Transcript efektywność zarządzania rozwojem regionalnym w nowym okresie

OPEN DAYS 2011- LOCAL EVENTS
„Świętokrzyskie w UE – Zacznijmy od strategii”
Kielce, 16 listopad 2011
Temat wystąpienia:
Efektywność zarządzania rozwojem regionalnym
w nowym okresie programowania po 2013 r.
Prof.dr hab. Tadeusz Kudłacz
Katedra Gospodarki Regionalnej
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
[email protected]
1
Zarządzanie rozwojem regionalnym
Do rozważenia istota i wzajemne relacje trzech
kategorii:
1) polityka rozwoju regionalnego
2) zarządzanie rozwojem regionalnym
3) planowanie (programowanie) rozwoju
regionalnego
Polityka regionalna a zarządzanie rozwojem
regionalnym
 często pojęcie zarządzanie rozwojem regionalnym stosowane
jest zamiennie z terminem polityka rozwoju regionalnego
 niewątpliwie pojęcia te wiążą się z sobą ściśle, co może
utrudniać możliwość wyraźnego ich rozgraniczenia
 nie powinny jednak być utożsamiane
 koniecznej refleksji wymaga zatem precyzyjne zdefiniowane
tych dwóch pojęć
Polityka rozwoju – zarządzanie rozwojem
Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań
podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego
rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej,
podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w
skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. [art.2, UoZPPR]
?????
Przez system zarządzania rozwojem należy rozumieć zespół działań
zmierzających do efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich i środków
materialnych, podejmowanych w skoordynowany sposób przez jednostki
administracji publicznej różnych szczebli, we współpracy z przedstawicielami
partnerów społeczno-gospodarczych oraz organizacji pozarządowych, w oparciu
o zasadę partnerstwa, w celu osiągnięcia wcześniej założonych celów.
[„Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski”. MRR (2009)]
4
Wnioski z przedstawianych definicji polityki regionalnej
Przedstawione definicje polityki rozwoju oraz zarządzania rozwojem
pozwalają wyróżnić kluczowe, wspólne składowe, tj.:
musi istnieć ośrodek decyzyjny, czyli organ władzy publicznej
zorientowane są na osiąganie celów
są świadomym działaniem odpowiednich podmiotów
realizowana są poprzez narzędzia dostępne podmiotom podejmującym
odpowiednie wyzwania
należą do sfery procesów regulacji
Rezultatem przyjęcia modelu [zarządzania], wypracowanego w toku szerokiej debaty,
powinna być poprawa jakości i efektów zarządzania przez państwo polityką rozwoju
[„Założenia systemu zarządzania rozwojem” ]
Zatem: zarządzanie rozwojem, czy zarządzanie polityką rozwoju
Ekspertyza: „Kierunki i zmiany niezbędne do stworzenia docelowego systemu
zarządzania polityką rozwoju na poziomie regionalnym” (MRR, czerwiec 2011)
Rozwój, polityka rozwoju
Rozwój
sfera procesów realnych
Polityka rozwoju
sfera procesów regulacji
Polityka rozwoju mechanizmem interwencji w
procesy rozwoju
Polityka – zarządzanie – programowanie rozwoju
regionalnego
 Polityka rozwoju to przede wszystkim wybory
ekonomiczne i społeczne: głownie celów i
warunków, ale też sposobów realizacji
 Zarządzanie rozwojem to realizacja polityka:
organizowanie, kierowanie procesem
 Programowanie rozwoju (planowanie) to zapis polityki;
uporządkowany, z góry założony harmonogram
polityki
7
Relacja między polityką, zarządzeniem i
planowaniem rozwoju regionalnego
Polityka rozwoju
regionalnego
Zarządzanie rozwojem
regionalnym
Planowanie rozwoju
regionalnego
8
Problem sprawności zarządzania rozwojem regionalnym
Sprawność
 skuteczność
 efektywność, racjonalność
Sprawności zarządzania rozwojem
osiąganie zakładanych celów w sposób najbardziej
efektywny (racjonalny)
Racjonalne gospodarowanie - podmiot dokonuje takiej
alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują
korzyści, do osiągania których dąży
9
Determinanty sprawności zarządzania rozwojem
regionalnym przez władze regionalne
Uprawnienia
i obowiązki
władz
regionalnych
Uwarunkowania
finansowe
regionów
Sprawność
zarządzania
rozwojem
regionalnym
Aparat
wykonawczy
celów polityki
rozwoju
regionalnego
Aparat
wykonawczy
celów rozwoju
regionalnego
Układ
integracji
i negocjacji
celów rozwoju
regionalnego
10
System zarządzania rozwojem regionalnym
W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na
trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania
System zarządzania rozwojem
P o d s y s t e m y
Programowania
strategicznego
Instytucjonalny
Wdrażania
Uw agi:
 Problem operacjonalizacji
strategii rozwoju
36 obligatoryjnych
dokumentów programowych
na poziomie województwa
 Ramowy Zintegrowany
Program Regionalny
11
Ramowy Zintegrowany Program Regionalny
[art.5, art.21a, UoZPPR
Określa wspólne zasady realizacji programów na terenie danego województwa
Uwzględnia cele określone w strategii rozwoju województwa
Jest opracowywany, uzgadniany i przyjmowany przez zarząd województwa
Ujmuje, m.in.:
1) w sposób ramowy kierunki interwencji terytorialnej
2) analizę dysproporcji, słabości i potencjału rozwojowego
3) cele, obszary interwencji
4) wskaźniki realizacji
5) wykaz programów oraz obszarów interwencji realizowanych przez inne podmioty
6) zestawienie indykatywnej alokacji skierowanej na poszczególne programy
7) sposób koordynacji działań w ramach wskazanych w dokumencie kierunków interwencji
podejmowanych na poziomie województwa, powiatu lub gminy
8) zasady, tryb i warunki obejmujące zarządzanie, monitoring, ewaluację, kontrolę i
sprawozdawczość w celu zapewnienia przez zarząd województwa prawidłowej
realizacji programu.
12
Ramowy Zintegrowany Program Regionalny
RZPR określa, w jaki sposób na poziomie regionalnym koordynowane i integrowane będą działania
realizowane przez różne podmioty publiczne na rzecz danego regionu w ramach różnych
instrumentów [z „uzasadnienia”]
Strategia
z definicji
rozwoju
województwa
Jest platformą integrowania i koordynowania w skali województwa
Koncentruje się na wyselekcjonowanych i wynegocjowanych priorytetach
Wymaga operacjonalizacji (przełożenia na programy wykonawcze)
Programy
operacyjnowdrożeniowe
Programy operacyjne
Terminologia UoZPPR
Programy rozwoju
????
Strategie
rozwoju
lokalnego
????
????
Ramowy
Zintegrowany
Program
Regionalny
13
System zarządzania rozwojem regionalnym
W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na
trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania
System zarządzania rozwojem
P o d s y s t e m y
Programowania
strategicznego
Uw agi:
Instytucjonalny
Wdrażania
Uw agi:
 36 obligatoryjnych
dokumentów programowych
na poziomie
województwa
Instytucjonalno-organizacyjne
formy zarządzania
 Problem operacjonalizacji
strategii rozwoju
Regionalne Forum
Terytorialne [art. 37c UoZPPR]
 Ramowy Zintegrowany
Program Regionalny
14
Regionalnego Forum Terytorialne (RFT)
 Do zadań RFT należy, m.in. [art.37c, UoZPPR]:
1) konsultowanie i uzgadnianie planowania i realizacji zadań publicznych o zasięgu
ponadlokalnym i regionalnym w województwie
2) analiza kluczowych procesów i zjawisk mających wpływ na politykę rozwoju
województwa
3) ocena postępów realizacji polityki rozwoju województwa
4) formułowanie opinii i rekomendacji w zakresie wymiaru terytorialnego polityk
krajowych odnoszących się do województw
5) opiniowanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania
przestrzennego województwa, ramowego zintegrowanego programu
6) współpraca z Krajowym Forum Terytorialnym
RFT przewodniczy marszałek województwa
Skład oraz regulamin pracy RFT określa zarząd województwa
Przedstawicielami RFT są:
1) jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli
2) partnerzy gospodarczy (przedsiębiorcom i organizacje gospodarcze)
3) partnerzy społeczni
4) instytucje naukowe i badawcze, w tym uczelnie wyższe
15
w podsystemie programowania rozwoju regionalnego
Strategia
z definicji
rozwoju
województwa
Jest platformą integrowania i koordynowania w skali województwa
Koncentruje się na wyselekcjonowanych i wynegocjowanych priorytetach
Wymaga operacjonalizacji (przełożenia na programy wykonawcze)
Programy
operacyjnowdrożeniowe
Strategie
rozwoju
lokalnego
Programy operacyjne
Terminologia UoZPPR
Programy rozwoju
Regionalne Forum
Terytorialne
16
System zarządzania rozwojem regionalnym
W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na
trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania
System zarządzania rozwojem
P o d s y s t e m y
Programowania
strategicznego
Uw agi:
Instytucjonalny
Uw agi:
 36 obligatoryjnych
dokumentów programowych
na poziomie województwa
Instytucjonalno-organizacyjne
formy zarządzania
 Problem operacjonalizacji
strategii rozwoju
Regionalne Forum
Terytorialne [art. 37c
 Ramowy Zintegrowany
Program Regionalny
Wdrażania
Uw agi:
Regionalne Obserwatorium
Terytorialne
Kontrakt Terytorialny
UoZPPR]
17
Regionalne Obserwatorium Terytorialne
 Jeden ośrodek organizacji i realizacji
 Obserwatorium Polityki Rozwoju
 Obserwatorium Gospodarki
 Obserwatorium Polityki Społecznej
 Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji
 Funkcjonować poza strukturami administracji
samorządu wojewódzkiego
18
Kontrakt Terytorialny
[art.5, pkt.5a, UoZPPR] [z „uzasadnienia”]
Wybrane właściwości:
 ujmuje przedsięwzięcia priorytetowe dla danego terytorium
 niekoniecznie dotyczy obszaru województwa (całego, jednego)
 ustala sposób koordynacji przyjętych przedsięwzięć
wskazuje:
uzgodnione cele rozwojowe
sposoby ich osiągania
źródła finansowania (unijne, krajowe, jst.)
nie jest umową jedynie przekazującą środki finansowe
Powinien obejmować:
 działania realizowane na poziomie krajowym
 resorty wskazane w kontrakcie terytorialnym
 na poziomie regionalnym
 jednostki samorządu terytorialnego – województwo, powiat, gmina
19
Kontrakt Terytorialny [cd.]
Oznacza zmianę dotychczasowej – opartej na kontrakcie wojewódzkim - filozofii uzgadniania
działań rozwojowych państwo-region [z „uzasadnienia”]
KSRR (s.8): Szczegółowe propozycje rozwiązań zawarte w projekcie KSRR dotyczą , m.in. :
„odejścia od silnie scentralizowanego modelu sprawowania władzy (top-down), na
rzecz wzmocnienia wielopoziomowego (wieloszczeblowego) systemu zarządzania
(multi-level governance), m.in. poprzez wprowadzenie nowego instrumentu partnerstwa i
koordynacji działań ukierunkowanych terytorialnie — kontraktu terytorialnego”
 bottom-up approach
 top-down approach
Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (art. 16) [2000r.]
1. Kontrakt wojewódzki, zwany dalej kontraktem, określa zakres, tryb i warunki realizacji:
1) zadań wynikających z programów wojewódzkich, które uzyskały wsparcie rządu,
2) zadań należących do spraw nadzorowanych przez ministrów właściwych, które wspierane są przez
jednostki samorządu terytorialnego i inne uprawnione podmioty.
20
Spostrzeżenia końcowe (1)
1. Tendencje do centralizacji polityki rozwoju
 Wspominane uwagi dotyczące kontraktów terytorialnych
 Podkreślane integrowanie międzyszczeblowe polityki rozwoju
 Zaostrzone warunki wparcia zadań własnych JST dotacjami
celowymi (nowy art.20a) [m.in. odgórnie ustalane
obszary interwencji]
 Ramowy Zintegrowany Program Regionalny
21
Spostrzeżenia końcowe (2)
2. Wzrastające obciążenie województw obligatoryjnymi
programami i działaniami
 Ramowy Zintegrowany Program Regionalny
 Ewaluacja ex-ante strategii zgodnie z planem ewaluacji polityki
rozwoju
22
Spostrzeżenia końcowe (3)
3. Pojawiający się problem sprawności zarządzania
rozwojem województwa
23
Spostrzeżenia dla procesu aktualizacji
Strategii Rozwoju Województwa
Świętokrzyskiego
 Aktywny udział władz samorządowych w
projektowaniu zmian
 Uważne śledzenie i uwzględnianie projektowanych
zmian w modelu polityki regionalnej
24
Zapowiadane nowe „kategorie” w polskiej polityce
regionalnej po 2013
Główna przesłanka:
usprawnianie systemu zarządzania rozwojem [z „uzasadnienia” zmian w
Ustawie o ZPPR]
 Kontrakt Terytorialny
 Ramowy Zintegrowany Program Regionalny
 Polityka wieloletnia
 Krajowe Forum Terytorialne
 Regionalne Forum Terytorialne
 Krajowe Obserwatorium Terytorialne
 Regionalne Obserwatorium Terytorialne
25
Nowa kategoria „polityki wieloletnie”
Strategie odnoszące
się do obszarów
rozwojowych
wskazanych w ŚSRK
A więc z ŚSRK
wynikają strategie
problemowe
„odnoszące się do
rozwoju regionów,
rozwoju
przestrzennego,
sektorów lub dziedzin”
(art.9)
Polityki wieloletnie
Programy
wprowadzające
szczegółowe
rozwiązania
- Programy operacyjne
Polityka wieloletnia jest
dokumentem koordynującym
działania podejmowane i
realizowane przez właściwego
ministra.
Jest spójna ze średniookresową
strategią rozwoju kraju i zawiera :
diagnozę sytuacji
 cele strategicznych działań
właściwego ministra
 wskaźniki realizacji
 kierunki interwencji w ujęciu
krajowym, regionalnym lub
lokalnym
System realizacji
(art.14)
- Programy rozwoju
(art. 15)
26
Dziękuję za uwagę
27