Transcript Dodatki t*uszczów w dawkach dla krów wysokomlecznych

DODATKI TŁUSZCZÓW W DAWKACH
DLA KRÓW WYSOKOMLECZNYCH
Łukasz Piczak
TŁUSZCZ JAKO SKŁADNIK PASZ
Tłuszcze charakteryzują się najwyższą wartością energetyczną spośród
wszystkich składników paszy.
Jeden gram spalanego tłuszczu z paszy dostarcza prawie dwa razy
więcej energii niż białko czy węglowodany (skrobia).
Wzrost popularności tłuszczu paszowego oraz chronionego związany jest z
trudnościami w pokryciu potrzeb energetycznych krów wysokomlecznych,
głównie w pierwszej fazie laktacji.
W wyniku spadku apetytu w pierwszych tygodniach po wycieleniu, u krów
produkujących powyżej 40kg mleka/dzień występuje deficyt energetyczny
(zwierzęta nie są w stanie pobrać wystarczającej ilości energii na pokrycie
potrzeb bytowych i produkcyjnych), który może prowadzić do zaburzeń i
chorób metabolicznych (głównie stłuszczenie wątroby i ketoza),
pogorszenia wskaźników rozrodu oraz obniżenia opłacalności produkcji
mleka.
Wzrost koncentracji energii w dawce można uzyskać poprzez zwiększenie w
niej udziału pasz treściwych, niestety przy dzisiejszej zintensyfikowanej
produkcji zwierzęcej zabieg ten jest mocno ograniczony.
Zachwianie prawidłowego stosunku pasza treściwa : pasza objętościowa w
dawce prowadzi do spadku pobierania suchej masy, pogorszenia
żwaczowego rozkładu węglowodanów, kwasicy metabolicznej oraz skrętu
trawieńca.
Ilość energii w paszach treściwych można zwiększyć stosując dodatki
tłuszczów, co prowadzi do zmniejszenia w dawce łatwo fermentujących
węglowodanów, głównie skrobi.
ŹRÓDŁA TŁUSZCZU PASZOWEGO:

Nasiona rzepaku odmian „00” :
20-25% s.m., 44-50% tłuszczu surowego, w tłuszczu 65% to jednonienasycone
kw. tłuszczowe, głównie oleinowy, wśród wielonienasyconych 25% to
kw. linolenowy oraz linolowy.
Przed podaniem rozdrobnić w celu uwolnienia oleju. Podawać do
2kg/szt./dzień.

Wytłoki rzepakowe
30-36% białka przy zawartości tłuszczu 7-15%, kw. jednonienasycone
55-60%, wielonienasycone 30-35%,
Podawać do 2-2,5kg/szt./dzień

Pełnotłuste nasiona lnu
30-40% tłuszczu, 55-60% kw. linolenowego,
podawać do 2-2,5 kg/szt./dzień
Jako źródło energii może również być wykorzystany olej roślinny:
rzepakowy, palmowy albo olej rybny (łosoś). Wszystkie wymienione wcześniej
dodatki tłuszczowe powodują zwiększenie zawartości wielonienasyconych
kwasów tłuszczowych (PUFA) w tłuszczu mleka i mięsie, co jest korzystne w
kontekście działania prozdrowotnego tych produktów w żywieniu człowieka.
NEGATYWNE ASPEKTY STOSOWANIA
TŁUSZCZU PASZOWEGO:




wysoka koncentracja energii,
efektywniejsze wykorzystywanie tł. paszowego w syntezie mleka niż w
przypadku tł. zapasowego,
korzystny wpływ na wskaźniki rozrodu (poprawa funkcjonowania jajników,
większa koncentracja progesteronu w surowicy krwi, mniejsza śmiertelność
zarodków),
prozdrowotne możliwości modyfikacji składu kwasów tłuszczowych mleka.
NEGATYWNE ASPEKTY STOSOWANIA
TŁUSZCZU PASZOWEGO:



ujemne oddziaływanie na fermentację w żwaczu (obniżenie aktywności
celulolitycznej mikroorganizmów żwacza)
w niektórych przypadkach zakwaszenie żwacza
negatywny wpływ na zawartość białka w mleku
Ujemny wpływ na fermentację żwaczową można ograniczyć poprzez
zwiększenie koncetracji Ca w dawce do ok. 1.1 % (dodatek mleczanu
wapnia lub propionianu wapnia).
Negatywny wpływ na zawartość białka w mleku można zahamować
stosując dodatek niacyny.
ZASADY WPROWADZANIA TŁUSZCZU
PASZOWEGO DO DAWKI:




max. 2-3 % suchej masy dawki, ok. 400-600 g/szt.,
zwiększenie koncentracji Ca do 1.1% i Mg do 0.35% w suchej masie,
dodatek substancji buforujących,
dodatek niacyny 6-12 g/szt.
PREPARATY DODATKOWE

Niacyna (witamina PP/amid kwasu nikotynowego) – jest zaspokajana
poprzez syntezę mikroorganizmów zasiedlających żwacz lub syntezę w
tkankach z tryptofanu.
W przypadku ujemnego bilansu energetycznego a co z tym idzie dodawanie
do pasz preparatów o wysokiej koncentracji energii i przy niedoborze
niektórych aminokwasów tryptofanu, leucyny, argininy i glicyny
zapotrzebowanie na kwas nikotynowy wzrasta. Z tryptofanu jest
syntezowanie białko mleka, wiec synteza witaminy PP z tryptofanu jest
wysoce utrudniona. Preparaty tłuszczowe powodują zwiększenie
koncentracji niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych w surowicy krwi i
przez to zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia ketozy. Dodatek
syntetycznej niacyny w znacznym stopniu je ogranicza, zmniejszając
konwersję tych kwasów w wątrobie do związków ketonowych, obserwuje
się również podwyższenie poziomu glukozy oraz obniżenie koncentracji
betahydroksymaślanów w surowicy krwi po wprowadzeniu do diety
niacyny.

Glikol propylenowy lub polibutylenowy – jest to bezbarwna ciecz o
bardzo słodkim smaku podawana krowom wysoko mlecznym jako jeden z
najprostszych dodatków energetycznych.
Glikol powinien być podawany w okresie zasuszenia około 2 tygodni przed
wycieleniem w ilości 100-150g dziennie, i w okresie poporodowym ok. 3
tygodni w ilości do 300g dziennie.
Glikol propylenowy jest prekursorem syntezy glukozy i wpływa dodatnio
na zawartość glukozy w surowicy krwi. Glikol jest podawany doustnie,
najlepiej rozcieńczony z ciepłą wodą, im większe rozcieńczenie – tym
większe i szybsze wykorzystanie.
Glikol propylenowy w zasadzie nie powoduje żadnych skutków ubocznych,
ponieważ po dostaniu się do organizmu krowy jest bardzo szybko
przekształcany w glukozę.
Jeżeli dojdzie do ketozy subklinicznej, glikol jest jedynym dodatkiem, który
może przynieść jakiekolwiek efekty. W sytuacji, gdy krowa zapadnie na tę
chorobę dodawanie do paszy innych dodatków energetycznych np. tłuszczy
jest bezskuteczne, ponieważ krowa nie posiada apetytu a co z tym idzie nie
pobierze tego dodatku.
TŁUSZCZ CHRONIONY
Tłuszcz chroniony to tłuszcz obojętny dla fermentacji zachodzącej w
żwaczu.
Oznacza to, iż nie ulega degradacji w środowisku żwacza, które jest
obojętne, natomiast ulega enzymatycznemu rozkładowi w
środowisku kwaśnym.
Do najbardziej znanych form tłuszczu chronionego zaliczamy mydła
wapniowe kwasów tłuszczowych, amidy kwasów tłuszczowych,
nasiona roślin oleistych poddawane procesowi ogrzewania, tłuszczu
otoczkowanego, utwardzanego tłuszczu sypkiego (olej palmowy).
Tłuszcz chroniony podawany jest w formie bezwonnego proszku, co
ułatwia skarmianie. Produkowany jest na bazie oleju palmowego,
lnianego oraz rybnego. Charakteryzuje się doskonałym składem
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie z rodziny
omega-3 oraz omega-6.
W ostatnich latach preparaty tłuszczu chronionego stały się tak popularne, iż
większość firm paszowych posiada je w swojej ofercie. Na rynku
paszowym najpopularniejsze są :
Dextrofat, Bergafat, Energotek, Fatrofertil plus, Megafat, Hidropalm.
Zawartość energii w preparatach waha się w granicach 2,5-3,1 JPM
(18-23 MJ NEL).
Wraz z podawaniem tłuszczów chronionych zaleca się podawanie
preparatów buforujących pH żwacza.
ZALETY I WADY TŁUSZCZU CHRONIONEGO:
Zalety







Wysoka koncentracja energii,
Wzrost wydajności laktacji oraz
wydłużenie utrzymania jej
wysokiego poziomu,
Poprawa składu kwasów
tłuszczowych w mleku,
Chroni przed ketozą,
Wzmacnia kondycję fizyczną krów,
Łatwość skarmiania,
Zapobiega spadkowi rozrodu
poprzez dostarczenie substratu do
syntezy hormonów
gonadotropowych (LH).
Wady


Wysoka cena,
Spadek pobierania suchej masy
przez zwierzęta (potrzeba stałej
kontroli wyjadanej dawki).
ZASADY WPROWADZANIA TŁUSZCZU
CHRONIONEGO DO DAWKI:




max 3-3.5% suchej masy dawki ok. 600-700 g/szt.,
kontrola pobrania suchej masy,
najlepszą metodą wprowadzenia mydeł wapniowych do dawki jest ich
dodatek do wozu paszowego,
mydła – wskazany dodatek substancji buforujących
INFORMACJA ZE STRONY PRODUCENTA DOTYCZĄCA SKŁADU
PREPARATU:
Bergafat T-300 (Cargill Polska Sp. z o.o)
Produkt powinien spełniać n/w parametry jakościowe:
- tłuszcz - min. 99%
- wolne kwasy tłuszczowe - 1%
- części niezmydlające się - 16
- liczba jodowa - 16
- energia NEL dla przeżuwaczy - 25,5 MJ/kg.
(3.000 kg - 11970,00 PLN)
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 
Źródła:
1.
2.
„Dodatki w żywieniu bydła” pod red. prof. E.R. Greli,
„Żywienie zwierząt i paszoznawstwo” Podstawy szczegółowego żywienia
zwierząt – pod red. Doroty Jamroz,
3. „Chów i hodowla bydła” prof. Z. Reklewski, prof. E. Dymicki, doc. Dr hab.
M. Łukasiewicz
4. www.ppr.pl