Transcript Kartezjusz i Racjonalizm

Kartezjusz i Racjonalizm
Życie
•
•
•
•
•
Rene Descartes
Urodzony w 1596 w La Haye
Szkoła Jezuicka w La Fleche do 1612 r.
Studia w Paryżu / matematyka / do 1618 r.
1619-1629 podróże i wyprawy wojenne (m.in.
wojna 30-letnia) oraz w przerwach dalsze
studia
• 1629-1649 Stały pobyt w Holandii
• 1649 – wyjazd do Sztokholmu, gdzie umiera
w 1650 r.
• Nie miał osobistych ambicji
• W życiu chciał poznawać prawdę i
doskonalić swój własny umysł
• Uznawał dotychczasową tradycję za
bezwartościową, ale jednak czerpał z niej
• Dążył do wprowadzenia nowej metodologii
i systemu filozoficznego
„Kartezjanizmu”
Typowe dla Kartezjusza
• Jasność i wyrazistość idei jako kryterium
pewności
• Sprowadzanie wszelkiej wiedzy do typu
matematycznego
• Fikcyjny sceptycyzm jako metoda
znalezienia wiedzy niezawodnej
• Dualizm myśli i materii
• Mechanistyczne traktowanie ciał
Kartezjusz był wielkim matematykiem.
Dzięki niemu znamy „Kartezjański” układ
współrzędnych oraz geometrię analityczną.
Zajmował się badaniem krzywych i stycznych
oraz równań algebraicznych, wprowadził też
pojęcie wielkości zmiennej i funkcji.
W fizyce zajmował się głównie optyką
geometryczną, sformułował m.in. prawa
odbicia i załamania oraz zasadę zachowania
pędu.
Sceptycyzm metodyczny
Jest to metoda poszukiwania twierdzenia
które oprze się wszelkim wątpliwościom,
tzw. punktu Archimedesowego.
Zwątpienie było punktem wyjścia
głoszonym w celu uzyskania pewności
Stosował je zwłaszcza do weryfikacji
twierdzeń o istnieniu
Argumenty sceptyczne
• Brak wyraźnej granicy pomiędzy jawą a
snem
• Możliwość że jesteśmy wprowadzeni w
błąd przez jakaś potężna istotę (ale nie
Boga)
• Złudzenia zmysłów
Wystarczało to do kwestionowania naszej
wiedzy o otoczeniu i o prawach matematycznych
Cogito, ergo sum
W zwątpieniu odnalazła się ostoja pewności.
Jeżeli wątpię – to oznacza że myślę. Fakt że
myślę – jest niezaprzeczalny. Bez znaczenia
jest to czy myślę poprawnie czy też zostałem
wprowadzony w błąd bo mylić mogę się tylko
jeżeli myślę.
To stwierdzenie oddziela świat myśli (lepiej
nam znanego i pewniejszego) od świata
materialnego.
Dualizm ciała i duszy
• Z myślenia wynika posiadanie jaźni,
świadomego ducha.
• Jaźń jest niedoskonała, musi mieć zatem
doskonałą przyczynę, jaką jest Bóg.
• Skutek nie może być doskonalszy od
przyczyny => Bóg wytworzył w nas jaźń i
swoją ideę a nie na odwrót
• Istnienie boga gwarantuje istnienie świata
materialnego
• Bóg jest doskonały
• Bóg jest wolą bo wola jest jedyną z władz
duchowych która jest nieograniczona
• Przymiotem duszy jest świadomość i
myślenie
=> nowy podział na istoty świadome oraz
nieświadome: Świadomy jest człowiek,
nieświadome są zwierzęta, rośliny,
kamienie – pozostała część przyrody nie
mająca duszy
Idee wrodzone
•
•
•
•
•
Rozum i równorzędne z nim zmysły są miarą
poznania. Analiza, jaka się w nich odbywa
doprowadza do znalezienia trzech rodzajów idei wrodzonej, nabytej i skonstruowanej przez nas
samych.
Nie są wynikiem oddziaływania na umysł czynników
zewnętrznych
Są własnością umysłu
Są niezależne od woli
Są proste
Są jasne i wyraźne
– Wrodzona jest tylko dyspozycja do pewnych
przedstawień, zdolność przetwarzania ich w
umyśle
Mechanistyczne traktowanie ciał
• Jedynym przymiotem ciał jest ich rozciągłość –
wszystko poza nią ulega zmianie
• Ciała są nieskończenie podzielne (co wykluczyło
ich atomową budowę)
• Ciała posiadają właściwości geometryczne i
ulegają zmianom mechanicznym.
• Jedyna postacią zmian zachodzących w ciele
jest ruch, został on udzielony przez Boga
• Ciała nie posiadają siły i zdolności ruchu