Transcript C. Agasi-Idenburg

NVFG Najaarscongres 2010
Kanker bij ouderen
Thema
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Drs. Carla Agasi-Idenburg
fysiotherapeut, algemeen gezondheidswetenschapper
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Kankergerelateerde
vermoeidheid
Aanhoudend, subjectief gevoel van
uitputting gerelateerd aan kanker of aan
de behandeling ervan, dat niet in
verhouding staat met recente activiteiten
en interfereert met het dagelijks
functioneren
NVFG Najaarscongres 2010
Kanker bij ouderen 2
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Uitingsvormen
•
•
•
•
Lichamelijke vermoeidheid
Cognitieve vermoeidheid
Emotionele vermoeidheid
Verminderde interesse en motivatie
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 3
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Voorkomen
• In alle stadia van kanker
• 60-96% van de patiënten
• Het voorkomen bij ouderen wordt
onderschat omdat mensen zelf denken dat
het gerelateerd is aan hun leeftijd
• Meest belastende symptoom
• Slecht gerapporteerd, slecht
gediagnostiseerd, slecht behandeld
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 4
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Reden slechte diagnostiek
• Patiënten willen niet lastig zijn
• Patiënten denken geen behandeling
mogelijk
• Patiënten bang dat behandeling dan
verandert
• Professionals zien het niet als probleem
• Professionals weten niet hoe ze het
moeten behandelen
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 5
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Oorzaken Vermoeidheid
1.
2.
3.
4.
5.
Tumor gerelateerd oorzaken
Comorbideit
Psychosociale factoren
Iatrogene factoren
Lichamelijke symptomen
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 6
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Ad1: tumor gerelateerd
• Aard van de onderliggende tumor
• Stadium van de ziekte
• Tumor geinduceerde complicaties
– Anemie
-neurologische uitval
– Electrolytafwijkingen
-koorts
– Dehydratie/cachexie
-infectie
– Trombose/longembolie
– Orgaanfalen
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 7
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Ad2: comorbiditeit
•
•
•
•
Hypothyreoidie
Diabetes mellitus
COPD
Cardiovasculaire aandoeningen
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 8
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Ad3: Psychosociale factoren
•
•
•
•
•
Angst
Depressie
Slaapstoornissen
Alcohol misbruik
Activiteiten niveau
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 9
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Ad4: Iatrogene factoren
•
•
•
•
•
•
•
Chemotherapie
Immunotherapie
Behandeling met “small molecules”
Hormonale therapie
Radiotherapie
Chirurgie
Medicatie
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 10
Kanker gerelateerde vermoeidheid
oorzaken vermoeidheid
Ad5: Lichamelijke symptomen
• Pijn
• Dyspnoe
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 11
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Diagnostiek
• Ernst scoren op een 0-10 puntenschaal
– 0-3 punten (niet tot milde vermoeidheid)
– 4-6 punten (matige vermoeidheid)
– 7-10 punten (ernstige vermoeidheid)
• Score ≥4 uitgebreidere diagnostiek
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 12
Kanker gerelateerde vermoeidheid
behandeling tot milde vermoeidheid
Behandeling tot milde
vermoeidheid (<4)
• Educatie en counseling van de patiënt en
zijn/haar familie
• Algemene tips
• Monitoring
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 13
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Matige-ernstige vermoeidheid
(4-10)
Eerst verdere analyse:
• Medische voorgeschiedenis/medicatie
• Vermoeidheidsgeschiedenis
• Mogelijke andere onderliggende oorzaken
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 14
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
Behandeling vermoeidheid
1. Patiënten die nog onder behandeling zijn
2. Patiënten die klaar zijn met de
behandeling
3. Patiënten in de palliatieve fase
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 15
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
Behandeling patiënten die nog
onder behandeling zijn
1. Educatie/Counseling
2. Management adviezen vermoeidheid
3. Farmacologisch
4. Non-farmacologisch
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 16
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
A1. Educatie/Counseling
• Informatie over bekende patronen van
vermoeidheid gedurende en na de
behandeling
• Verzeker de patient dat vermoeidheid niet
persé een indicatie is voor progressie van
de ziekte
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 17
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
A2. management
• Zelf monitoren vermoeidheid
• Energie sparen
• Beperk slaapjes tot 20-30 minuten of
minder
• Vaste structuur dagindeling
• Aandacht voor één taak per keer
• Afleiding zoeken
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 18
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
A3. farmacologisch
• Psychofarmaca
• Anemie behandelen
• Slaap medicatie
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 19
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. onder behandeling
A4.Non-farmacologisch
• Psychosociale Interventies
• Voedingsadvies
• Ontspanningstechnieken/remming
overprikkeling
• Massage
• Toename activiteit
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 20
Intermezzo 1
Intermezzo 1: Wanneer
Fysiotherapie
• Patiënten met comorbiditeiten
• Recentelijk grote operatie
• Specifieke functionele of anatomische
defecten
• Forse deconditionering
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 21
Velthuis, Agasi-Idenburg, Wittink: effect of physical exercise on CRF Clin Oncol 2010
Intermezzo 2
• Fysieke training tijdens behandeling van kanker
lijkt haalbaar
• Effect van fysieke training tijdens behandeling
van borstkanker (onder begeleiding) en
prostaatkanker veelbelovend
• Aantal studies naar effect van
bewegingsprogramma’s thuis en bij andere
diagnoses dan borst- en prostaatkanker beperkt
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 22
Matig-ernstig vermoeidheid
behandeling voor pt. na behandeling
Behandeling voor patiënten na
de behandeling
1. Educatie/Counseling
2. Management adviezen vermoeidheid
3. Farmacologisch
4. Non-farmacologisch
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 23
Kanker gerelateerde
vermoeidheid
Matig-ernstig
vermoeidheid
behandeling voor pt. palliatieve stadium
Behandeling voor patiënten in
laatste fase
1. Educatie/Counseling
2. Management adviezen vermoeidheid
3. Farmacologisch
4. Non-farmacologisch
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 24
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Waar te vinden
1. www.oncoline.nl
2. www.nccn.org (National Comprehensive Cancer
Network)
3. Agasi-Idenburg et al.,Quality criteria and userfriendliness in self-reported questionnaires on CRF,
Journal of clinical Epidemiology 2010
4. Velthuis et al.,the effect of physical exercise on CRF
during cancer treatment, Clinical oncology 2010
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 25
Laatste dia voor de lunch…….
Kanker gerelateerde vermoeidheid
Bedankt voor de aandacht
NVFG Voorjaarscongres 2010
Door de lijnen heen 26