağır, zehirleyici, kolay dövülebilen bir maddedir.
Elementlerin Kullanım Alanları ve
Özellikleri
NOT : 1- Elementi oluşturan taneciklerin renkleri, elementlerin
renkleriyle aynı olmayabilir.
Taneciklerin renkleri yoktur. Tanecikler bir araya gelerek
elementleri oluşturduklarında yani elementler görünür boyuta
ulaştıklarında renkli görünürler.
2- Farklı maddeler de aynı elementlerden oluşabilir yani farklı
maddelerde aynı cins elemenler bulunabilir. Ispanak ve bezelyede
bulunan demir atomlarıyla, demir parçasında bulunan demir
atomları aynı atomlardır.
3- Doğada bilinen 118 element olmasına rağmen bu elementler
farklı şekillerde bir araya gelerek milyonlarca yeni madde yani
bileşik elde edilir.
Doğada Kullanılan Elementlerin Benzerliği
Doğadaki canlı ve cansız varlıkların tamamı elementlerden oluşur.
Canlı varlıkları oluşturan elementlerden bir kısmı aynı zamanda
yeryüzünün yapısını da oluşturur. Aynı elementlerden oluştukları
halde canlı vücudu, yeryüzü veya diğer maddelerin yapısı arasında
farklılıkların bulunmasının nedeni, canlı vücudunu, yeryüzünü veya
diğer maddeleri oluşturan elementlerin farklı sayı, çeşit ve
şekillerde dizilmesidir.
Canlı Vücudunu Oluşturan Element Çeşitleri
ve Bunların Oranları
• Oksijen → % 65
• Karbon → % 18
• Hidrojen → % 10
• Azot → % 3
• Kalsiyum → % 2
• Fosfor → % 1,1
• Potasyum → % 0,35
• Kükürt → % 0,25
• Sodyum → % 0,15
70 Kg Kütleli İnsandaki Elementlerin Miktarları
Yeryüzünde Bulunan Elementlerin Oranları
• Oksijen → % 46,6
• Silisyum → % 27,7
• Alüminyum → % 8,1
• Demir → % 5,0
• Kalsiyum → % 3,6
• Sodyum → % 2,8
• Potasyum → % 2,6
• Magnezyum → % 2,1