Transcript scheikunde_hoorcollege_I

Scheikunde
Marc Bremer
[email protected]
Bronnen
• Natuurwetenschappen (H.E. Fokke)
Op blackboard:
• Bijgewerkte studiehandleiding
• Alle artikelen uit de syllabus
• Ontbrekende artikelen uit de syllabus
• Sheets hoorcolleges
Tentamen
•
•
•
•
•
Multiple choice
40 vragen
26 vragen goed is een voldoende
Alle leerdoelen
Alle werkgroepopgaven
Zuivere stof
Zuivere stof =
Voorbeelden:
1. Water, alcohol
2. Goud, ijzer
3. Zouten
Stof die uit 1 soort
deeltjes bestaat
Zuivere stof
Zuivere stoffen zijn:
1. Zeldzaam
2. Moeilijk te maken
3. Nodig bij bereiden cosmetica, medicijnen
Mengsel
Mengsel =
Meerdere zuivere
stoffen bij elkaar
Voorbeelden:
1. Lucht
Mengsel van gassen
2. Lotion
Mengsel van vloeistoffen
3. Gezichtspoeder Mengsel van vaste stoffen
Mengsel
Mengsel kan ook uit meerdere
fasetoestanden bestaan
Voorbeelden:
1. Haargel:
Vast en vloeibaar
(water en polymeren)
2. Rook:
Vast en gas
(lucht en as)
3. Stoom
(lucht en water)
Vloeibaar en gas
Mengsel
Homogeen mengsel is volkomen
regelmatig gemengd op molecuulniveau
Heterogeen mengsel bevat (soms
onzichtbare !) klontjes
Oplossingen
Oplossingen zijn heterogene mengsels
Opgeloste deeltjes
Kleiner dan 1
1. Ware oplossingen
nanometer
2. Colloidale oplossingen Tussen 1 en 100
nanometer
3. Suspensies
Groter dan 100
nanometer
Ware oplossingen
Voorbeelden:
1. Limonadesiroop (suiker opgelost in water)
2. Kookwater (zout opgelost in water)
Ware oplossingen in de kosmetiek
noemen we tonic of lotion:
Lotion:
Tonic:
oplosmiddel = water
oplosmiddel = water + alcohol
Voorbeelden:
gezichtslotion, haarwater, aftershave
Colloidale oplossingen
Voorbeelden:
1. Melk (eiwit en vet opgelost in water)
2. Olieverf (kleurstof opgelost in olie)
Voorbeelden in de kosmetiek:
haargel, zeep in water
Suspensies
Voorbeelden:
1. Sinaasappelsap met vruchtvlees
2. Olieverf (kleurstof opgelost in olie)
Voorbeelden in de kosmetiek:
gezichtsmasker van klei (steendeeltjes
opgelost in water)
Bijzondere colloidale oplossingen
1. Gel
2. Sol
Lange goed opgeloste vaste deeltjes.
Klitten losjes aan elkaar tot netwerk.
Voorbeeld: haargel
Kleine goed oplosbare vaste deeltjes.
Blijven los zweven.
Voorbeeld: zeep in water
3. Emulsie Slecht oplosbare druppeltjes.
Vloeien weer samen.
Voorbeeld: creme, badolie, dressing
Twee belangrijke emulsies
Rood
= olie
Blauw
= water
o/w
w/o
‘olie in water’
‘water in olie’
Twee belangrijke emulsies
Herkennen:
water in olie voelt veel vetter
aan dan olie in water
NIET: water in olie bevat meer olie !!
Voorbeeld: mayonaise
Olie in water, maar wel 80% olie …
Mengsels scheiden
Scheidingsmethoden:
1. Centrifugeren
2. Filtreren
3. Kristallisatie
4. Destillatie
Centrifugeren
Gebaseerd op verschil in dichtheid
Bezinken =
Bij een groot verschil in
dichtheid zakt de meest
compacte stof naar de bodem
Voorbeeld: sinaasappelsap met vruchtvlees
Bij een klein verschil in dichtheid werkt dit
niet. Bij centrifugeren wordt dan de meest
compacte stof naar de rand geduwd.
Filtreren
Gebaseerd op verschil in deeltjesgrootte
Voorbeeld: Nieren filtreren afvalstoffen, die
klein zijn (gele bolletjes), uit het lichaam.
Nuttige eiwitten, die groot zijn, blijven
achter.
Kristallisatie
Gebaseerd op verschil in oplosbaarheid
Voorbeeld 1: Vorming van rijp (ijskristallen)
als het s nachts heel koud is. Bij een lagere
temparatuur kan de lucht minder water
bevatten. Dit water gaat kristallen vormen.
Kristallisatie
Voorbeeld 2: Winning van zout. Zout water
kan maar een bepaalde concentratie zout
bevatten. Als we water laten verdampen,
wordt de concentratie zout te groot en
vormen zich zoutkristallen.
Destillatie
Gebaseerd op verschil in kookpunt
Voorbeeld 1: alcohol
1. Water heeft een kookpunt van 100 ˚C
2. Alcohol heeft een kookpunt van 78 ˚C
Verhit een mengsel van alcohol en water
tot 90 ˚C. Dan verdampt de alcohol, maar
niet het water.
Destillatie
Voorbeeld 2: etherische olien
Het materiaal dat de olien bevat
(bloemen, fruit, kruiden enz.)wordt met
hete stoom verhit.
De olien verdampen en worden meegevoerd
met de stoom, de rest van het materiaal
verdampt niet en blijft achter.