« ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ (ΜΥΣΤΡΑΣ – ΚΑΣΤΟΡΙΑ) »

2 ο ΓΕΛ Σπάρτης Τάξη : Β Σχ. Έτος: 2012-2013

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

 Η ακρόπολη και η οχύρωση της καστροπολιτείας του Μυστρά και της Καστοριάς.

 Η αρχιτεκτονική των Βυζαντινών εκκλησιών.

 Οι τοιχογραφίες των Βυζαντινών εκκλησιών.

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ Η ΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ 1262-1460

Η ύπαρξη ενός συστήματος οχύρωσης αποτελεί βασικό στοιχείο της βυζαντινής πόλης. Στην περίπτωση του Μυστρά πρόκειται για μια πόλη - κάστρο, η οποία αναπτύσσεται στην ανατολική, βόρεια και βορειοδυτική πλευρά λόφου, φυσικά απροσπέλαστου από τα νότια και νοτιοανατολικά και ενισχυμένου με τεχνητή οχύρωση στα ευπαθέστερα σημεία του. Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται η φράγκικη ακρόπολη, ενώ ο οικισμός προστατεύεται από δύο οχυρωματικούς περιβόλους, ενισχυμένους με τετράγωνους ή κυλινδρικούς πύργους .

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ .

Α: Εσωτερικός περίβολος Β: Εξωτερικός περίβολος 1: Πύλη κάστρου 2: Βίγλες 3: Κινστέρνες 4: Φρουραρχείο 5: Οικίες και κτίσματα που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της φρουράς

• Ο πρώτος οχυρωματικός περίβολος αρχίζει δυτικά της ακρόπολης, κατέρχεται την πλαγιά του λόφου και προστατεύοντας το πλάτωμα των Παλατιών συνεχίζει πάνω από την Παντάνασσα και καταλήγει στον γκρεμό νότια. • Ο δεύτερος ξεκινάει από τα βορειοδυτικά όρια της πόλης, αγκαλιάζοντας το συγκρότημα της Μονής του Βροντοχίου, και, ακολουθώντας τη γραμμή των υπωρειών του λόφου, καταλήγει στη Μονή της Περιβλέπτου. • Οι πύργοι υψώνονται, με ιδιαίτερη πυκνότητα, στη δυτική πλευρά της πόλης καθιστώντας την ισχυρότερη και εξασφαλίζοντας την καλύτερη προστασία του τμήματος αυτού, το οποίο λόγω της εύκολης προσβασιμότητας ήταν και το πιο ευπαθές στις εχθρικές επιθέσεις.

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Διατηρείται με τις απαραίτητες βέβαια βελτιώσεις, ώστε να ανταποκρίνεται στις νέες απαιτήσεις της τέχνης του πολέμου (χρήση πυροβόλων όπλων κ.ά.).

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

I σχυρό τείχος, εσωτερικό και εξωτερικό, προστάτευε την πόλη από την εποχή του I ουστινιανού (6 ος και την περίοδο της αι. μ.Χ.) έως τουρκοκρατίας.

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

O κύριος αμυντικός κλοιός ήταν, από τα χρόνια τουλάχιστον του Iουστινιανού, στο λαιμό της χερσονήσου. Tο μικρό πλάτος της θήρας στη θέση αυτή διευκόλυνε την άμυνα. Mετά από ένα μικρό επίπεδο τμήμα της, όπου υπήρχε τεχνητό αμυντικό χαντάκι που απέκοπτε τη χερσόνησο, άρχιζαν στην απότομη πλαγιά τα τείχη ενισχυμένα με τετράγωνους και στρογγυλούς πύργους.

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

A ρχικά στα μεγάλα τείχη του λαιμού υπήρχε μία πύλη η «Eξώπορτα» ή «Mεγάλη Πόρτα» στη θέση της σημερινής πλατείας Δαβάκη. Aργότερα, οι Tούρκοι άνοιξαν κοντά της και δεύτερη μικρότερη είσοδο. H πύλη επάνω στη χερσόνησο περιβαλλόταν από τείχη που άρχιζαν από το λαιμό στη θέση όπου κτίστηκε, πολύ αργότερα, Mεντρεσές και προχωρούσαν κατά μήκος των οδών Kελέτρυ και Παπαρέσκα στη θέση «λυτρά» και έφθαναν μέχρι το κατεδαφισθέν τζαμί «Tαμπαανέ». E κεί άλλαξαν κατεύθυνση πρς τον περίβολο του γυμνασίου, όπου, ενισχύονταν, περνούσαν πίσω από την ανατολική πλευρά της Kουμπελίδικης, όπου ξεκινούσε και η ακρόπολη των τειχών, της οποίας σήμερα δε σώζονται λείψανα ικανά ώστε να προσδιορίζουν την ακριβή της θέση.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΟΡΘΟΓΩΝΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

O τύπος προέρχεται από τους αρχαίους Έλληνες (έτσι χτίζονταν οι αρχαίοι ναοί). Παραλήφθηκε από τους Ρωμαίους και κατέληξε στους Χριστιανούς. Είναι ο παλαιότερος ρυθμός χριστιανικών Εκκλησιών.

Είναι μακρόστενα (επιμήκη) κτήρια τα οποία χωρίζονται σε κλίτη (ένα, τρία, πέντε, επτά ή και εννέα). Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το υψηλότερο. Οι κίονες οι οποίοι χώριζαν τα κλίτη μεταξύ τους, δεν είχαν συνήθως ραβδώσεις και κατέληγαν σε περίτεχνα κορινθιακά κιονόκρανα, ενώ τα κενά μεταξύ των κιονόκρανων ενώνονταν συνήθως με τόξα. Πάνω από τα κλίτη σχηματίζονταν υπερώα τα οποία χρησιμοποιούνταν ως γυναικωνίτες.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Η ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ)

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΕ ΤΡΟΥΛΟ

Ο ρυθμός Βασιλικής με Τρούλο, εμφανίστηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Η παλαιο-χριστιανική βασιλική εμπλουτίστηκε με νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Σπουδαιότερη καινοτομία ήταν ο περιορισμός του μήκους του κτιρίου και κυρίως η προσθήκη τρούλου.

Πρόκειται για ένα οικοδόμημα την ιδέα του οποίου συνέλαβαν και υλοποίησαν για πρώτη φορά οι μεγάλοι Μικρασιάτες αρχιτέκτονες και μηχανικοί Ανθέμιου από τις Τράλλεις και Ισίδωρου από τη Μίλητο.

Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο περίφημος ναός της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος κτίστηκε από τον Ιουστινιανό τα έτη 531-537 μ.Χ

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ)

Ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας , πρωτοποριακού σχεδιασμού, και υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Το παρόν κτίσμα ανεγέρθηκε τον 6ο αιώνα, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄ , από τους μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο . Το οικοδόμημα ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα.

ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΜΕ ΤΡΟΥΛΟ

Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά.

Εμφανίστηκε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα επικράτησε σε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 880. Ονομάστηκε Νέα Εκκλησία, διότι παρουσίαζε έναν καινούριο αρχιτεκτονικό τύπο.

Υπάρχουν πάμπολλα δείγματα αυτού του ρυθμού, όπως η Καπνικαρέα,, το καθολικό της μονής Καισαριανής,, το καθολικό της Μονής Αστερίου, η Όμορφη Εκκλησιά στο Γαλάτσι, οι Αγιοι Πάντες, το καθολικό της Μονής του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου(Παπάγου), ο Άγιος Πέτρος και η Παναγία η Μεσοσπορίτισσα (περιοχή Εννέα Πύργοι, Καλύβια).

ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ (ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ)

Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με οκταγωνικό τρούλο. Στα παράθυρα και τα ανοίγματα διασώζει πλούσια διακόσμηση, ενώ στην τοιχοποιία ενσωματώνονται αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, πολλά από τα οποία φέρουν επιγραφές .

ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΜΕ ΤΡΟΥΛΟ

Είναι η αρχική μορφή του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Περιγράφεται ως ο ναός που σχηματίζει σταυρό σε εσωτερικό και εξωτερικό, κάτι που το καθιστά εμφανές κριτήριο αναγνώρισης του.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ

Οι εκκλησίες του Μυστρά αποτελούν σύμβολο του Βυζαντινού πολιτισμού. Η αρχιτεκτονική τους βασίζεται κυρίως στους βυζαντινούς ρυθμούς. Παρακάτω αναφέρονται οι πιο γνωστές εκκλησίες της καστροπολιτείας.

ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ

Ο ναός ιδρύθηκε περί τα 1290, από τον ηγούμενο Παχώμιο και κοσμείται από τον οκταγωνικό τρούλο. Ο τρούλος στο παρελθόν είχε καταρρεύσει και οι Άγιοι Θεόδωροι είχαν ερημωθεί, πριν αναστηλωθεί τον 20 ο αιώνα. Στο παρεκκλήσι όπου και βρίσκεται ο τάφος του Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου, παριστάνεται ο ίδιος να γονατίζει ενώπιον της βρεφοκρατούσας Παναγίας .

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ)

ΒΡΟΝΤΟΧΙ

Μοναστηριακό συγκρότημα που περιλαμβάνει δύο από τις σημαντικότερες εκκλησίες του Μυστρά, τους Αγίους Θεοδώρους και την Παναγία Οδηγήτρια ή Αφεντικό.

Το «Βροντόχιον» περιτριγυρισμένο με ιδιαίτερο τείχος ήταν το πλουσιότερο μοναστήρι του Μυστρά, είχε μεγάλη βιβλιοθήκη και υπήρξε κέντρο ζωηρής πνευματικής κινήσεως.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ («ΑΦΕΝΤΙΚΟ»)

Η Οδηγήτρια (αρχές 14 στο Μυστρά όπου αρχιτεκτονικός ρυθμός: Τρίκλιτη βασιλική στη της εκκλησίας είναι προσωνύμιο ‘Αφεντικό’.

ου αι.) ήταν η πρώτη εκκλησία εφαρμόστηκε ο σύνθετος κάτοψη και σταυροειδής με πέντε τρούλους και ένα στο νάρθηκα. Στο παρεκκλήσι της Βορειοδυτικής γωνιάς θαμμένος ο Θεόδωρος Β' Παλαιολόγος, γεγονός που πιθανότατα οδήγησε στο

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Πάνω στα επίκρανα των κιόνων μπορούμε να διακρίνουμε το μονόγραμμα του κτήτορά της, Μανουήλ Καντακουζηνού : Μανουήλ Καντακουζηνός Παλαιολόγος Δεσπότης Κτήτωρ. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον δικιόνιο τύπο, μια παραλλαγή του σταυροειδούς με τρούλο ενώ ένα ψηλό τριώροφο καμπαναριό στέκει δίπλα της.

(μέσα 14 ου αι.)

ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ

Η μονή της Παντάνασσας, είναι η μοναδική εν λειτουργία μονή του Μυστρά σήμερα.

Το χρώμα κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος του ναού και δίνει στον επισκέπτη την δυνατότητα να επεξεργαστεί το πλήθος τοιχογραφιών που βλέπει.

(αρχές 15 ου αι.) Το μνημείο ανήκει στο λεγόμενο ''μικτό τύπο του Μυστρά'', που συνδυάζει τους ρυθμούς της τρίκλιτης βασιλικής με νάρθηκα στο ισόγειο και του πεντάτρουλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού στον όροφο.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ

Είναι μονώροφη με χαρακτηριστικό πλατύ νάρθηκα. Ιδρύθηκε ανάμεσα στα έτη 1390-1410 σε σταυρικό ρυθμό και η μορφή του είναι σαφώς επηρεασμένη από τον γειτονικό και μεγαλύτερο ναό της Οδηγήτριας (το Αφεντικό). Από αυτόν έχει υιοθετήσει την ύπαρξη νάρθηκα με όροφο γυναικωνίτη, γεγονός που σε συνδυασμό με τον ρυθμό του ναού, απαντάται παγκοσμίως μόνο εδώ, δείγμα μοναδικό της βυζαντινής ναοδομίας.

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Οι σημαντικότερες βυζαντινές εκκλησίες είναι: 

ο Άγιος Στέφανος

μοναδικός χτιστός επισκοπικός θρόνος με το χαμηλό σύνθρονο γύρω του. , Επισκοπική έδρα, όπως υπαινίσσεται ο 

ο Ταξιάρχης

, κοιμητηριακός ναός για την ταφή των ευγενών Καστοριανών που πιθανότατα χτίστηκε πάνω σε παλαιοχριστιανική βασιλική.



οι Άγιοι Ανάργυροι

με το μοναδικό γλυπτό τους διάκοσμο.



η Παναγία Κουμπελίδικη

με το ιδιαίτερα ψηλό τρούλο.



ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη.

 o καθολικός της

Παναγίας Μαυριώτισσας

με την αρχαΐζουσα βαθμιδωτή αψίδα.



ο Άγιος Αθανάσιος

, το τελευταίο μνημείο που χτίστηκε, πριν η πόλη πέσει στους Τούρκους.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

Όλες οι εκκλησίες είναι χτισμένες με άριστη και ακανόνιστη τοιχοδομή από εγχώρια υλικά, με πλούσια εναλλαγή χρωμάτων και σχημάτων, ενώ οι εξωτερικοί τοίχοι ποικίλλονται από περίτεχνο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και αψιδώματα, τα οποία συχνά διακοσμούνται με τοιχογραφίες. Κύριο στοιχείο των τρίκλιτων βασιλικών είναι ο τονισμός του μεσαίου κλίτους με την έντονη υπερύψωση του φωταγωγού.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

ΟΙ ΤΥΠΟΙ

Ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη

α) Τρίκλιτες βασιλικές.

Από αυτές δύο, ο Άγιος Στέφανος και οι Άγιοι Ανάργυροι διαιρούνται εσωτερικά σε τρία κλίτη. β) Μονόχωρες εκκλησίες, όπως του Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη, της Παναγίας της Μαυριώτισσας και του Αγίου Αθανασίου και γ) Τρίκογχοι ναοί, όπως η εκκλησία της Παναγίας της Κουμπελίδικης.

Η Παναγία η Κουμπελίδικη

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

Χρησιμοποιούνται λίθοι στο φυσικό τους σχήμα ή αποστρογγυλεμένοι στις γωνίες, που περιβάλλονται από παχύ κεραμικό κονίαμα (κουρασάνι). Οι μικρότεροι από αυτούς συμπληρώνονται όχι σπάνια, ανάλογα με το σχήμα που έχουν, με πλίνθους τοποθετημένους οριζόντια ή κάθετα.

Οι τοιχογραφίες των Βυζαντινών εκκλησιών Μυστράς-Καστοριά

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

1.

Καταργεί το κοσμικό φως. Σε καμία Ορθόδοξη εικόνα δεν αποδίδεται σκιά. Όλα είναι φωτεινά και ευδιάκριτα, επειδή φωτίζονται από τον Ανέσπερο Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Χριστό.

2.

Καταργεί τον κοσμικό χώρο και χρόνο. Η εικόνα διατηρεί τα ιστορικά στοιχεία και πλαίσια αυτού που απεικονίζει, αλλά δε δεσμεύεται από αυτό. Ο Τριαδικός Θεός είναι άχρονος και αχώρητος. Ο χώρος και ο χρόνος είναι ανθρώπινα μεγέθη. Έτσι, η ορθόδοξη αγιογραφία δε διστάζει να αποδεσμευτεί από τη φυσιοκρατική αντίληψη της κοσμικής τέχνης.

3.

Καταργεί την προοπτική. Δεν τηρείται η φυσική τάξη των πραγμάτων. Αυτή η αντίστροφη προοπτική, δηλώνει το μυστικό βάθος της εικόνας, που είναι το σωτήριο έργο του Ιησού Χριστού.

Ο χαρακτήρας της Ορθόδοξης αγιογραφίας είναι σεμνός, κατανυκτικός, με πνευματικό και όχι σωματικό κάλλος.

ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

H βυζαντινή αγιογραφία περιλαμβάνει:  τη φορητή εικόνα  την τοιχογραφία  το ψηφιδωτό  και τη μικρογραφία, πού κοσμεί χειρόγραφους κώδικες και βιβλία.

ΟΙ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

• • Η περίοδος της δυναστείας των Παλαιολόγων αυτοκρατόρων του Βυζαντίου (1261 1453) θεωρείται ο «χρυσούς αιών» της βυζαντινής αγιογραφίας. Την εποχή αυτή διαμορφώνονται δύο Σχολές τεχνοτροπίες: η Μακεδονική, που κυριαρχεί μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα. η Κρητική, που ανθεί κατά τον 16° αιώνα.

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ

• • Έντονα χρώματα Τα σώματα διαγράφονται κάτω από τα ενδύματα. • Η πτυχολογία είναι πλούσια λεπτομέρεια, ενώ κίνηση, ελευθερία και έντονη έκφραση της ψυχολογικής καταστάσεως των • εικονιζόμενων προσώπων. Μανουήλ Πανσέληνος, που 14ου αιώνα.

Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ

• Τέλη του 14ου αιώνα καλλιεργείται η Κρητική τεχνοτροπία. • Κύρια χαρακτηριστικά είναι οι σκοτεινότεροι προπλασμοί, κυρίως στα πρόσωπα, όπου χρησιμοποιείται, το καφέ και όχι το πράσινο χρώμα της μακεδονικής σχολής. • Η τέχνη είναι απλή, λιτή, με μυστικό ασκητικό χαρακτήρα. • Το φως είναι πλέον λιγοστό και μοιάζει να πηγάζει από κάποιο βάθος, στοιχείο που υποβάλλει στον θεατή βαθιά κατάνυξη. • Κύριος εκπρόσωπος αυτής της τεχνοτροπίας είναι ο Θεοφάνης ο Κρής.

Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑ ΤΕΧΝΗ

Οι τοιχογραφίες των υστεροβυζαντινών μνημείων του Mυστρά είναι ένα παράδειγμα, υψηλής ποιότητας, της τέχνης της παλαιολόγειας αναγέννησης. H ζωγραφική χάνει τον παλαιότερο μνημειακό χαρακτήρα της και γίνεται πιο αφηγηματική, οι μορφές αποκτούν όγκο και κινούνται με ρυθμό και χάρη.

Xαρακτηριστικά της παλαιολόγειας τέχνης είναι η έμφαση στην ανθρώπινη υπόσταση των εικονιζόμενων, οι πολυπρόσωπες συνθέσεις, τα πολλά οικοδομήματα, ο τονισμός των τοπίων.

Ο απόστολος Πέτρος Μυστράς, Μονή Παντάνασσας, 1428 μ. Χ.

Η Μητρόπολη. Βόρειο κλίτος: η θεραπεία του υδρωπικού. Χατζηδάκης, Μαν., Μυστράς Μαρτύριο Αγ. Δημητρίου, 13 ος αι. μ.Χ. , Μυστράς, Μητρόπολη

H κοίμηση της Θεοτόκου, 1360-70 μ.Χ.. Μυστράς, Περίβλεπτος

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Είναι συνθέσεις με έντονη εκφραστική δύναμη και επιβλητικότητα, είναι αρκετά υψηλού εικονογραφικού και καλλιτεχνικού επιπέδου.

Στα τοιχογραφημένα σύνολα των ναών της Καστοριάς αντιπροσωπεύονται οι τάσεις της βυζαντινής ζωγραφικής: • ο αρχαϊσμός της τέχνης των Μακεδόνων, • η κομνήνεια τεχνοτροπία, • ο εκφραστικός ρεαλισμός της εποχής των Παλαιολόγων. • στα μνημεία της Καστοριάς διαγράφεται ανάγλυφα η • πορεία της Βυζαντινής Τέχνης.

Οι τοιχογραφίες των Εκκλησιών της Καστοριάς

Οι τοιχογραφίες των Εκκλησιών της Καστοριάς

Οι τοιχογραφίες των Εκκλησιών της Καστοριάς

Ο 9ος, ο 10ος , και ο 11ος αι., είναι μια παραγωγική περίοδος με έντονη καλλιτεχνική παρουσία για την πόλη της Καστοριάς, όπως μαρτυρά το πλήθος των σωζόμενων μνημείων. Οι αρχαιότερες τοιχογραφίες απαντούν στον Άγιο Στέφανο, στον Ταξιάρχη και στους Αγίους Αναργύρους.

Η μεταμόρφωση του Χριστού 12 ος αι. μ.Χ. Καστοριά, Αγ. Νικόλαος του Κασνίτζη Ο 12ος αι. έχει να επιδείξει αξιοσημείωτα τοιχογραφημένα σύνολα, ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το δεύτερο στρώμα των Αγίων Αναργύρων (1170 1180) και ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη (1164-1191).

Το πρώτο μισό του 13ου αι. αντιπροσωπεύεται από τις τοιχογραφίες της Μαυριώτισσας.

Η Σταύρωση του Χριστού αρχές 13 ου αι. μ.Χ., Καστοριά, Παναγία Μαυριώτισσα Η κοίμηση της Θεοτόκου. Ομάδα Αποστόλων. 13 ος αι. μ.Χ. Καστοριά

Οι τοιχογραφίες των Εκκλησιών της Καστοριάς

Από το δεύτερο μισό του 13ου και το πρώτο μισό του 14ου αι. δεν σώζονται τοιχογραφίες στα μνημεία της Καστοριάς, με εξαίρεση τις τοιχογραφίες της Κουμπελίδικης του 1260-1280, αλλά και οι φορητές εικόνες είναι ελάχιστες. Από τα μέσα του 14ου αι. παρατηρείται, παρά τις πολιτικές ανακατατάξεις, μια έντονη οικοδομική και καλλιτεχνική δραστηριότητα και διαφαίνεται μια τάση αναδρομής σε παλαιότερα πρότυπα . Είναι μια τελευταία προσπάθεια καλλιτεχνικής ανάτασης που αναζητά τα πρότυπά της στην παλαιολόγεια τέχνη του τέλους του 13ου και των αρχών του 14ου αι. Από την μνημειακή ζωγραφική αξίζει να αναφερθούν οι τοιχογραφίες του δευτέρου στρώματος του Ταξιάρχη με τις σκηνές των Παθών του Χριστού , του 1359/60 , καθώς και αυτές που κοσμούν το ναό του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη , του 1384/85.

Οι τοιχογραφίες των Εκκλησιών της Καστοριάς

Όλοι ανεξαιρέτως οι αιώνες έχουν να επιδείξουν σημαντικά έργα τέχνης, είτε τοιχογραφίες είτε φορητές εικόνες, η μελέτη των οποίων συμβάλλει στη κατανόηση της μακραίωνης πολιτιστικής πορείας της Καστοριάς, και βοηθάει στην ανίχνευση και απεικόνιση των ποικίλων ιστορικών εξελίξεων που σχετίζονται με την πόλη και την ευρύτερη περιοχή της.

ΠΗΓΕΣ:

• • • • • • ΑΧΕΙΜΑΣΤΟΥ-ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ Μ., «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Βυζαντινές τοιχογραφίες.», εκδ. ΑΘΗΝΑ,1994 Μανόλης Χατζηδάκης, «Μυστράς», εκδοτική Αθηνών, 2009 http://www.portaaurea.gr/istoria_meletes/byzart.ht

m http://users.otenet.gr/~mystakid/icons.htm

http://home.yebo.co.za/~xenitis/Cretan2gr.html

http://www.fhw.gr/choros/mystras/gr/E/13E/13E.ht

ml

Αρώνη Βαρελάς Βαρτσάκης Βλάχος Γεωργόπουλος Δούβρη Δούκας Ζούζουλα Καραγιαννάκος Κάρκουλα Μακρυσοπούλου Νικολακάκου Παναγέα Τροχάτος Φλουρή Χρηστάκου Χριστάκου Παναγιώτα Παναγιώτης - Σαράντος Δημήτριος Σωτήριος Νικόλαος Ειρήνη Ιωάννης Αμαλία Βασίλειος Σοφία Μαρίνα Ζωή Ειρήνη - Κυριακή Παναγιώτα Χρήστος Δέσποινα Ανθούσα Παναγιώτα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΛΑΒΑΝ ΜΕΡΟΣ

Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Κοτρότσου Χριστίνα ΠΕ02 Τσιμπάνη Ελένη ΠΕ02