Transcript Terytorium i prawo morza - Wydział Prawa i Administracji

Terytorium




Terytorium lądowe
Wody wewnętrzne
Morze terytorialne
Przestrzeń powietrzna
Ograniczenia zwierzchnictwa
terytorialnego

Demilitaryzacja

Neutralizacja

Pobyt obcych sił zbrojnych

Dzierżawa
Nabycie terytorium
Pierwotne i pochodne
1) Zawłaszczenie/okupacja
2) Przyrost
3) Cesja (odpłatna, wzajemna,
plebiscytarna)
4) Adiudykacja
5) Zasiedzenie

Kodyfikacja prawa morza




Konferencja Kodyfikacyjna Prawa Morza, Haga
1930 r.
I Konferencja Genewska Prawa Morza, 1958
 konwencja o morzu terytorialnym i strefie
przyległej
konwencja o morzu otwartym
konwencja o rybołówstwie i ochronie
zasobów morza otwartego
konwencja o szelfie kontynentalnym
II Konferencja Genewska Prawa Morza, 1960
III Konferencja Genewska Prawa Morza, 19731982.
Konwencja ONZ z Montego Bay, 1982
zatoki
wody
portów
redy
zatoki
historyczne
do 24 mm
morze terytorialne
wyłączna strefa ekonomiczna,
ew. strefa wyłącznego
rybołówstwa
LĄD
linia podstawowa
(zasadnicza)
maks.
12 mm
strefa przyległa
morze otwarte (pełne)
ujścia rzek
Rozkład obszarów
morskich
granica państwa
maks.
24 mm
maks.
200 mm
Wody wewnętrzne

1.
2.
3.
4.
5.
Pomiędzy suchym lądem a linią podstawową
Wody portów
Ujścia rzek
Zatoki, których brzegi w całości należą do
jednego państwa ( w miejscu rozwarcia 24 mm)
Zatoki historyczne (szerokość rozwarcia
przekracza 24 mm ale zwyczajowo należą do
wód wewnętrznych
Wody przypływowe
Linia podstawowa
art. 7 ust 3 KoPM


1.
2.
Rozgraniczenie pomiędzy wodami
wewnętrznymi a morzem terytorialnym
Dwa sposoby wyznaczenie:
Linia najdalszego odpływu – gdy
wybrzeże niezbyt urozmaicone przebiega
równolegle do wybrzeża
Metodą linii prostych – linię podstawową
wyznacza się poprzez połączenie
pewnych zewnętrznych punktów
wybrzeża gdy wybrzeże jest
urozmaicone
Morze terytorialne
 12 mm
 Zwierzchnictwo państwa nadbrzeżnego:
dno morskie, zasoby naturalne morza
oraz przestrzeń powietrzną ponad
morzem terytorialnym
 prawa nieszkodliwego przepływu
(art. 17 KoPM) okrętom wojennym i
statkom handlowym pływającym pod
obcą banderą
Artykuł 17
Prawo nieszkodliwego przepływu
„Zgodnie z niniejszą Konwencją, statki wszystkich Państw,
zarówno nadbrzeżnych jak i śródlądowych, korzystają z
prawa nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne.”


Statki zagraniczne mogą pływać bez zatrzymania, okręty
podwodne w wynurzeniu z podniesioną banderą
powstrzymując się tym samym od działań mogących
wyrządzić szkodę państwu nadbrzeżnemu
Art. 18 ust 2
Znaczenie przepływu
„Przepływ powinien być nieprzerwany i szybki. Przepływ
obejmuje jednak zatrzymanie się i zakotwiczenie, lecz tylko
o tyle, o ile jest to związane ze zwyczajną żeglugą lub jest
konieczne z powodu siły wyższej lub niebezpieczeństwa
albo w celu udzielenia pomocy ludziom, statkom morskim
lub powietrznym znajdującym się w niebezpieczeństwie lub
krytycznym położeniu.”

Art. 19 KoPM
Przepływ będzie uważany za zagrażający pokojowi, porządkowi,
bezpieczeństwu państwa gdy statek na morzu terytorialnym podejmie się
działań polegających na:
a) groźbie lub użyciu siły przeciwko suwerenności,
terytorialnej integralności lub politycznej
niezawisłości Państwa nadbrzeżnego lub
pogwałceniu w jakikolwiek inny sposób zasad prawa
międzynarodowego zawartych w Karcie Narodów
Zjednoczonych;
b) ćwiczeniach lub użyciu broni jakiegokolwiek
rodzaju;
c) czynie mającym na celu zbieranie informacji na
szkodę obronności lub bezpieczeństwa Państwa
nadbrzeżnego;
d) propagandzie mającej na celu osłabienie
obronności lub bezpieczeństwa Państwa
nadbrzeżnego;
e) startowaniu, lądowaniu lub braniu na pokład
jakiegokolwiek statku powietrznego;
f) startowaniu, lądowaniu lub braniu na pokład
jakiegokolwiek urządzenia wojskowego;
g) ładowaniu lub wyładowywaniu
jakichkolwiek towarów, walut lub ludzi z
naruszeniem celnych, skarbowych,
imigracyjnych lub sanitarnych przepisów
Państwa nadbrzeżnego;
h) umyślnym i poważnym zanieczyszczaniu
sprzecznie z niniejszą Konwencją;
i) uprawianiu rybołówstwa;
j) przeprowadzaniu badań lub działalności
hydrograficznej;
k) czynnościach mających na celu
zakłócenie systemu łączności albo innych
urządzeń lub instalacji Państwa
nadbrzeżnego;
l) wszelkich innych czynnościach nie
związanych bezpośrednio z przepływem.
Jurysdykcja państwa
nadbrzeżnego
1.

Karna
Art. 27 ust.1
2. Cywilna
 Art. 28 ust.1
Archipelag
art. 46 pkt b KoPM

Zespół wysp oraz obszar morski
pomiędzy nimi oraz inne naturalne
elementy , które pozostają ze sobą w
tak ścisłych związkach, ze tworzą
jedną całość geograficzną
gospodarczą i polityczną lub są
historycznie za takie
Wyspy
„Ukształtowany w sposób naturalny
obszar ziemi otoczony wody i
wystający ponad powierzchnię wody
nawet podczas największego
przypływu”
(Konwencja wiedeńska o morzu terytorialnym i strefie
przyległej z 1958 r.)
Państwa archipelagowe





Art. 47 KoPM
Wody w ramach tych linii będą
wodami archipelagowymi
Objęte suwerennością państwa
Prawo nieszkodliwego przepływu
Prawo przejścia archipelagowym
szlakiem
Strefa przyległa
Do 24 mm od linii podstawowej
 Kompetencje ograniczone do celnych,
finansowych, imigracyjnych i zdrowotnych
Artykuł 33
Strefa przyległa
1. W strefie przyległej do swego morza
terytorialnego, zwanej strefą przyległą, Państwo
nadbrzeżne może sprawować kontrolę konieczną
dla:
a) zapobiegania naruszaniu jego ustaw lub
przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych
lub sanitarnych w obrębie swego terytorium lub
morza terytorialnego;

Wyłączna strefa ekonomiczna / strefa
wyłącznego rybołówstwa




Art.
Art.
Art.
Art.
55
56
57
58
KoPM
KoPM
KoPM
KoPm
Wyłączne strefa ekonomiczna



Suwerenne prawa w celu eksploatacji
i eksploracji, ochrony i
gospodarowania zasobami
naturalnymi
Jurysdykcja w zakresie: badań
naukowych, ochrony środowiska
naturalnego
Inne prawa i obowiązki przewidziane
w KoPM
Szelf kontynentalny
art. 76 KoPM
Obejmuje dno morskie i podziemie
obszarów podmorskich, które
rozciągają się poza jego morzem
terytorialnym poprzez przedłużenie
terytorium lądowego do
zewnętrznego skraju
kontynentalnego obrzeża albo na
odległość 200mm od linii
podstawowej, tam gdzie zewnętrzny
skraj obrzeża kontynentu nie sięga
do tej odległości
Obszary morskie poza granicami
jurysdykcji państwowej


Morze otwarte (pełne) – wszystkie
obszary morskie położone na
zewnątrz od granicy wyłącznej strefy
ekonomicznej lub od granicy morza
terytorialnego.
Istotą prawną morza pełnego jest
obowiązywanie na nim wolności
mórz
Wolność mórz
art. 87 KoPM






Wolność żeglugi – statek podlega jurysdykcji
państwa bandery
Wolność rybołówstwa – korzystanie z żywych
zasobów morza
Wolność układania kabli podmorskich i
rurociągów – obejmuje układanie, ochrona i
zakaz niszczenia
Wolność budowania sztucznych wysp oraz
innych instalacji dozwolonych przez prawo
międzynarodowe (przy uwzględnieniu interesów
innych państw)
Wolność przelotu – nad morzem statki
podlegają jurysdykcji państwa przynależności
Wolność badań naukowych - (przy
uwzględnieniu interesów innych państw)
Wyjątki wolności mórz





Prawo wizyty i rewizji
Prawo pościgu
Wyłączenia traktatowe
Stan wyższej konieczności
Zderzenia na morzu
Prawo wizyty i rewizji

1.
2.
3.
4.
5.
Okręt wojenny innego państwa ma
dokonania, gdy istnieje uzasadnione
podejrzenie, że statek:
trudni się piractwem (art. 101 KoPM)
uprawia handel niewolnikami
ma przynależność państwową tą co okręt
wojenny
nadaje nielegalne audycje
nie posiada przynależności państwowej
Prawo pościgu
art. 111 KoPM





Gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek,
członkowie załogi lub pasażerowie dopuścili się
naruszenia prawa państwa nadbrzeżnego
Podjęty przez okręty wojenne, samoloty
wojskowe
Gorący i nieprzerwany
Po daniu optycznego lub dźwiękowego sygnału
Rozpoczęty na wodach wewnętrznych, morzu
terytorialnym, w strefie przyległej, wyłącznej
strefie ekonomicznej i na wodach szelfu
kontynentalnego i kontynuowany poza tymi
wodami
Wyłączenie traktatowe
Umowy dwu- lub wielostronne
przyznają stronom wzajemne prawo
zaaresztowania statku
Stan wyższej konieczności

W celu zapobieżenia katastrofie
ekologicznej państwo nadbrzeżne
może zająć lub zniszczyć statek
Zderzenie na morzu
art. 97 KoPM

W przypadku zderzenia lub innego
wypadku w żegludze dotyczącego statku
na morzu pełnym, powodującego
odpowiedzialność karną lub dyscyplinarną
kapitana lub każdej innej osoby
zatrudnionej na statku, postępowanie
karne lub dyscyplinarne przeciwko takiej
osobie może być wszczęte wyłącznie
przed władzami sądowymi lub
administracyjnymi państwa bandery
albo państwa, którego obywatelstwo
posiada ta osoba.
Dno mórz i oceanów

1.
2.
3.
4.
5.
Art. 136 KoPM określa dno mórz i oceanów
Obszarem stanowiącym wspólne dziedzictwo
ludzkości.
Niezawłaszczalny
Żadne państwo nie morze wykonywać tam swoją
suwerenność
Działalność Organizacji Dna Morskiego, prowadzi
eksploatację bogactw naturalnych lub upoważnia
państwa
Zasoby są niezbywalne
Dostępny wyłącznie w celach pokojowych przez
wszystkie państwa bez dyskryminacji
Międzynarodowe drogi wodne
Rzeki międzynarodowe
 Kanały
 Cieśniny
o szczególnym znaczeniu dla żeglugi
międzynarodowej

Rzeki międzynarodowe
Akt regulujący Konwencja barcelońska
20.04.1921 oraz reguły helsińskie 1966
 Rzeki graniczne
 Rzeki międzynarodowe przepływające
przez terytoria kilku państw i żeglowne na
pewnym odcinku
 Rzeki międzynarodowe żeglowne na całej
lub przeważającej części swej długości,
których status regulowany jest
szczególnymi umowami międz.





Dunaj – status prawny regulowany
Konwencją belgradzką z 18.08.2006
Ren – konwencja mannheimska z
17.10.1868, dwie konwencje w
sprawie ochrony Renu przed
zanieczyszczeniami w 1976
Niger – konwencja z 1963
Indus – traktat regulujący
wykorzystywanie wód rzeki w 1960
Amazonka – traktat o współpracy
państw dorzecza Amazonki z 1978 r.
Kanały



Sztuczne przekopane drogi wodne,
łączące akweny morskie lub rzeki
żeglowne
Korzystanie z kanałów reguluje
prawo wewnętrzne danego państwa
Szczególne reżimy dla niektórych
kanałów
Kanał Panamski




Wybudowany przez prywatną
kompanię
Układ Hay-Pauncefote z 18.11.1901
konwencja brytyjsko-amerykańska
Układ Hay-Bunau-Varilla z
18.11.1903 konwencja
amerykańsko-panamska
Całkowite przekazanie suwerenności
na rzecz Panamy 31.12.1999
Kanał Kiloński



Udostępniony do użytku
międzynarodowego na mocy
Traktatu Wersalskiego z 1919
W 1936 Niemcy wypowiedziały
postanowienia traktatu w odniesieniu
do kanału
Nota jako sprzeczna z prawem
międzynarodowym nie przekreśliła
swobody żeglugi na kanale
Cieśniny






Naturalne drogi wodne łączące morza i oceany
Cieśniny międzynarodowe łączące morza nad,
których brzegami znajdują się terytoria różnych
państw
Stanowią szlaki komunikacyjne
Przejście tranzytowe przez cieśniny (art. 38
KoPM)
Obowiązki statków morskich i powietrznych
podczas przejścia tranzytowego art. 39 KoPM
Państwo nadbrzeżne nie ma prawa zawiesić
przepływu przez cieśniny (art. 44-45 KoPM)
Granice


1.
2.
linia, płaszczyzna, w obrębie, której
zawiera się terytorium państwowe
oddziela ona je od terytorium
innego państwa
naturalne (morza, góry, stepy,
pustynie)
sztuczne



orograficzne (uwzględniające
ukształtowanie powierzchni)
geometryczne (przebiegające
niezależnie od rzeźby terenu)
granice astronomiczne biegnące
wzdłuż południków i równoleżników
Ustalenie granic

1.
2.
3.

umowy międzynarodowe, rzadziej w
wyniku decyzji arbitrażowej lub
sądowej
Decyzja polityczna przyznająca
terytorium
Delimitacja granicy państwowej
Demarkacja granicy
państwowej
Administracja granicy państwowej


Granica państwa na rzece żeglownej
wyznacza się zgodnie z linią
najgłębszego koryta – tzw. talweg
Granica państwa na rzece
nieżeglownej wyznaczona jest
środkiem rzeki – tzw. mediana
Granice Polski








z Niemcami (467 km)
z Czechami (790 km)
ze Słowacją (541 km)
z Ukrainą (529 km)
z Białorusią (416 km)
z Litwą (103 km)
z Rosją (210 km)
Ogólna długość granic Polski (na lądzie i wodach
granicznych)
wynosi 3496 km.