Transcript Sytuacje zagrożenia

ZACHOWANIE W SYTUACJI
ZAGROŻEŃ
Zachowanie się człowieka jest formą
przejawiania jego aktywności i wyraża się w
działaniu
i
czynnościach,
które
mają
zorganizowany i celowy charakter, są więc
ukierunkowane na osiągnięcie konkretnego celu.
W sytuacjach trudnych, zwłaszcza wobec
zagrożenia osobistego, zachwianiu ulegają
relacje między rzeczywistym zachowaniem a
racjonalnym zachowaniem człowieka, które
będąc
zawsze
zewnętrznym
wyrazem
aktywności, przybiera postać
zachowania zdezorganizowanego
Mówiąc o zagrożeniach mamy na uwadze
zagrożenie ludzkiego życia lub zdrowia oraz tych
elementów materialnego środowiska człowieka,
które decydują o jego dalszej egzystencji
(zagrożenie uznania społecznego, autorytetu,
zajmowanego stanowiska służbowego itp.)
Sytuacja zagrożenia występuje najczęściej w
połączeniu z innego rodzaju sytuacjami trudnymi
takimi jak:
• deprywacja
• przeciążenia
• utrudnienia
• sytuacje konfliktowe
Reakcja człowieka wobec zagrożenia uzależniona
jest od jego zdolności dostosowania się do
występujących zjawisk czy sytuacji
Czynnikami decydującymi będą
• wiek
• płeć
• sprawność fizyczna/zdrowie
• zmęczenie
• wyczerpanie
• stan po spożyciu używek
Do czynników psychologicznych zaliczamy cechy
takie jak:
• nadwrażliwość
• uzależnienie od innych
• sprawność fizyczna/zdrowie
• hipochondria
• odporność na stres
RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES
Na naszą odporność na stres wpływają
1.
CZYNNIKI BIOLOGICZNE
•
•
zdrowie – im w lepszej formie jesteśmy, tym wyższa
odporność na stres
dieta – zdrowe zbilansowane jedzenie, niektóre
składniki odżywcze mogą podnosić naszą odporność
na stres podwyższając poziom serotoniny (tryplofan –
jest np. w bananach), czy działają uspokajająco
RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES
Na naszą odporność na stres wpływają
1.
CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE
•
•
•
•
poziom odpowiedzialności jaki spoczywa na naszych
barkach (im wyższa tym bardziej jesteśmy podatni na
stres)
oczekiwania jakie mamy względem siebie
ilość sytuacji traumatycznych czy ważnych zmian,
których doświadczamy
nasze postrzeganie świata wynikające z naszego
wychowania
RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES
Na naszą odporność na stres wpływają
1.
CZYNNIKI SPOŁECZNE
•
•
•
•
wielkość wsparcia społecznego (im większe tym
bardziej jesteśmy odporni)
oczekiwania innych względem nas
zależność od innych
i wiele innych
Odporność na stres – mimo komponentu stałego – jest zatem zmienna
Wśród czynników mających wpływ na naszą
odporność na stres występuje dotychczasowe z
nim doświadczenie
Jednak nie zawsze doświadczenie wynikające z
ponownego znalezienia się w sytuacji zagrożenia
wpływa na rozsądne postępowanie, a
przeciwnie,
niekiedy
jest
czynnikiem
sprzyjającym popadaniu w panikę (tak się dzieje,
gdy byliśmy w sytuacji podobnej i nie
poradziliśmy sobie).
Zbiór postaw i cech, które sprzyjają odporności na stres
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
WRAŻLIWOŚĆ NA SYGNAŁY WEWNĘTRZNE
ZDOLNOŚĆ DO ZWIERZEŃ
SIŁA CHARAKTERU
ASERTYWNOŚĆ
TWORZENIE ZWIĄZKÓW
ZDROWE POMAGANIE
WSZECHSTRONNA OSOBOWOŚĆ
1. WRAŻLIWOŚĆ NA SYGNAŁY WEWNĘTRZNE
Ludzie, którzy świadomie zauważają sygnały swojego
ciała i umysłu (np. ból, zmęczenie, smutek, złość i
przyjemność) mają wyższą odporność i zdrowy układ
krążenia
Emocje niosą ważne informacje zwrotne, dzięki
świadomości własnych emocji rozwija się umiejętność
pozytywnego ich wyrażania oraz empatii
2. ZDOLNOŚĆ DO ZWIERZEŃ
Osoby, które zwierzają się innym ze swoich sekretów,
przeżyć czy uczuć są o wiele mniej podatne na choroby i
mają lepsze samopoczucie. Stwierdzono u takich osób
znaczny wzrost żywotności komórek T, mających
największą zdolność niszczenia komórek chorobowych
3. SIŁA CHARAKTERU
Zaangażowanie w wydarzenia
(a nie ucieczka), szukanie
wpływu
na
rezultat
i
traktowanie
stresu
jako
wyzwania (a nie jako porażki)
sprawia, że rzadziej zapadamy
na chroniczne choroby i mamy
mocniejszy
układ
immunologiczny
4. ASERTYWNOŚĆ
Ludzie wyrażający asertywnie swoje potrzeby i uczucia
są silniejsi i mają zbalansowany układ odpornościowy
5. TWORZENIE ZWIĄZKÓW
Ludzie zdolni do tworzenia bezinteresownych związków
(partnerstwo, przyjaźń, rodzicielstwo) mniej chorują.
Takie głębokie relacje bazują na miłości i ufności
ŹRÓDŁA POZYTYWNYCH ZACHOWAŃ
Pozytywny wpływ na zachowanie człowieka w trudnych
sytuacjach ma zapoznanie się z zasadami postępowania i
sposobami ratowania, które w sytuacji zagrożenia
wyzwolą działania celowe i pozwolą na poradzenie sobie
Przeciwieństwem
tych
zachowań
zahamowania przyjmujące postać:
•
ZOBOJĘTNIENIA
•
ODRĘTWIENIA
•
NAWET UTRATY ŚWIADOMOŚCI
mogą
być
Na zachowania człowieka znaczny wpływ wywiera
obecność innych osób, które są także zagrożone i pod
wpływem stresu.
W warunkach zagrożenia niektórzy ludzie przejawiają np.
nadmierną ruchliwość, żywe impulsywne mówienie, lub
zahamowania ruchowe.
Swoistymi zachowaniami są zachowania instynktowne,
których przykładem może być:
•
•
•
Szukanie schronienia w otoczeniu w różnego rodzaju
kryjówkach(w szafach, pod łóżkami, itp.)
Szukanie fizycznej bliskości drugiego człowieka
Otaczanie troską innych osób (np. osłanianie własnym
ciałem)
Zachowania ludzkie są różne w zależności od zaistniałego
zdarzenia, które spowodowało poczucie zagrożenia życia
lub zdrowia.
Wyróżnia się dwie fazy:
FAZA I – zaczyna się od momentu wystąpienia zagrożenia
i trwa do czasu, gdy akcja ratunkowa zaczyna
przybierać zorganizowany charakter i możliwe
jest ograniczenie rozwoju zagrożenia.
Można wyróżnić w tej FAZIE trzy etapy
ETAP 1 - od momentu wystąpienia symptomów
zagrożenia do czasu rozpoczęcia spontanicznych działań
ratunkowych
Charakterystyczne zachowania to:
•
•
•
•
•
•
•
Zwiększenie potrzeby mówienia
Chichot przeradzający się w niepohamowany śmiech
Drżenie ciała, zwłaszcza kolan
Zwiększona potrzeba ruchu (bieganie bez celu)
Przyśpieszenie oddechu i kołatanie serca
Bladość, niekiedy czerwienienie
Biegunka, niekontrolowane oddawanie moczu
ETAP 2 – to przechodzenie od spontanicznych do
zorganizowanych i ukierunkowanych działań ratunkowych
Na tym etapie ujawniają się ochotnicy zdolni do
przewodzenia innymi, część osób zachowuje bierność,
inne są skłonne do stworzenia trudnego do opanowania
tłumu. Na tym etapie połączone zostają wysiłki osób
zagrożonych i ratowników.
ETAP 3 – następuje wówczas, gdy zaczyna funkcjonować
odpowiednio zorganizowana akcja ratunkowa.
Ludzie zaczynają skutecznie przeciwstawiać
zagrożeniu, panować nad sytuacją
się
FAZA II – to okres całkowitej likwidacji sytuacji zagrożenia
i ostatecznego usuwania jej skutków
W tej fazie najtrudniej jest włączyć ludzi obecnych na
miejscu zdarzenia do końcowych działań (dotyczy to także
ratowników zmęczonych zarówno fizycznie i psychicznie
CO TO JEST PANIKA
Panika to intensywny, krótkotrwały okres przerażenia,
powoduje bardzo silne pobudzenie autonomicznego
układu nerwowego.
NAPAD PANIKI – to doświadczenie ekstremalnej trwogi o
swoje życie, to przerażenie manifestuje się w postaci
szeregu objawów somatycznych
Co może być powodem objawów paniki?
Wśród czynników etiologicznych wymienia się:
•
•
•
•
SKŁONNOŚCI GENETYCZNE
WPŁYW CZYNNIKÓW METEOROLOGICZNYCH
STRES
TRAUMATYCZNE PRZEŻYCIA np. po ciężkiej chorobie,
wypadku
PRZEBIEG ATAKU PANIKI
Wystąpienie lęku
Obawy o pojawienie się stanu zagrażającego zdrowiu lub
życiu (np. wystąpienie zawału lub udaru mózgu)
Gwałtowne oddychanie
Zmniejszenie ilości dwutlenku węgla we krwi
Nieprawidłowa reakcja układu sympatycznego
Zmniejszenie ilości tlenu w mózgu
Przyśpieszenie tętna
Poczucie tracenia przytomności
Potencjalizacja lęku
Napad paniki
Objawy paniki
Napadowi lęku panicznego towarzyszą liczne objawy
somatyczne (cielesne), często podobne do zaburzeń w
funkcjonowaniu układu krążenia czy układu oddechowego.
Do typowych objawów paniki zalicza się:
•
•
•
•
•
•
•
•
KOŁATANIE SERCA (przyśpieszone tętno)
POCENIE SIĘ (zimne poty)
DUSZNOŚĆ, BRAK TCHU, PROBLEMY ODDECHOWE
HIPERWENTYLACJA – niekontrolowany szybki oddech powodujący spadek ilości
CO2
BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ
DRESZCZE lub NAGŁE UCZUCIE GORĄCA
DRŻENIE
ZAWRÓT GŁOWY, OMDLEWANIE
ZORGANIZOWANE
DZIAŁANIA RATOWNICZE
SYSTEMATYCZNE
PRZEKAZYWANIE
WIARYGODNYCH
INFORMACJI ORAZ
ZNANYCH SYGNAŁÓW
PROFESJONALNE
KIEROWANIE
PRZEPBIEGIEM ZDARZEŃ
IZOLOWANIE LUDZI
POSZKODOWANYCH
OGRANICZENIE
PANIKI
ODDZIAŁYWANIE NA
LUDZI PRZEJAWIAJĄCYCH
SKRAJNE POSTAWY
CIĄGŁE
MONITOROWANIE
MOŻLIWOŚCI
WYSTĄPIENIA NOWYCH
ZDARZEŃ
WCZEŚNIEJSZE
PRZYGOTOWANIE DO
DZIAŁAŃ KRYZYSOWYCH
ZACHOWANIA LUDZI W PANICE – PSYCHOLOGIA TŁUMU
Psychologia tłumu narodziła się w XIX wieku
i za jej ojca uważa się francuskiego lekarza,
antropologa i socjologa Gustavo Le Bon`a.
Le Bon zauważył i opisał zjawisko
odmiennego zachowania się ludzi gdy są
badani pojedynczo i innego gdy są badani w
masie ludzkiej. Jako szczególnie interesujący
uznał „tłum” ludzi, który jako zbiorowość –
w danej sytuacji zachowuje się zupełnie
odmiennie, niż suma poszczególnych
jednostek, która ten tłum tworzy, gdy stają
w samotności przed identycznymi
problemami.
RODZAJE TŁUMU
Różnorodność podniet tworzących tłum powoduje wielość odmian
tej specyficznej zbiorowości społecznej
Badacze najczęściej wyróżniają „tłum”
1. AGRESYWNY – ATAKUJĄCY Występuje jako tłum LINCZYJĄCY, TERRORYZUJĄCY i
WALCZĄCY
2. UCIEKAJĄCY – ogarnięty panika na ograniczonej przestrzeni, przeważnie podczas
zbiegowiska zagrożonego niespodziewanym zagrożeniem. W tłumie uciekającym
jednostki ogarnięte strachem kierują się instynktem samozachowawczym.
3. NABYWAJĄCY (RABUJĄCY) – występuje w okresach kryzysu i niedostatku
4. DEMONSTRUJĄCY – tłum różni się od poprzednich tym, że jest zorganizowany.
CECHY TŁUMU
1. Zanik poczucia własnej odrębności, tworzy się „dusza zbiorowa tłumu”
2. Poziom inteligencji tłumu jest znacznie obniżony w stosunku do poziomu inteligencji
poszczególnych jednostek (tłum ma wiele głów ale nie ma rozumu)
3. Rozproszenie odpowiedzialności w tłumie „To nie ja!”. To pewien paradoks. Im więcej
jest świadków tragicznego wydarzenia tym mniej prawdopodobne, że ktoś zareaguje.
Ludzie czują się anonimowi.
4. Zaraźliwość uczuć i czynów. Osoba w tłumie jest podatna na sugestie, ma zmniejszony
stan świadomości i w dużym stopniu stłumione racjonalne myślenie.
5. Poczucie niezwyciężonej potęgi
6. Emocje w tłumie są zwykle prymitywne i gwałtowne. Tłum może ulegać niskim
instynktom (zanik zasad moralnych) ale może też być wyjątkowo moralny i pociągać
do moralności wszystkich jego członków
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ