Transcript Slayt 1
GENEL JEOLOJİ
“DEPREMLER”
Depremler, volkanlar, heyelanlar, akarsuların taşıdığı malzemeler, erozyon, yağmur, sel gibi doğal olaylar dünyamızın hareketli olduğunu açık bir şekilde bize ispat etmektedir.
Bu hareketler iç ve dış dinamikler tarafından yönlendirilirler Dış dinamiklerin enerji kaynağı güneş, iç dinamiklerin enerji kaynağı ise radyoaktif parçalanmadır.
Dünyamızın dışını bir zarf gibi saran ATMOSFER ve su kütlesini oluşturan HİDROSFER’ in oldukça hızlı olan hareketlerini günlük hayatımızda izleyebiliyoruz.
KATI ARZ (YER) ’ın deprem ve volkanlar dışındaki hareketleri ise çok yavaş olduğu için farkedilememektedir.
Günümüzde uydular ve GPS cihazları yardımı ile dünya üzerinde bir noktanın yer değişimini milimitre mertebesinde hassasiyetle ölçülebilmektedir. Bu ölçümler dünyanın bazı kesimlerinin senede santimetre mertebesinde hareket ettiğini göstermektedir.
Dünyamız adeta bir soğan gibi içiçe zarflardan oluşur. Bu zarflar farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir.
Dünyanın katı olan en üst katmanı elastik LİTOSFER dir. Daha altta ise plastik ASTENOSFER vardır.
haldeki haldeki
KONVEKSİYON AKIMLARI
Yerin derinliklerinde radyoaktif bozunma ile ortaya çıkan enerji konveksiyon akımları ile yavaş bir şekilde yukarıya taşınır. Bunun sonucunda Astenosfer yavaş bir şekilde hareket eder. Bu hareket Astenosfer üzerinde yüzmekte olan litosferi hareket ettirir.
LİTOSFER konveksiyon hareketleri nedeniyle ASTENOSFER üzerinde farklı yönlerde hareket eden parçalardan (LEVHA) oluşur
KONVEKSİYON LEVHALARI HAREKET ETTİRİR Levhalar konveksiyon akımlarının etkisi ile birbirlerine yaklaşır, uzaklaşır ya da birbirlerine göre yanal olarak kayarlar.
DÜNYAMIZIN BAŞLICA LEVHALARI
DÜNYAMIZIN ÇEHRESİ SÜREKLİ DEĞİŞMEKTEDİR. 170 MİLYON YIL ÖNCE DÜNYAMIZDAKİ KITALAR AŞAĞIDAKİ HARİTADAKİ GİBİ İDİ
DÜNYADAKİ MEVCUT LEVHA SINIRLARI HAREKETLİ BÖLGELERDİR BURALARDA DEPREMLER ve VOLKANLAR VARDIR
DEPREM NEDİR ?
DEPREM,
DÜNYAMIZIN LİTOSFERİNİN HAREKETLERİ ESNASINDA AÇIĞA ÇIKAN BİR ENERJİ BOŞALMASIDIR.
DÜNYADAKİ BÜYÜK DEPREM KUŞAKLARI LEVHA SINIRLARINDA BULUNUR
DEPREM
• Faylar • Dalma-Batma zonları • Volkanlar • Heyelanlar • Çökmeler • Aşırı yüklemeler • Yeraltı patlatmaları • Atık su depoları nedeniyle gelişir.
Oluşumlarına Göre Depremler
1)Çöküntü Depremleri: Yer altındaki mağaraların veya maden ocaklarının çökmesi ile oluşan depremlerdir. 2)Volkanik Depremler : Volkanizma olayı sonucunda etkili olan depremlerdir. 3)Tektonik Depremler: Kıta ve dağ oluşumu hareketleri sırasında yer kabuğunda meydana gelen sıkışma ve kırılmalar sırasında olur. En fazla görülen deprem çeşididir. Etki alanı çok geniştir.
DERİNLİKLERİNE GÖRE
1 Sığ Depremler
:
0- 70 km 2- Orta Derinlikte Depremler 3 Derin Odaklı Depremler
: :
70 – 300 km 300 – 700 km
UZAKLIKLARINA GÖRE
1 2 3 4 Yerel Deprem : 100 km’den daha az Yakın Deprem : 100 km – 1000 km arası Bölgesel Deprem : 1000 km – 5000 km arası Uzak Deprem : 5000 km’den daha çok
BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE
1 2 3 4 Çok Büyük Depremler : M > 8.0 Büyük Depremler : 7.0 < M < 8.0
Orta Büyüklükte Depremler : 5.0 < M < 7.0
Küçük Depremler : 3.0 < M < 5.0 5- Mikro Depremler : 1.0 < M < 3.0 6- Ultra Mikro – Depremler : M < 1.0
DEPREM GENELLİKLE YERKABUĞUNDAKİ FAY ADI VERİLEN KIRIK ZONLARI BOYUNCA OLUŞUR.
FAY , DÜNYANIN EN ÜST KATMANI OLAN KABUK İÇERİSİNDE GELİŞEN BİR KIRIK DÜZLEMİDİR. FAYLAR İKİ YANLARINDAKİ KAYALARIN BİRBİRİNE GÖRE HAREKET ETMESİNİ SAĞLARLAR .
FAYLAR ÇEŞİTLİ NEDENLERLE GELİŞİR
KAYALAR LEVHA HAREKETLERİNİN BİR SONUCU OLARAK DEFORMASYONA UĞRARLAR. DEFORMASYON KAYANIN KALDIRAMAYACAĞI KADAR FAZLA İSE KAYALAR KIRILIRLAR, BU DA FAY OLUŞTURUR FAYLAR YERKABUĞUNDA 15-20 km DERİNLİĞE KADAR UZANABİLİRLER
Bir fayın oluşumundan önce bölgede bir gerilme gelişir, bölge deforme olur. Gerilme kayaların kaldıramayacağı seviyeye gelince kayalar kırılır.
Kırılan fay üzerinde o zamana kadar biriken enerji boşalır. Deprem gerçekleşir. Bloklar duruluncaya kadar artçı depremler oluşur. Bunlar daima ana şoktan küçüktür.
Merkez üssü Odak
Bölgenin kırılması ile ve fayın iki tarafı birbirine göre belli bir miktar atılır. 17 Ağustos depreminde bu atım 5 metreye yakındır.
Atım miktarı
Deprem anında blokların ani olarak kayması ile deprem dalgaları üretilir ve bunlar kayalar içerisinde odaktan çevreye doğru yayılırlar.
Deprem dalgaları • Cisim dalgaları • Yüzey dalgaları
P DALGALARI (BOYUNA DALGALAR)
En hızlı dalgalardır. Yıkıma yolaçmazlar. Deprem kayıt istasyonlarına ilk gelen dalgalardır.
S DALGALARI ( ENİNE DALGALAR)
P dalgalarından daha yavaş hareket ederler. Depremlerde hasar yaparlar.
P ve S dalgaları yeryuvarının içerisinden geçerek sismogramlara ulaşırlar. Aynı türde yayılım gösteren ve dünyanın yüzeyi boyunca yayılan deprem dalgalarına da yüzey dalgaları denir. Depremlerde esas hasarı yapan bu tür dalgalardır.
DEPREM DALGALARI SİSMOGRAMLARLA KAYDEDİLİR
P ve S DALGALARI ARASINDAKİ ZAMAN FARKI DEPREMİN MERKEZ ÜSSÜNÜ BULMAKTA KULLANILIR
P ve S dalgalarının varış zamanı arasındaki fark dikkate alınarak üç sismograf istasyonu sayesinde depremin merkez üssü saptanabilir.
P dalgaları S dalgalarından iki misli hızla hareket ederler. Böylece odaktan uzaklaştıkça iki dalganın varış süresi artar.
MAKSİMUM DEPREM
• Fay boyu • Fay alanı • Atım/yerdeğiştirme miktarı • Kayma hızı
DEPREMLER YERKABUĞUNDAKİ GERİLİM BOŞALMALARIDIR.
KUZEY ANADOLU FAYI ÜZERİNDE 1939 DA BAŞLAYAN ve BATIYA GÖÇEN BİR DEPREMLER DİZİSİ OLUŞMAKTADIR
TÜRKİYENİN DEPREMSELLİĞİ
TÜRKİYE TEKTONİK AÇIDAN DÜNYANIN EN AKTİF BÖLGELERİNDEN BİRİDİR
1963-1988 DEPREM ODAKLARININ DAĞILIMI
TÜRKİYE BİR DEPREM ÜLKESİDİR
• Kuzey Anadolu Fayı • Doğu Anadolu Fayı • Ege Graben sistemi • Doğu Anadolu sıkışma bölgesi • Karadeniz sıkışma bölgesi • Ölü Deniz Fayı
17 AĞUSTOS İZMİT-ADAPAZARI DEPREMİ, Mw=7.4
DEPREM BÖLGELERİ HARİTASI
Deprem Sırasında Unutmayın!..
Deprem sırasında her şey çok hızlı geliştiğinden, düşünme süreniz çok kısa. Önce bir gürültü duyulur; ardından sarsıntı başlar. Esas yıkıcı sarsıntı birkaç saniye sonra gelir. Çoğunlukla yalnızca birkaç adım atılabilir. En hızlı biçimde güvenli bir yere ulaşıp, en güvenli pozisyonu almak gerekir. Başınızın ense kısmı öncelikle korumanız gereken bölgedir.
ÇÖMELME OYUNU GÜVENLİ BİR YER BUL VE ÇÖMEL BAŞINI KORU SAĞLAM BİR YERE TUTUN BİRKAÇ KEZ DERİN SOLUK AL VE VER; SAKİNLEŞ SARSINTI BİTENE DEĞİN KIPIRDAMADAN YERİNDE KAL
Bu aşamaları evde bir oyun gibi yineleyerek hızınızı artırabilirsiniz. Bu oyuna büyüklerinizin de katılmasını öneririz. Biri, hiç beklenmedik bir zamanda "Deprem!" diye bağırır.
Bunu duyar duymaz herkes en yakınındaki, en güvenli yere, en hızlı biçimde gider.
Herkesin gittiği yerin ne kadar güvenli olduğu tartışılır. En az güvenli yere giden ve en yavaş olanlar oyunu kaybeder.
Bu oyunda o kişilere ceza verip vermemek size kalmış.
Evimizde...
Genellikle!.. Apartmanların dış duvarları tehlikelidir, iç duvarlara yakın durmaya çalışın. Koridorlar çoğunlukla iç duvarlarla çevrelendiklerinden daha güvenlidir.
Sarsıntı sırasında başınıza düşecek cisimlerin (duvardaki tabloların, süs eşyalarının, kitap raflarının…) olduğu yerler tehlikelidir.
Devrilebilecek mobilyalar tehlikelidir.
Pencere kenarları, hem dış duvar olduklarından hem de camları kırılabileceğinden tehlikelidir.
Nereye Gideceğim...
Sarsıntı bitince bulunduğunuz yeri terk etmeden önce çevreden gelen sesleri dinleyin.
Yetkililer size ne yapmanız gerektiğini anons ediyorsa onları dinleyin. Eğer böyle bir duyuru yoksa sarsıntının bittiğinden emin olunca açık bir alana gidebilirsiniz. Evinizi terk etmek her zaman güvenli olmayabilir