Transcript Bolum 7 - WordPress.com

İKTİSAT FAKÜLTESİ
İKTİSAT BÖLÜMÜ
Para Teorisi ve Politikası
Doç.Dr.Murat Birdal
BÖLÜM:7
1
•Döviz Piyasası
2
3
Döviz Piyasası
1.Spot döviz kuru
2.Vadeli forward döviz kuru
3.Kurun değerlenmesi
4.Kurun değer kaybetmesi
Kur değerlenir, ülkenin mallarının fiyatları
dışarıda ve ithal malların fiyatları .
1.Yerli işletmelerin rekabet gücünü azaltır.
2.Yerli tüketicilerin tüketim gücünü arttırır.
4
Uzun Vadede Döviz Kurları
Uzun Vadede Döviz Kurları Nasıl Belirlenir ?
Alternatif açıklamalar:
1) Tek Fiyat Kanunu
2) Satın Alma Gücü Paritesi
5
Tek Fiyat Kanunu
•Farklı ülkelerde üretilen özdeş mallar tek bir fiyata sahip
olmalıdır.
Örnek: Amerikan çeliği ton başına $100, Japon çeliği ton başına
10,000.
Eğer kur E= 50 yen/$ ise o zaman fiyatlar:
Amerikan Çeliği
ABD’de
Japonya’da
$100
5000 yen
Japon Çeliği
$200
10,000 yen
Eğer kur E= 100 yen/$ ise o zaman
Amerikan Çeliği
ABD’de
Japonya’da
$100
10,000 yen
Tek fiyat kanunu  E = 100 yen/$
Japon Çeliği
$100
10,000 yen
6
Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP)
SAGP Yerli fiyat seviyesi 10% , yerli para kuru 10%
1. Tek fiyat kanununun genel fiyat seviyesine
uygulanmasıdır.
2. Uzun dönemli kur hareketleri açısından kimi zaman
açıklayıcı olmakla beraber, kısa vade için zayıf bir habercidir.
SAGP Yaklaşımının Sorunları
1. Her iki ülkedeki tüm mallar özdeş değildir: Örn. Toyota
ve Chevy. Dolayısıyla aynı fiyata sahip olmaları gerekmez.
2. Fiyatları ülke genel fiyat seviyesine yansıyan birçok mal
ve hizmet ülkeler arası ticaret edilmemektedir: konut,
toprak, saç taraşı, lokanta fiyatları. Dolayısıyla bu mal ve
hizmetlerin fiyatlarındaki değişim genel fiyat seviyesinin
artmasına neden olsa dahi kura etkisi çok sınırlı olacaktır.
7
SAGP: ABD ve İngiltere
SAGP Teorisine göre bir ülkedeki CPI yükseliyorsa ülke parasının değer
kaybetmesi gerekir. 1973-99 arası İngiltere’de fiyatlar yüzde 85 artarken sterlin
dolar karşısında yüzde 45 değer yitirmiştir. Teorinin öngördüğünden (yüzde 85)
daha düşük.
8
Uzun Vadede Döviz Kurunu
Etkileyen Faktörler
Temel Prensip: Eğer bir etken yabancı mallara göre yerli malların talebini
arttırıyorsa , ülkenin para birimi değerlenir, E .
9
Kısa Vadede Döviz Kurları
Uzun vadede döviz kurlarının seyrinde ülkelerin
ithalat ve ihracat rakamları etkili olurken kısa
vadede varlık piyasası yaklaşımı (alternatif
varlıkların getirisi) ön plana çıkarılmaktadır.
Bir yıl gibi kısa vadede elde yerli veya yabancı
varlık tutulmasına ilişkin kararlar döviz
kurunun belirlenmesinde dış ticaret
dengesinden daha büyük rol oynarlar.
Kısa vadede döviz kurunun belirlenmesine dair
temel yaklaşım:
- Faiz Paritesi Koşulu
10
Yerli ve Yabancı Mevduatların
Beklenen Getirisi
Mevcut dolar ve Euro mevduatlarının sürdürülebilmesi için
ikisinin de beklenen getirileri arasında fark olmamalıdır.
ABD yerli ülke: Yerli banka mevduatları dolar cinsinden.
iD=dolar mevduatının faizi, iF= Euro mevduatının faizi
(Eet+1 – Et)/Et= Dolar/Euro kur kazancı
Bireylerin Beklenen Getirileri (Re)
Francois (Avrupalı)
Al
$ Mevduatı
iD + (Eet+1 – Et)/Et
iD
Euro Mevduatı
iF
iF – (Eet+1 – Et)/Et
Göreli Re
iD – iF + (Eet+1 – Et)/Et
iD – iF + (Eet+1 – Et)/Et
11
Faiz Paritesi Koşulu
Sermaye mobilitesinin olduğu bir ortamda $ ve Euro
mevduatlar tam ikamedir. Euro mevduatlarının yıllık
faizi doların değerindeki beklenen artış ile dolar
mevduatlarının faizinin toplamına eşit olacaktır.
iD = iF – (Eet+1 – Et)/Et
Örnek: Eğer iD = 10% ve $ ‘ın değerindeki beklenen
artış,
(Eet+1– Et)/Et, = 5%
 iF = 15%
12
RF (Yabancı Paranın Getirisi)
Eğrisinin Türetilmesi
Varsayalım ki, iF = 10%, Eet+1 = 1 euro/$
Noktalar:
A: Et = 0.95, RF = .10 – (1 – 0.95)/0.95 = .048 = 4.8%
B: Et = 1.00, RF = .10 – (1 – 1.0)/1.0 = .100 =10.0%
C: Et = 1.05, RF = .10 – (1 – 1.05)/1.05 = .148 = 14.8%
RF eğrisi bu noktaları birbirine bağlar ve yukarı doğru
eğimlidir çünkü Et yükseldikçe yabancı paranın (F)
değerindeki artış beklentisi , RF 
RD Eğrisinin Türetilmesi
Noktalar B, D, E, RD = 10%: yatay eksene dik bir eğridir.
13
Döviz Piyasasında Denge
E* noktasında RD = RF
Eğer Et > E*, RF > RD, $ satılır, Et 
Eğer Et < E*, RF < RD, $ alınır, Et 
14
RF Eğrisinin Kayması
Aşağıdaki durumlarda RF
sağa kayar
1. iF : çünkü her Et değeri
için RF , yerli para değer
yitirir.
2. Eet+1 : Her Et değerindeki
RF 
Eet+1  neden olabilecek
faktörler
1) Yurt içi P ,
2) Tarife ve Kotalar 
3) İthalat,
4) İhracat ,
5) Verimlilik 
15
RD’nin Kayması
RD’nin sağa kayması
1. iD ; çünkü her Et
değeri için RD 
Yurt içi e sabit
varsayılır, böylece yurt
içi reel faizler 
16
RF ve RD’yi Kaydıran Faktörler
17
e  Nedeniyle i  Artışına Tepki
1. e , Eet+1 , yabancı
para kurunda F artış
beklentisi,
RF sağa kayar.
2. iD , RD sağa kayar
Ama e  > iD  için,
yurtiçi reel faiz oranı ,
Eet+1  iD  
RF sağa > RD sağa ve Et 
18
Ms  Etkisi
1. Ms , P , Eet+1 ,
yabancı paranın değerlenmesi beklentisi
, RF sağa kayar.
2. Ms , iD , RD sola kayar,
2 noktasında denge oluşur ve Et 
Paranın yansızlığı ilkesince uzun vadede
para arzındaki bir seferlik artış fiyat
düzeyinde de aynı düzeyde artışa neden
olacak, reel para arzı sabit kalacak,
böylece nominal ve reel faizler sabit
kalacaktır. Dolayısıyla,
3. Uzun vadede, iD eski seviyesine
döner , RD tekrar sağa kayar , 3
noktasında denge oluşur.
Bu durum döviz kurunda hedef aşımı
(overshooting) olarak da tanımlanır.
19
Döviz Kurları Neden Fazla
Dalgalanmaktadır?
1. Gelecekteki kura dair beklentilerin Eet+1 dalgalanması.
2. Döviz Kurunda Hedef Aşımı : Para arzının arttırılması kısa
vadede uzun vadeye göre kurun daha fazla düşmesine neden
olur.
Alternatif açıklama: Kısa vadede yurt içi faiz oranları
düştüğünde döviz piyasasındaki dengenin oluşması için
yabancı mevduatlardan beklenen getirinin düşmesi gerekir.
Dolayısıyla yabancı mevduat faizlerinin düşmesi ya da
yabancı paranın değer kaybetmesi beklenecektir. Yurt dışı
faiz oranlarını verili olarak alırsak bu durum yerli paranın
(dolar) değerlenmesi beklentisini doğuracaktır. Bu da ancak
cari döviz kurunun uzun vadeli değerinin altına düşmesiyle
mümkündür.
20