Transcript Khara_sabyn_zhasau_Eltaj_OM

Ақмола облысы
Бұланды ауданы
Елтай ОМ
Халамхан Жанерке
9-сынып оқушысы
Аннотация
1. Болжам:
Қара сабын табиғатқа зиян тигізбесе және адамға
пайдалы болса,оны кең көлемде
өндіріп,күнделікті қолданып жүрген
сабындармен қатар пайдалануға болады.
2. Ғылыми зерттеу жұмысының мақсаты:
Қара сабынның жасалу жолын біле
отырып,оның адамға тигізер пайдасын,оның
қасиеттерін анықтау.
3. Зерттеу кезеңдері:
1-кезең – Зерттеу тақырыбын табу, әдебиеттермен
танысу және материалдар жинақтау;
2-кезең- Экспериментті жобалау;
3-кезең- Жинақталған материалды сұрыптап, сол
арқылы негізгі мақсатты ашу;
4-кезең- Эксперимент жасап, жұмысты жүйелеу,
рәсімдеу, қорытындылау, жазу.
4. Зерттеу әдісі:
Зерттеуде жинақтау, саралау, әдеби-ғылыми талдау,
химия лабораториясында қара сабын құрамындағы
заттарға сапалық реакция жасау әдістері басшылыққа
алынды.
5. Зерттеу жаңалығы мен зерттеу
дәрежесі:
Ерте заманда халқымыз өзі
жасап,пайдаланған осы заттың ұмыт
болып бара жатқан жасалу жолын
қайта жаңғыртып,оның пайдасы
жайында кең көлемде мәлімет
беретін жұмыс болып табылады.
6. Зерттеу нәтижесі:
Қара сабын туралы пайдалы да
қажетті, тарихи және ғылыми
сипаттағы деректерді енгізе
отырып, оны жасайтын
заттарға химиялық зерттеу
жүргізілді.
Жоспары
І. Кіріспе
1.1 Мәліметтер жинау
1.2 Сабын алу жолдары
ІІ. Негізгі бөлім
Зерттеу бөлімі:
2.1 Қара сабынның керемет қасиеті
а) Сақар – күлден шығады
б) Сабынды қалай қайнатамыз?
ІІІ. Қорытынды
Сабын — жоғары май қышқылдарының
тұздары. Жалпы химиялық формуласы:
RCOOМе. Тарихта сабын туралы мәліметтер
ерте кезден белгілі. Мысалы, римдіктердің
сабын қайнатқаны туралы дәрігер Галеннің
шығармаларында жазылған; Әбу Әли ибн Сина
өз қолжазбаларында шығыс елдерінде сабын
қолданылғаны және Византияда сабын
жасалғандығы туралы мәлімет берген
Қара сабын туралы
Бағзы заманда өмір сүрген халқымыз
көшіп-қонып, жаз жайлау, қыс қыстауда
күнелтіп жүріп, өзінің кір-қоңын, киімкешегін, көрпе-жастығын мұнтаздай
таза ұстаған. Даласы қалай таза болса,
үй-іші де сондай ретті, оюлы сырмағы
қағулы, түскиіз, шымылдығы жуулы
тұратын. Әсіресе, халық өзі қолдан
жасайтын қара сабыны кірді кетіруімен,
емдік қасиетімен, үнемділігімен ерекше.
Қара сабынның керемет қасиеті .
Қара сабынның емдік қасиеті мол.
1. Кір қоңды кетіру деңгейі жоғары (бұрын қазақ майлы тағамдарды, етті
көп жегендіктен, киімдері соған сай майласып кететін, оны тап - таза етіп
қара сабынмен жуған). Қазіргі кір кетіргіш тазартқыштар сияқты қолды
бөрттіріп, қышытпаған.
2. Жұқпалы тері ауруының емі. (Қышыма, қотыр, бөрітпе, безеу сияқты
жұқпалы ауруларға кір сабынды жағып күніне төрт - бес рет жуған)
3. Шаш тазартқыш (Қазақ қыздары төгілген қара қолан шаштарын осы
қара сабынмен жуған. Шаштары майланбаған, түспеген.
4. Тұмау емі (тұмауратқан адамға жұқа матаға қара сабынды сулап жағып,
иіскеткен. Әр иіскегенде мұрны ашылып аурудан тез айыққан.
5. Ыдыс тазартқыш (ыдыс - аяқтарын қара сабынды суға езіп сумен
жуғанда ыдыс тап - таза болған)
Сабын алудың реакция
теңдеуі
K2CO3+HOH=2KOH+H2CO3
CH2 – COO - R1
CH – COO – R2
CH2 – COO – R3
май
+ 3KOH
CH2 – OH
CH – OH + 3R – COOK
Сабын
CH2 – OH
глицерин
Сақардың құрамын
анықтау
Жұмыстың жоспары
CI- ионын Ag+
ионымен анықтау
Реакция теңдеуі
Қорытынды
KCI+AgNO3=KNO3+AgCI
Тұнба түзілді
Br ионын Ag+ ионымен KBr+AgNO3=KNO3+AgBr
анықтау
Санры тұнба
түзілді
CO32- ионын анықтау
Газ бөлінді
K2CO3+2HCI=2KCI+H2+CO2
Қара сабынды біз қалай алдық?
•Қара сабынды алу үшін біз қайың өсімдігін пайдаландық;
•Қайыңның қабығын жинадық;
•Қайыңның қабығын өртеп, оның күлін алдық;
•Күлін суда ерітіп,нілді суынан сақар алдық;
•Сақар мен майды қазанда жайлап қыздыра отырып, қара
сабын алдық;
Қара сабынды алу үстінде

білмеймін 80%
Білемін 20%
 Қара
сабынның жасалу жолы,
пайдасы туралы көптеген
мәліметтер жинақталды.