Transcript AdaptFor_ΕΚΒΥ

Προσαρμογή της Διαχείρισης των Δασών στην Κλιματική Αλλαγή στην
Ελλάδα: εφαρμογή σε τέσσερις πιλοτικές περιοχές
Βασιλική Χρυσοπολίτου, ΕΚΒΥ
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εισαγωγή
Δάση και Κλιματική αλλαγή
Τα δάση αλληλεπιδρούν με το κλίμα:
 νέες συνευρέσεις ειδών
 αλλαγές στη γεωγραφική εξάπλωση της δασικής βλάστησης
 εντατικοποίηση των επιδημιών από παθογόνους οργανισμούς
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εισαγωγή
Η περιοχή της Μεσογείου
Η Μεσόγειος:
 θερμή κηλίδα (hotspot) βιοποικιλότητας αλλά και κλιματικής αλλαγής
 ξηρασίες
 δασικές πυρκαγιές
 κίνδυνοι από βιοτικούς παράγοντες (π.χ. μύκητες και έντομα)
Η Ελλάδα προβλέπεται να είναι από τις πιο ευπαθείς χώρες στην κλιματική αλλαγή:
είναι επιτακτική η ανάγκη για εφαρμογή μέτρων προσαρμογής (adaptation)
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εισαγωγή
Προσαρμογή της δασικής διαχείρισης
Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή απαιτεί:
1. προσδιορισμό της ευπάθειας του δασικού οικοσυστήματος
2. καθορισμό των διαχειριστικών σκοπών για το δάσος
3. ανάπτυξη αποδοτικών δράσεων/μέτρων προσαρμογής
4. διαχείριση του δάσους για μείωση της ευπάθειας
5. παρακολούθηση της κατάστασης του δάσους
6. ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση της δασοκομικής κοινότητας
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εισαγωγή
Προσαρμογή της δασικής διαχείρισης
Συνεχής αξιολόγηση και, εφόσον απαιτείται,
αναπροσαρμογή των στόχων διαχείρισης
Σωστή ισορροπία
Ανάγκη για απόκτηση γνώσης με σκοπό
τη βελτίωση της διαχείρισης στο μέλλον
Επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος
με βάση την υφιστάμενη γνώση
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εισαγωγή
Το Έργο LIFE+ AdaptFor
πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε τη δασική διαχείριση στην κλιματική
αλλαγή?
 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 01.01.2010 – 31.12.2014
 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: 1,719,112 € (50% από το χρηματοδοτικό μέσο LIFE της ΕΕ)
 ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ:
Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)
Ειδική Γραμματεία Δασών (ΥΠΕΚΑ)
συμμετέχουν: Δ/νση Δασών Πιερίας, Δασαρχεία Καλαμπάκας, Πάρνηθας και Σπάρτης
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Περιοχές Μελέτης
Τέσσερις (4) περιοχές μελέτης:
 κατανέμονται σε όλη την Ελλάδα
 δημόσια δάση
 αλληλεπικαλύψεις με το Δίκτυο Natura 2000
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
 αλλαγές στη βλάστηση
εισβολή κωνοφόρων σε δάση πλατύφυλλων
 επιδείνωση της υγείας του δάσους
επιδημίες μυκήτων και φλοιοφάγων εντόμων
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Περιοχές
Μελέτης
Δάσος Ρητίνης-Βρίας, Πιέρια Όρη
Δάσος Ασπροποτάμου-Καλαμπάκας
Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας
Όρος Ταΰγετος
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Ομάδα Ειδικών Επιστημόνων
Κ. Ραδόγλου, Καθηγήτρια Δ.Π.Θ.
Οικοφυσιολογία – 4 Περιοχές Μελέτης
Δ. Αλιφραγκής, Καθηγητής Α.Π.Θ.
Εδαφολογία – 4 Περιοχές Μελέτης
Ι. Τσιριπίδης, Επίκουρος Καθηγητής Α.Π.Θ.
Φυτοκοινωνιολογία – 4 Περιοχές Μελέτης
Ν. Αβτζής, Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Καβάλας
Εντομολόγος – 2 Περιοχές Μελέτης (Πάρνηθα και Ταΰγετος)
Στ. Διαμαντής, Τακτικός Ερευνητής Ι.Δ.Ε./ΔΗΜΗΤΡΑ
Μυκητολόγος – 1 Περιοχή Μελέτης (Πιέρια Όρη)
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Εκτίμηση της Ευπάθειας και Σχεδιασμός Μέτρων
ΕΠΙΔΕΙΞΗ της προσέγγισης προσαρμογής
1. Εκτίμηση της ευπάθειας: μελέτη υγείας του δάσους και αλλαγών στη
βλάστηση υπό τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
2. Σχεδιασμός μέτρων: προσαρμογή των δασοκομικών πρακτικών (ενσωμάτωση
μέτρων στα Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια των τεσσάρων περιοχών μελέτης)
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
1. Εκτίμηση της Ευπάθειας
Αποτύπωση
Προηγούμενων τάσεων
Υφιστάμενης κατάστασης
παλαιά αρχεία
εργασία πεδίου
βιβλιογραφικά δεδομένα
διάγνωση των αιτιών
χρήση αεροφωτογραφιών
περιγραφή και αξιολόγηση
των φαινομένων
ανάλυση δορυφορικών
εικόνων
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
Annual Precipitation (mm)
o
C)
1500
1000
500
0
Time period
Mean Annual Temperature (
3000
2000
19
57
-1
95
19
60 8
-1
96
19
63 1
-1
19 96 4
66
-1
96
19
69 7
-1
97
19
72 0
-1
97
19
75 3
-1
19 97 6
78
-1
97
19
81 9
-1
98
19
84 2
-1
98
19
87 5
-1
19 98 8
90
-1
99
19
93 1
-1
99
19
96 4
-1
99
19
99 7
-2
00
20
02 0
-2
20 00 3
05
-2
00
20
08 6
-2
00
9
19
50
-1
19 95
53 1
-1
19 95
56 4
-1
19 95
59 7
-1
19 96
62 0
-1
19 96
65 3
-1
19 96
68 6
-1
19 96
71 9
-1
19 97
74 2
-1
19 97
77 5
-1
19 97
80 8
-1
19 98
83 1
-1
19 98
86 4
-1
19 98
89 7
-1
19 99
92 0
-1
19 99
95 3
-1
19 99
98 6
-1
20 99
01 9
-2
20 00
04 2
-2
20 00
07 5
-2
00
8
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
1. Εκτίμηση της Ευπάθειας
Χρονοσειρές δεδομένων βροχόπτωσης και θερμοκρασίας
(περίοδο 1950-2009):
διερεύνηση της σύνδεσης των φαινομένων στις 4 ΠΠ
με αλλαγές στις μετεωρολογικές παραμέτρους
Βροχόπτωση
2500
Πιέρια Όρη
Ασπροπόταμος-Καλαμπάκα
Πάρνηθα
Ταΰγετος
20
18
Θερμοκρασία
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Time period
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Αποτελέσματα
1. Εκτίμηση της Ευπάθειας
Τα φαινόμενα:
- αλλαγές στη βλάστηση (εισβολή κωνοφόρων σε δάση πλατύφυλλων)
- επιδείνωση της υγείας του δάσους (επιδημίες μυκήτων και φλοιοφάγων εντόμων)
παρατηρούνται στις περιοχές μελέτης κατά τις τελευταίες δεκαετίες
Υπάρχει σύνδεση της πορείας των φαινομένων στις 4 περιοχές
α) με την κλιματική αλλαγή
β) εντατική / ακατάλληλη / μη αειφορική διαχείριση
- Η βιολογία και δυναμική πληθυσμών των παθογόνων οργανισμών είναι ιδιαίτερα
ευαίσθητη σε περιβαλλοντικές αλλαγές, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις κλιματικές συνθήκες
- Οι κλιματικές συνθήκες (π.χ. ξηρασία) επηρεάζουν τους μηχανισμούς άμυνας των δέντρων
- Η μη αειφορική διαχείριση προκαλεί τη μείωση της ανταγωνιστικής ικανότητας ορισμένων
ειδών (πλατύφυλλα) με αποτέλεσμα άλλα (κωνοφώρα) να καταλαμβάνουν τις κενές θέσεις
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Από την Εκτίμηση της Ευπάθειας στον Σχεδιασμό Μέτρων
Εργασία πεδίου+μελέτη
Βλάστηση
Μύκητες και έντομα
Φυσιολογία δέντρων
Έδαφος
Εκτίμηση Ευπάθειας
των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική
αλλαγή
Καθορισμός
Δασικών Διαχειριστικών
Σκοπών
Σχεδίων Μέτρων Προσαρμογής
Δημόσια Διαβούλευση (ιστοσελίδα του
έργου)
Μέτρων Προσαρμογής
+
Συνάντηση Διαβούλευσης (με δασικές
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση υπηρεσίες)
για το Κλίμα»
Οριστικοποίηση των
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
2. Σχεδιασμός Μέτρων
Διαχειριστικοί Σκοποί για τα δάση
1. Η ανάσχεση της πορείας των φαινομένων
2. Η διατήρηση των κυρίαρχων ειδών (δασική πεύκη, κεφαλληνιακή ελάτη)
και της γενετικής τους ποικιλότητας
3. Η αποκατάσταση μικτών δασών πλατύφυλλων (δρυός, καστανιάς)
4. Η προστασία των δασών από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες
5. Η έρευνα και η ευαισθητοποίηση
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
2. Σχεδιασμός Μέτρων
Μέτρα προσαρμογής της δασικής διαχείρισης
Αειφορικές δασοκομικές πρακτικές
 διατήρηση της βιοποικιλότητας
 διαθεσιμότητα του νερού
 ενίσχυση της
παραγωγικότητας
 υπηρεσιών οικοσυστήματων
 ενίσχυση της αναγέννησης
 προστασία του εδάφους
 προώθηση της ετερογένειας
 αύξηση της συνεκτικότητας
 παρακολούθηση της υγείας του
δάσους
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
2. Σχεδιασμός Μέτρων
3 Κατηγορίες Μέτρων Προσαρμογής
 Βραχυπρόθεσμα μέτρα
άμεση εφαρμογή για τον έλεγχο των φαινομένων στις 4 περιοχές
- Εξυγειαντικές υλοτομίες (νεκρών ή νεκρούμενων ατόμων δέντρων)
- Εγκατάσταση φερομονικών παγίδων (για έντομα)
ΣΚΟΠΟΣ: μείωση του μολυσματικού δυναμικού
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
 Μέσο- και μακροπρόθεσμα μέτρα
2. Σχεδιασμός Μέτρων
για την ενίσχυση των δασικών οικοσυστημάτων ενάντια στις επιπτώσεις της ΚΑ
- Ενίσχυση της αναγέννησης
- Διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας του κυρίαρχου είδους
- Ευνόηση μικτών συστάδων
- Παύση αποψιλωτικών υλοτομιών στα πλατύφυλλα
- Αύξηση περίτροπου χρόνου
- Εφαρμογή επιλεκτικών υλοτομιών και αραιώσεων
ΣΚΟΠΟΣ: ενίσχυση της σταθερότητας / ανθεκτικότητας
αύξηση της αντοχής στην ξηρασία
μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς
μείωση του κινδύνου διάβρωσης / υποβάθμισης του εδάφους
υψηλότερα ποσοστά δέσμευσης CO2
παραγωγή πολυτιμότερων προϊόντων ξύλου
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
2. Σχεδιασμός Μέτρων
 Υποστηρικτικά μέτρα
για την επιτυχία των άλλων 2 κατηγοριών μέτρων και για την προστασία των δασών
- Περιορισμός της βόσκησης
- Σταδιακή δάσωση δασικών δρόμων (που δεν χρησιμοποιούνται πια)
- Προστασία εδαφικών πόρων
- Προστασία από τις δασικές πυρκαγιές (προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα)
- Εφαρμογή μόνιμου προγράμματος παρακολούθησης
- Ευαισθητοποίηση και κατάρτιση
ΣΚΟΠΟΣ: προστασία της αναγέννησης και των εδαφικών πόρων
περιορισμός του κατακερματισμού της βλάστησης
εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
μεγαλύτερη επιτυχία των στρατηγικών προσαρμογής
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Περαιτέρω...
ΤΟΠΙΚΟ
Επίπεδο
1. Σεμινάριο Κατάρτισης / Οδηγίες στους διαχειριστές
2. Ευρεία διάδοση της ανάγκης προσαρμογής στους
εμπλεκόμενους και στο ευρύ κοινό
ΕΘΝΙΚΟ Επίπεδο
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Συμπερασματικά
Προτεραιότητες
διατήρησης
βιοποικιλότητας
Προβληματισμοί
για την κλιματική
αλλαγή
Κοινωνικοοικονομικές
πτυχές
Σχεδιασμό Διαχείρισης Δασών
Το παρόν έργο επιχειρεί να θέσει σε εφαρμογή συνδυαστικά:
επιστημονικές προτάσεις
προδιαγραφές για τη διαχείριση
ώστε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ επιστήμης και πολιτικής, υπό το πρίσμα της ΚΑ
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Το έργο EU LIFE+ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, LIFE08
ENV/GR/000554, με τίτλο AdaptFor “Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην
κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα” υλοποιείται από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής
Ιστορίας / Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) σε συνεργασία με την Ειδική
Γραμματεία Δάσών / ΥΠΕΚΑ. Η διάρκεια του έργου είναι 5 έτη και ο προϋπολογισμός
του 1.719.112 €.
Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα
LIFE+ AdaptFor:
εφαρμογή σε τέσσερις
πιλοτικές περιοχές
Ευχαριστώ για την προσοχή
σας!
www.life-adaptfor.gr
Βασιλική Χρυσοπολίτου
Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας /
Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)
Τομέας Βιοτικών Πόρων και Διαχείρισης
Προστατευόμενων Περιοχών
57001 Θέρμη, ΕΛΛΑΔΑ
τηλέφωνο:+30 2 310 473320 (εσωτ. 162)
e-mail: [email protected]
www.ekby.gr
Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»
12 Ιουνίου 2014, Αθήνα