Transcript Prezentacija Upravljanje medicinskim otpadom
Crna Gora _______________________________________________________________ Ministarstvo zdravlja
STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI
Nebojša Todorović pomoćnik ministra zdravlja PODGORICA, 24. MAJ 2011.
4/30/2020
Osnovni elementi za uspješno upravljanje otpadom:
Uspostavljanje nacionalne politike upravljanja otpadom Uspostavljanje zakonskog okvira Obrazovanje osoblja Uključivanje javnosti u problem medicinskog otpada NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 2
4/30/2020
Svrha Nacionalne strategije:
Da na opštim načelima EU u upravljanju otpadom, uspostavi realan okvir za smanjenje količine medicinskog otpada i za njegovo upravljanje na zdravstveno bezbjedan i ekološki prihvatljiv način, primjeren nacionalnoj ekonomskoj situaciji i stepenu razvoja zdravstvene zaštite.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 3
4/30/2020
Politika upravljanja otpadom u EU nastoji ostvariti sljedeće ciljeve:
• • • • zajedničku definiciju otpada u svim državama članicama; podsticanje čistije proizvodnje i korištenje čistih proizvoda; regulisanje prevoza otpada; zaštitu okoline i unutrašnjeg tržišta.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 4
4/30/2020
Pravilno upravljanje medicinskim otpadom bazira se na sljedećim principima:
• • • • • zaštiti ljudskog zdravlja unutar i izvan medicinskih institucija, zaštiti okoline, promovisanju pravilnog upravljanja životnom sredinom, poštovanju nacionalnih i međunarodnih standarda i poboljšanju higijenskih uslova unutar i van zdravstvenih ustanova.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 5
Osnovni cilj
Uvođenje zdravstveno bezbjednog i ekološki prihvatljivog načina postupanja sa medicinskim otpadom, primjerenog nacionalnoj ekonomskoj situaciji i stepenu razvoja zdravstvene zaštite.
4/30/2020 NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 6
4/30/2020
Posebni ciljevi
• • • • • •
Smanjenje rizika po zdravlje i životnu sredinu; Zaštita stanovništva od zaraznih bolesti; Uspostavljanje integralnog sistema upravljanja medicinskim otpadom; Zaštita zdravlja i bezbjednosti svih lica u zdravstvenim ustanovama i van njih (osoblja, pacijenata, posjetilaca i stanovništva); Izrada uspješnog i efikasnog sistema za sakupljanje, skladištenje, tretman i odlaganje medicinskog otpada u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom i Direktvama EU; Kontrola specifičnih bioloških, fizičkih i hemijskih osobina otpada koje mogu štetiti ljudskom zdravlju i okolini;...
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 7
4/30/2020
Posebni ciljevi
• • • • •
Poštovanje etičkih i estetičkih principa; Zaštita okoline promovisanjem pravilnog upravljanja otpadom u životnoj sredini od mjesta nastanka do konačnog odlaganja; Smanjivanje proizvodnje otpada a posebno opasnog medicinskog otpada; Obnavljanje, reciklaža i eventualna upotreba otpada i Edukacija osoblja u zdravstvenim ustanovama u pogledu sprovođenja plana upravljanja medicinskim otpadom.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 8
4/30/2020
Karakterizacija medicinskog otpada
Medicinski otpad
je svaki otpad definisan Pravilnikom o klasifikaciji otpada i o postupcima njegove obrade, prerade i odstranjivanja ("Sl. list Crne Gore", br. 68/09 od 13.10.2009, 86/09 od 25.12.2009).
Medicinski otpad je sav otpad nastao u zdravstvenim ustanovama pri pružanju zdravstvenih usluga, vršenju naučnih istraživanja i eksperimenata u oblasti medicine, bez obzira na njegov sastav i porijeklo, tj. heterogena smješa klasičnog komunalnog otpada i opasnog medicinskog otpada.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 9
4/30/2020
Karakterizacija medicinskog otpada
Prema
WHO
to je otpad koji se djelimično • • • • • • • ili potpuno sastoji od:
Ljudskih organa i tkiva Krvi i drugih tjelesnih tečnosti Ekskreta i sekreta Ljekova i drugih farmaceutskih preparata Upotrebljenih briseva, gaza, zavoja i sl.
Upotrebljenih iglala, sklalpera, lanceta i drugi oštrih instrumenata Bilo kojeg drugog otpada koji potiče od medicinske, stomatološke, farmaceutske ili slične prakse, istraživanja, tretmana, zaštite i uzimanja krvi za transfuzije, a može inficirati osobu koja sa njim dođe u kontakt.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 10
4/30/2020
Vrste medicinskog otpada
Prema agregatnom stanju: • • •
čvrsti t ečni gasoviti
Prema osnovnim karakteristikama: • •
opasan neopasan
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 11
4/30/2020
OPASAN MEDICINSKI OTPAD
Opasni otpad
je svaki otpad koji sadrži elemente ili jedinjenja koja imaju neko od sljedećih svojstava:
infektivnost
,
radioaktivnost
,
eksplozivnost,
reaktivnost,
zapaljivost,
nadražljivost,
štetnost
,
toksičnost,
kancerogenost
,
mutagenost,
teratogenost,
ekotoksičnost,
svojstvo oksidiranja,
svojstvo nagrizanja i
svojstvo otpuštanja otrovnih gasova hemijskom ili biološkom reakcijom.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 12
4/30/2020
OPASAN MEDICINSKI OTPAD
Zavisno od vrste opasnog svojstva , opasni medicinski otpad dijeli se na: • • • • • • • • •
Infektivni; Oštri predmeti; Farmaceutski; Patološki; Genotoksični; Radioaktivni; Posude pod pritiskom; Hemijski; Otpad sa visokim sadržajem teških metala.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 13
4/30/2020
Rizici od medicinskog otpada
Sve osobe koje mogu doći u kontakt sa medicinskim otpadom izložene su potencijalnom riziku po zdravlje i to: •
medicinsko osoblje: ljekari, medicinske sestre, ostali medicinski i nemedicinski radnici u zdravstvenim ustanovama;
• • • •
pacijenti u i van zdravstvenih ustanova i njihovi posjetioci; zaposleni u javno komunalnim preduzećima koji rukuju i prevoze otpad; zaposleni na deponijama, ukljućujući one koji pretražuju otpad; stanovništvo a posebno djeca ukoliko se igraju sa predmetima koje se mogu naći u otpadu van zdravstvenih ustanova.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 14
4/30/2020
Profesionalni i javnozdravstveni rizici
U postupku rukovanja medicinskim otpadom medicinski i nemedicinski radnici izloženi su riziku, prvenstveno od povređivanja ukoliko upotrebljeni oštri predmeti nijesu bezbjedno upakovani.
Tom riziku su izloženi i oni koji pretražuju otpad u kontejnerima i na deponijama.
Stanovništvo može biti izloženo riziku od medicinskog otpada na direktan i indirektan način, različitim putevima kontaminacije: • inhalacijom, • penetracijom kroz kožu • ingestijom NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 15
4/30/2020
Rizik od infektivnog otpada
Oko 80% opasnog medicinskog otpada
infektivni
• kulture i pribor iz mikrobioloških laboratorija, • oprema, materijal i pribor koji je bio u kontaktu s krvlju i ostalim izlučevinama infektivnih bolesnika, • • otpad od dijalize, infuzije, transfuzije, otpad iz obdukcije, te iz svih ostalih zahvata na pacijentima.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 16
4/30/2020
Izvori medicinskog otpada:
Bolnice, uključujući specijalizovane bolnice i kliničke centre,
Domovi zdravlja, Stanice za dijalizu i centrima za hemodijalizu,uključujući i kućnu hemodijalizu, Medicinski istraživački instituti, Usluge doniranja krvi i banke krvi, Biohemijske i mikrobiološke laboratorije, Instituti za patologiju Institucije za medicinsku prevenciju i rehabilitaciju, Starački domovi, Apoteke, zubne klinike i laboratorije za zubnu tehniku,
Privatne zdravstvene ustanove, Centri za akupunkturu, Kozmetičke usluge poput bušenja ušiju i tetovaže, Mrtvačnice.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 17
4/30/2020
Količine medicinskog otpada
Jedinica:
kg/k*d
Ukupan proizvedeni otpad u zdravstvenim objektima izračunava se kao:
OMO + KO = MO
Studje u Evropi, Sjevernoj i Južnoj Americi pokazale su da ova stopa može varirati od 1 do 7 kg/krevet*dan, u zavisnosti od stepena razvijenosti zdravstvene zaštite NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 18
4/30/2020
U kupna količina medicinskog otpada u nekim zemljama
Region
Sjeverna Amerika Zapadna Evropa Latinska Amerika Istočna Azija - visoko razvijene zemlje - srednje razvijene zemlje Istočna Evropa Istočni Mediteran
dnevna količina otpada
kg/krevet 7-10 3-6 3 2,5-4 1,8-2,2 1,4-2 1,3-3 NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 19
Količine medicinskog otpada u Crnoj Gori
U Crnoj Gori do sada nijesu vršena mjerenja količina medicinskog otpada Udio
opasnog otpada
u ukupnom medicinskom otpadu varira i kreće se od
3% - 30 %
zavisno od djelatnosti Prema podacima KCCG u Crnoj Gori udio
komunalnog
otpada u ukupnoj količini medicinskog otpada je
75 %
, a udio
opasnog
medicinskog otpada iznosi
25%
.
20 4/30/2020 NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI
4/30/2020
Količine medicinskog otpada u Crnoj Gori
Vrsta otpada Broj postelja u 2006. godini Broj kreveta u 2020. godini Sadašnja količina (t/god.) Očekivana količina u 2020. godini. (t/god.)
Ukupni MO 2586* 2680 2331,4 2416,2 Komunalni MO 2586* Opasni MO 2586* 2680 2680 1708,4 623 1770,6 645,6
*Statistički godišnjak 2006. godine – Institut za javno zdravlje
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 21
4/30/2020
Analiza postojećeg stanja u Crnoj Gori
Najveći proizvođač MO
Klinički Centar Crne Gore
Prema dostavljenim podacima proizvodi
722 t medicinskog otpada
od čega
182 t opasnog medicinskog otpada
ili
25,2 %
Na jveći dio tog otpada
infektivan
( termički se obrađuje u KCCG) NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 22
4/30/2020
Osnovni kriteriji za upravljanje otpadom
Prevencija i smanjenje proizvodnje otpada Visoki stepen zaštite zdravlja i okoline Smanjenje rizika i opasnosti Efikasna kontrola Upravljanje otpadom po kriteriju ekonomičnosti Reciklaža i iskorištavanje Sakupljanje, transport, optimizacija procesa NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 23
Institucionalne odgovornosti
Unutar zdravstvenih ustanova Na lokalnom nivou Na državnom nivou 4/30/2020 NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 24
4/30/2020
Dužnosti zdravstvenih ustanova
Svaka Javna zdravstvena ustanova je dužna sačiniti plan upravljanja medicinskim otpadom i dostaviti ga nadležnom državnom organu radi davanja saglasnosti u skladu sa članom 22. Zakona o upravljanju otpadom (Sl List RCG 80/05, Sli List CG br83/08).
Direktor zdravstvene ustanove dužan je odrediti tim za upravljanje medicinskim otpadom NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 25
4/30/2020
Principi ispravnog upravljanja medicinskim otpadom
• • • • • • Nacionalni sistem upravljanja medicinskim otpadom zasniva se na sljedećim principima: •
Promovisanje prevencije i smanjinja proizvodnje otpada, Zbrinjavanju vlastitog otpada, Primijeni načela blizine, Podsticanju sigurnosti i zaštite, Podsticanju čistih tehnologija, Podsticanju reciklaže, Podstcanju iskorištavanja otpada kao sekundarne sirovine.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 26
4/30/2020
4R mjere za ispravno upravljanje otpadom
1) izbjegavanje/smanjivanje (
R EDUCTION
); 2) ponovna upotreba, bez obrade (
R EUSE
); 3) obnavljanje, ponovna upotreba za istu namjenu, ili uz obradu npr. povratna ambalaža (
R ECOVERY
); 4) recikliranje, odnosno prerada, materijalno i energetsko iskorištivanje otpada (
R ECYCLING
).
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 27
4/30/2020
Izbjegavanje / smanjivanje
redukcija na izvoru
(npr. ograničavanje nabavke materijala koji ostavljaju opasan otpad, odnosno zamjena istih sa podesnijim)
korišćenje reciklabilnih proizvoda razdvajanje otpada
pomaže kod smanjenja količina opasnog otpada
»dobra praksa«
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 28
4/30/2020
Razvrstavanje, transport i skladištenje medicinskog otpada
Ambalaža određene boje sa oznakama Medicinski otpad razvrstava se na mjestu nastanka uz poštovanje sljedećih pravila: •
opasan i neopasan otpad ne smiju se miješati;
•
ukoliko je greškom izmiješan opasan i neopasan otpad, cjelokupna količina otpada se smatra opasnim;
•
na mjestu nastanka otpada, mora biti dovoljan broj ambalažnih jedinica (kontejnera, držača, kesa i sl.);
• • •
kontejneri i kese moraju biti dobro zatvoreni; kontejneri i kese se ne smiju bacati;
• •
obezbijediti odgovarajuće čišćenje i dezinfekciju u slučaju da se dogodi probijanje ambalaže; osoblje koje rukuje otpadom mora nositi zaštitnu opremu; kese, kontejnere i sl. ambalažu puniti do tri četvrtine i zatim odlagati.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 29
Postupanje sa medicinskim otpadom
OSTALI OPASNI OTPAD RADIOAKTIVNI OTPAD Posebne procedure Posebne procedure Izdvojeno sakupljanje Posebna skladišta (obrada) Obrada propisanim i kontrolisanim postupcima OPASNI MEDICINSKI OTPAD PATOANATOM. OTPAD Posebne procedure
OTPAD U ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA
SMANJENJE OTPADA KVANTITATIVNO (višekratna upotreba, velika pakovanja, ) KVALITATIVNO (vrste materijala, organizacija i sl.) RAZVRSTAVANJE I IZDVOJENO SAKUPLJANJE OTPADA UNUTAR USTANOVE INFEKTIVNI OTPAD OSTALI OTPAD Posebne Procedure KOMUNALNO PREDUZEĆE Ovlašćeni sakupljači Termičko mehanička obrada ODLAGANJE OTPAD SLIČAN KOMUNALNOM OTPADU PONOVO UPOTREBLJIVI MATERIJAL: papir, karton ambalažno staklo, metali, plastika,.
KOMUNALNO PREDUZEĆE ILI PREDUZEĆA ZA RECIKLAŽU RECIKLAŽA 30
4/30/2020
Metode obrade medicinskog otpada:
• • • • • • • inseneracija, hemijska dezifenkcija, dezifenkcija parom jonizujuće zračenje, nejonizujuće zračenje mikrotalasima, nejonizujuće zračenje radio talasima, ispuštanje tečnosti u otpadne vode.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 31
4/30/2020
KRITERIJUMI ZA IZBOR TEHNOLOGIJE I NAČIN FINANSIRANJA
Kriterijumi za izbor tehnologije: minimiziranje štetnog uticaja na životnu sredinu, maksimiziranje efekata sterilizacije, minimiziranje transporta medicinskog otpada do mjesta prerade, maksimiziranje sigurnosti rada uređaja za preradu medicinskog otpada, Trošak investicije Trošak energije i vode Trošak sirovina i potrošnog materijala Trošak osoblja potrebnog za rad Trošak održavanja opreme Trošak transporta otpada nakon obrade, do završnog odlagališta Potencijalni prihodi nakon obrade i odlaganja.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 32
4/30/2020
KONCESIJA
ZAŠTO KONCESIJA?
1.
Privatni sektor postaje nosilac rizika finansiranja, rizika primjene i funkcionisanja tehnologije obrade čvrstog medicinskog otpada.
2.
Privatni sektor postaje nosilac i obaveznik primjene najnovije tehnologije u obradi čvrstog medicinskog otpada.
3.
4.
5.
6.
U nedostatku finansijskih sredstava u uslovima globalne ekonomske krize, privatni sektor postaje nosilac finansijskih obaveza u projektu.
Privatni sektor preuzima rizik da će otpad biti sterilan i bezopasan za okolinu sa mogućnošću upotrebe krajnjeg proizvoda u svrhe energetskog goriva. U dosadašnjoj svjetskoj praksi privatni partneri su se pokazali mnogo efikasnijim i fleksibilnijim u pružanju usluga u odnosu na državni sektor.
Smanjenje angažovanja dodatne zaposlenosti u državnom sektoru.
7.
Privatno javno partnerstvo i koncesije su vrlo savremen i popularan trend u svjetskim investicijama.
NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI 33
Crna Gora _______________________________________________________________ Ministarstvo zdravlja NACIONALNA STRATEGIJA UPRAVLJANJA MEDICINSKIM OTPADOM U CRNOJ GORI Nebojša Todorović pomoćnik ministra zdravlja Podgorica, 24. maj 2011.