Transcript PowerPoint-Präsentation

Groeien doe je samen
Pedagogische en theologische vergezichten
Univ.-Prof. Dr. Bert Roebben
Technische Universität Dortmund
www.seekingsense.be
Identiteitsdag VKO, 13 november 2013
“Don’t ask what the world needs. Ask what makes you
come alive, and you do it. Because the world needs
people who have come alive”
Howard Thurman (1899-1981)
Geestelijk raadsman van Martin Luther King Jr.
Overzicht
1. Het waartoe van de groei: de menswording van de
mens achter/in de leerling
2. Groeien doe je niet alleen: steeds in gedeelde
humaniteit
3. Samen scholen voor het leven: als leerkrachten
krachtig nadenken en spreken over wat je verbindt
4. De school in verhalen verdicht: leesbaar in
waarden/normen, godsbeelden en grondhoudingen
5. Scholen met een verhaal: uitzicht op een nieuwe
samenleving, op een Nieuw Wij?
1. Het waartoe van de groei
Moderne onderwijsdiscours hebben het over leerlingen
en competentieontwikkeling, Bildungsstandards,
informatiesnelwegen en leerplatformen allerhande. Er
schuilt echter een mens achter/in de leerling. Hebben we
die in al onze pedagogische ijver gezien, waar-genomen
en ernstig-genomen?
Doel van de groei is menswording: meer mens worden
(vgl. de begrippen „humaniora“ voor secundair en
„universitas“ voor tertiair onderwijs), d.w.z. uit één stuk
worden ondanks alle onvolkomenheid. Dus:
• Oog hebben voor verschilligheid en kwetsbaarheid
• Oog hebben voor de totale ontwikkeling van het kind
2. Groeien in gedeelde humaniteit
• Dit is Bildung: persoonlijkheidsvorming, iemand
worden, je eigen verhaal op het spoor komen.
• Dit is het leven: „het leven op zoek naar een verteller“
(Paul Ricoeur), op zoek naar iemand die in de kring van
fellows verantwoordelijkheid wil dragen voor
his/herstory en zo bijdraagt aan het geheel (J. Dewey).
• Dit is gedeelde humaniteit: wat ons met en tot elkaar
verbindt zijn onze verschilligheid en onze
onvolkomenheid („Het is normaal anders te zijn“).
• Dit is een fundering voor participerend leren (Hermans
2001): de metafoor van de boom kan ons inspireren…
3. Samen scholen voor het leven
• Pedagogische visies zijn altijd verankerd in
schoolontwikkelingsconcepten en
identiteitsopvattingen.
• Leraren moeten hiervoor zorg dragen, in overleg met
kinderen, ouders en de samenleving. Zij moeten
krachtig nadenken en spreken over wat hen verbindt.
• „Mensen zoeken geen zuilen meer, maar
fundamenten“ (J. de Hart). De tijd van de grote
verhalen is voorbij, komen we nieuwe zinstichtende
verhalen op het spoor?
• Het belang van het overleg en de dialoog in de drie
portretten: spiritual learning communities?
4. De school in verhalen verdicht
• Leren om niet zozeer óver het katholieke
vormingsproject te spreken, dan wel opnieuw katholiek
met elkaar te (leren) spreken over wat ons in dit
project verbindt en ernaar handelen. “In de toewijding
aan de dialoog over wat mensen ten diepste bezielt,
kan religieuze waarheid aan het licht komen” (Erik
Borgman)
• In de portretten worden christelijke waarden
gethematiseerd (vgl. de werkwoorden). Zijn er ook
godsbeelden en religieuze grondhoudingen afleesbaar?
• Deze grondhouding is gekenmerkt door overgave, door
‘lege handen’: decentrering en toewijding. Is die er?
Een evangelieverhaal…
“De volgende dag stond Johannes er weer met twee
van zijn leerlingen. Toen hij Jezus voorbij zag komen,
zei hij: ‘Daar is het lam van God.’ De twee leerlingen
hoorden wat hij zei en gingen met Jezus mee. Jezus
draaide zich om, en toen hij zag dat ze hem volgden,
zei hij: ‘Wat zoeken jullie?’ ‘Rabbi,’ zeiden zij tegen
hem (dat is in onze taal ‘meester’), ‘waar logeert u?’
Hij zei: ‘Kom maar mee, dan zul je het zien.’ Ze gingen
met hem mee en zagen waar hij onderdak had
gevonden; het was ongeveer twee uur voor
zonsondergang en ze bleven die dag bij hem” (Joh. 1,
35-39).
5. Uitzicht op een nieuw Wij?
• Aanboren van diepere lagen van mens-wording!
• Groeien in gedeelde humaniteit (solidariteit),
paradoxalerwijze door de inspiratie van religieuze
tradities te cultiveren (Charles Taylor, Luc Ferry, Jürgen
Habermas)!
• Een appèl: als het zo is dat het evangelie ons in
vorming, opvoeding en onderwijs ten diepste kan
inspireren, als blijkt dat we nog steeds warm worden
van de onderstroom van menselijkheid die uit het
verhaal van Jezus de Levende spreekt, waarom maken
we dan aan de basis niet gewoon meer werk van een
radicale herbronning van de humaan-christelijke
gestalte van katholiek onderwijs?
Concreet: Dompel je onder in de rommeligheid van de
onderwijswerkelijkheid, maar doe het met de lens van de
hoop, de lens van het evangelie. Wees niet bang om
daarbij je eigen identiteit en die van je school te
verliezen, maar laat jezelf en je school op-nieuw vinden –
in de ontmoeting met fellows – met collega’s en vrienden
die eveneens op zoek zijn naar het bezielde verband in
hun werk met kinderen en jongeren. Daar vindt openbaring plaats…
“If one has the answers to all the questions — that is the proof
that God is not with him. It means that he is a false prophet
using religion for himself. The great leaders of the people of God,
like Moses, have always left room for doubt. (…) Our life is not
given to us like an opera libretto, in which all is written down;
but it means going, walking, doing, searching, seeing. (…) We
must enter into the adventure of the quest for meeting God; we
must let God search and encounter us” (Interview with Pope
Francis, New York Times, 19/11/2013).
Dank je wel voor je aandacht!
Verder lezen?
C. Hermans, Participerend leren. Grondslagen van
religieuze vorming in een globaliserende samenleving,
Budel, Damon, 2001.
C. Hermans & Th. van der Zee (red.), Identiteit als verhaal
van de school, Budel, Damon, 2009.
B. Roebben, Godsdienstpedagogiek van de hoop.
Grondlijnen voor religieuze vorming, Leuven, Acco, 2007.
B. Roebben, Scholen voor het leven. Kleine didactiek van
de hoop in zeven stappen, Leuven, Acco, 2011.