KOMÓRKI

PROKARYOTYCZNE I EUKARYOTYCZNE BUDOWA I RÓŻNICE

Komórki prokaryotyczne zamiast jądra maja nukleoid, który nie jest wyraźnie odgraniczony od cytoplazmy. W obrąbie nukleoidu znajduje się genofor złożony z pojedynczej cząsteczki DNA.

W komórkach eukaryotycznych znajduje się prawdziwe jądro komórkowe, oddzielone od cytoplazmy podwójna błona białkowo - lipidową i zawierajęce charakterystyczną dla gatunku liczbę cząsteczek DNA, które są materiałem genetycznym komórki.

Komórki Prokaryota nie mają również mitochondriów, a ich role pełnią mniej skomplikowane mezosomy. Poza tym w komórkach prokaryotycznych nie występuje: siateczka śródplazmatyczna, lizosomy, pereksysomy, aparat Golgiego i chloroplasty, a rybosomy prokaryotyczne różnią się trochę budową od rybosomów komórek eukryotycznych. Wnętrze komórki prokaryotycznej jest wypełniony cytoplazmą, w której znajduje się nukleoid oraz pływają rybosomy i plazmidy. Podział komórki Prokaryota jest dużo prostszy od mitozy, którą przechodzą tylko komórki eukaryotyczne.

Porównanie komórek

Budowa komórki prokaryotycznej

1) rzęska, 2) otoczka, 3) ściana komórkowa, 4) błona cytoplazmatyczna, 5) mezosom, 6) Nukleoid – ekwiwalent jądra komórkowego 7) ciałka chromatoforowe, 8) substancje zapasowe, 9) cytoplazma, 10)rybosomy.

Do organizmów prokaryotycznych zaliczamy bakterie i sinice. Wszystkie inne organizmy rośliny i zwierzęta łącznie z człowiekiem, należą do królestwa Eukaryota.

Budowa komórki eukaryotycznej

roślinnej A) ściana komórkowa, B) plasmodesma, C) błona komórkowa, D) chloroplast, E) błona tylakoidu, F) mitochondrium, G) lizosom, H) aparat Golgiego, I) wakuola, J) retikulum endoplazmatyczne gładkie, K) retikulum endoplazmatyczne szorstkie, L) jądro, M) błona jądrowa, N) otwór w błonie jądrowej, O) jąderko

Cechy charakterystyczne komórki roślinnej:

W komórce roślinnej w odróżnieniu od komórek zwierzęcych występuje ściana komórkowa i plastydy

Ściana komórkowa

Budowa: U roślin zbudowana jest z jednorodnej substancji podstawowej (matriks) utworzonej z wielocukrów niecelulozowych (pektyn,hemiceluloz) i z celulozy tworzącej włóknisty szkielet ; składa się ze ściany pierwotnej i ściany wtórnej oraz może ulegać chemicznym modyfikacjom np. drewnieniu, mineralizacji Funkcje: Chroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi; nadaje komórce kształt; zabezpiecza przed nadmierną utratą wody.

Plastydy

Chloroplasty

Budowa: Są otoczone podwójną błoną lipidowo białkową, wnętrze ich wypełnia bezbarwna substancja podstawowa, tzw. Stroma, przeniknięta lamellarnym systemem błon, tworzących pęcherzyki nazywane tylkoidami; rozróżnia się tylkoidy stromy i tylkoidy gran; tylkoidy gran zawierają zielony barwnik – chlorofil; zawieraj pozajądrowy DNA Funkcje: Biorą udział w procesie fotosyntezy; nadają zieloną barwę liściom, łodygom

Chromoplasty

Budowa: Otoczone są podwójną błoną lipidowo-bialkową; brak lamellarnego systemu błon; zawierają barwniki karotenoidowe, np. żółty ksantofil oraz pomarańczowy karoten; zawierają pozajądrowy DNA Funkcje: Nadają żółtą barwę np. ziarnom zbóż, kwiatom słonecznika, jaskra, narcyza; nadają pomarańczowo-czerwoną barwę owocom, np. Pomidora, róży, jarzębiny, korzeniom marchwi

Leukoplasty

Budowa: Otoczone są podwójną bloną lipidowo-białkową; brak lamellarnego systemu błon nie zawierają barwników; zawierają pozajądrowy DNA Funkcje: Mają zdolność syntezy oraz magazynowania: tłuszczów (tzw. Elajoplasty), białek (aleuroplasty), skrobi (amyloplasty)

W komórkach roślinnych występują też wakuole

wakuola

Wakuola

Budowa: Wydzielony obszar cytoplazmy otoczony pojedynczą błoną lipidowo białkową (zwana u roślin tonoplastem); zawiera tzw. Sok wakuolaryny, będący wodnym roztworem rożnych związków chemicznych Funkcje: Jest zbiornikiem wydalin, wydzielin i substancji zapasowych; jest osmoregulatorem komórki; utrzymuje komórki roślinne w stanie turgoru (napięcia błony )

Budowa komórki Eukaryotycznej

zwierzęcej W komórkach zwierzęcych brak jest ściany komórkowej i plastydów

Wici / rzęski mogą występować w komórkach zarówno u organizmów prokaryotycznych ( bakterie) i eukaryotycznych (pierwotniaki) wić Wici / rzęski

Budowa: Mikrostruktura (‘’9+2 rureczki”) podobnie jak u centrioli Funkcje: Poruszając się (rzęski zwykle wahadłowo, wici wirowo) napędzają komórkę; niektóre spełniają funkcje receptorów

Opracowanie: Maria Niemiec