Transcript üreme - Fenci.gen.tr

• HAZIRLAYAN:
• Fikret YILDIRIM
• 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU
• MENEMEN-İZMİR
ÜREME SİSTEMİ
• Canlıların neslini devam ettirmek üzere
kendine benzer fertler meydana getirmesine
üreme denir.
• Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit
üreme vardır.
• İnsanlar eşeyli ürer.
Eşeyli üreme üç basamakta
gerçekleşir.
• 1. Üreme hücresi oluşumu
• 2. Döllenme
• 3. Gelişme
İnsanda Üreme Yapıları
Erkek üreme organları:
• Testis ve testiste üretilen spermlerin
taşındığı kanallardan oluşur. İnşanda erkek
üreme hücresine sperm denir.
• Spermler küçük, az sitoplazmalı ve
kamçılıdır.
Erkek üreme organları:
Erkek üreme organları:
• Kamçı, sıvı ortamda spermin hareketini
sağlar.
• Testislerde üretilen spermler kanalcıklar
içinde ilerlerken hareket yeteneği kazanır.
• Testisler vücut yüzeyinden dışa doğru
meydana gelen bir kese içerisinde yer alır.
• Bu kese, vücut ısısı spermlerin gelişmesine
elverişli olmadığı için vücut dışında yer alır.
Dişi üreme organları
• Dişi üreme organları yumurtalıklar,
yumurta kanalı, döl yatağı ve vajinadan
oluşmuştur.
• Dişi üreme hücresi yumurtalıklarda
meydana gelir. Yumurtalıklar oval şekillidir.
Dişi üreme organları
Dişi üreme organları
Dişi üreme organları
• Karın boşluğunun alt kısmında yer alır.
• Yumurtalıklar, yumurta kanalı ile döl
yatağına bağlanır.
• Döl yatağı düz kaslardan oluşmuş
kalınçeperli bir yapıdır.
• Embriyo gelişimi burada olur.
• Döl yatağı, vajina denilen kaslı bir tüpe
açılır.
• Yumurta hücreleri büyük, bol sitoplâzmalı
ve hareketsizdir.
Üreme kabiliyeti
• İnsanda ergenlik dönemiyle birlikte sperm
oluşumu ve yumurta olgunlaşması başlar.
• Böylece canlı üreme kabiliyeti kazanır.
• Ergenlikteki hormonal faaliyetler, üreme
yapılarının gelişmesini ve olgunlaşmasını
sağlar.
İNSANDA ÜREME HÜCRELERİ
Döllenme:
n
n
+
Yumurta
DÖLLENME
2n
Sperm
Zigot
(Döllenmiş yumurta)
• Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesine
döllenme denir.
• Döllenecek dişi ve erkek hücrelerine
gamet adı verilir.
• Döllenme sonucu oluşan hücreye zigot
denir.
İNSAN YUMURTASINDA
DÖLLENME
Döllenme:
• Dişi üreme hücresi = Yumurta
• Dişi üreme organı = Yumurtalık (ovaryum)
• Erkek üreme hücresi = Sperm
• Erkek üreme organı = Erbezi (testis)
• Yavru canlının oluşabilmesi için dişi ve
erkek üreme hücreleri birleşerek yeni bir
hücre oluştururlar.
• Dişi ve erkek üreme hücrelerinin
birleşmesine DÖLLENME denir.
Gelişme:
• Döllenme ile başlayıp ergin bir canlı
oluncaya kadar devam eden faaliyetlere
gelişme denir.
• Gelişme; hücre bölünmesi, büyüme ve
farklılaşma olaylarını kapsar.
GELİŞME:
• Zigot hücresi dölyatağında mitoz
bölünmeler geçirerek gelişmeye başlar
• Bu arada etrafında PLASENTA denen
yapı oluşur
• Plasenta bir noktasından göbek kordonu
ile bebeğe bağlıdır.
• Göbek kordonu madde taşınması için
kullanılır.Bebek besin ve oksijenini göbek
kordonu ile sağlar.
GELİŞME:
• Boşaltımını da yine bu yolla annenin
boşaltım sistemi sayesinde yapar
• Zigotun mitoz bölünmeler geçirerek hücre
sayısını arttırmış haline EMBRİYO denir.
• Embriyo dış etkenlerden korunabilmek için
AMNİYON SIVISI ve AMNİYON ZARI ile
çevrilidir
ZİGOTTAN EMBRİYOYA, YAVRUYA,
ERGİNE DOĞRU GELİŞME
• 1- Embriyonun Geliştiği OrtamBu ortamda Embriyo İçin Oluşan Plasenta:
•
Döllenmiş yumurta (zigot), 40 haftalık
gebelik boyunca önce bir embriyoya, daha
sonra cenine(fetüs) dönüşerek gelişirken
beslenir ve korunur.
• Embriyonun gelişip korunması için döl yatağı
ile embriyo hücrelerinin bir kısmı, birlikte,
plasenta denilen yapıyı oluşturur.
• Plasenta, gelişen embriyoyu annesinin rahmine
(uterus) ve döl yatağına bağlayan yumuşak bir
organdır.
• Embriyo, göbek bağıyla plasentaya bağlıdır.
2-İnsanda Yavru Olana Kadar Embriyo
Nasıl Korunur, Beslenir, Solunum Yapar,
Boşaltım Yapar, Büyür ve Gelişir?
• Plasenta, yavrunun döl yatağında gelişebilmesi
için çok önemli görevler yapar. Yavru doğana
kadar embriyoya oksijen ve besin sağlamak,
plasentanın görevidir.
• Annenin kanındaki besin ve oksijen,
plasentadan yavrunun kanına geçerken
yavrunun kanındaki karbon dioksit ve diğer
zehirli atıklar annenin kanına geçer.
• Bu madde geçişleri sırasında, annenin kanı ile
çocuğun kanı birbirine karışmaz.
Plasenta;
• Yavrunun solunum, boşaltım ve sindirim
sistemi gibi görev yapar.
• Embriyonun gereksinimi olan tüm madde
alışverişleri, plasenta ve göbek bağındaki
kan damarları aracılığı ile sağlanır.
Plasenta;
• Ayrıca, plasenta çeşitli hormonlar salgılayarak
yavrunun anne vücudu içinde sağlıklı
gelişmesini sağlar.
• Doğumdan sonra annenin süt oluşturarak
yavrusunu besleyebilmesi için süt bezlerinin
gelişmesini düzenler.
Plasenta;
• Plasenta çok fazla enerji tüketen bir yapıdır.
Fetüs (cenin) gelişirken tüm besinlerini
plasenta yardımı ile anne kanından sağladığına
göre, fetüsün sağlıklı gelişebilmesi, annenin iyi
beslenmesiyle ilişkilidir.
• Annenin yetersiz beslenmesi, kanında bazı
maddelerin eksik olmasına neden
olacağından bu durumda fetüs, kendisi için
gerekli bazı besinleri anneden alamaz.
• Gelişmesinde bazı olumsuzluklar ortaya
çıkar. Böyle olumsuzlukların olmaması için
annenin dengeli ve düzenli beslenmesi
gerekir.
Hamile Annenin dikkat Etmesi
Gereken Hususlar
• Annenin alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı
•
•
•
alışkanlıklarının bulunması, uterusta gelişmekte
olan yavruya zarar verir.
Sigaranın nikotini kan yoluyla plasentadan
yavruya geçer ve gelişimini olumsuz etkiler.
Sigara içen annelerin çocukları, doğuştan astımlı
olur ve bağışıklık sistemleri zayıftır.
Alkol ve uyuşturucu da kan yoluyla plasentadan
fetüse geçerek başta sinir sistemi olmak üzere
diğer organlarda gelişme bozukluklarına neden
olabilir.
Hamile Annenin dikkat Etmesi
Gereken Hususlar
• Fetüsün gelişim evrelerinde annenin
psikolojik yapısı da önemli bir etkendir.
• Bu nedenle hamilelik döneminin huzur ve
güven içinde geçirilmesi gerekir.
• Embriyonun uterustaki gelişmesi, ortalama
280 günde (9 ay 10 gün) tamamlanır.
• Bunun sonucu doğum olayı gerçekleşir.
ANNE KARNINDA
DOĞUM OLAYI
DOĞUM OLAYI
• Doğum olayı ile anne vücudundan ayrılan yavru, ilk
•
•
•
olarak soluk alıp vermeye başlar.
Göbek kordonu kesilerek yavru bağımsız bir birey
olarak anadan ayrılır. Plasenta (eş) da görevini
tamamladığı için uterustan kopup ayrılır.
Bağımsız birey haline gelen yavru, annenin hormon
kontrolünde süt bezlerinin salgıladığı süt ile
beslenmeye başlar.
Anne sütü, bebeğin gelişimi için çok önemlidir.
İnsanın gelişim dönemi yaşlara göre belli dönemlere
ayrılır.
ÇOKLU DOĞUMLAR
ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:
• Normal durumlarda anne vücudunda oluşan dört
•
•
•
•
yumurtadan üçü erir ve biri döllenerek zigotu
oluşturur.
Bazen ise yumurtalardan ikisi erimeden kalır ve
iki ayrı sperm tarafından döllenir.
Bu durumda iki farklı zigot oluşur.
Bu zigotlar farklı plasentalar içinde gelişerek
farklı zamanlarda doğmuş iki kardeş gibi iki farklı
bebeği oluşturur.
Zigotları oluşturan sperm ve yumurtalar farklı
olduğundan bebekler farklı genetik yapılarda
olur.
ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:
TEK YUMURTA İKİZLERİ:
TEK YUMURTA İKİZLERİ:
• Zigot oluştuktan sonra mitoz bölünmeler
geçirerek gelişir.Bazen ilk mitoz
bölünmeden sonra oluşan iki hücre farklı
yerlerde gelişerek iki birey oluşturur.
• Zigotlar aynı sperm ve yumurtadan
oluştuğu için kalıtsal karakter olarak
birbirinin aynısıdır.
• Zigotlar aynı plasenta içinde gelişir.
Üreme Sisteminin Sağlığı
• Üreme sisteminin sağlığının korunabilmesi
için düzenli ve dengeli beslenilmelidir.
• Havasız ortamlardan kaçınılmalıdır.
• Alkol, sigara kullanımı üreme sistemini
olumsuz etkileyen faktörlerdir.
• Dar, rahat olmayan elbiselerden
kaçınılmalıdır.
Üreme Sisteminin Sağlığı
• Ayrıca, hamileler gebelik süresince doktor
önerisi olmadan ilâç almamalı röntgen
ışınlarından uzak durmalıdırlar.
• Ağır yük kaldırmamalı, ağır işlerde
çalışmamalıdır.
• Hamile bayanların protein, vitamin, demir
ve kalsiyum yönünden zengin besinler
alması gerekir.
TEŞEKKÜRLER
• HAZIRLAYAN:
• Fikret YILDIRIM
• 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU
• MENEMEN-İZMİR