Transcript Oglądam film

Lekcja oglądania filmu oraz dzieła
malarskiego na zajęciach języka
polskiego w gimnazjum
opracowała: Barbara Bilińska
Oglądam film
Analizując film, najczęściej po prostu
go opowiadamy, streszczamy fabułę,
wzbogacając to ewentualnie własnymi
komentarzami. Tymczasem istnieje
ogromne bogactwo środków, dzięki
którym artysta filmowy buduje nastrój,
tempo, wywołuje określone wrażenia,
sprawia, że całość podoba się nam lub
nie.
Oglądam film
Dlatego warto poznać film od kuchni,
przyswoić sobie kilka podstawowych
pojęć, opanować fachową terminologię,
by odkryć za pomocą, jakich zabiegów
reżyser osiągnął określony efekt.
Oglądam film
Poloniści nie powinni obawiać się
podejmowania treści związanych
z filmem, nie czynią tego bowiem jako
filmoznawcy, lecz humaniści – odbiorcy
sztuki, otwarci na różne formy
przekazu, różne konwencje, tworzywa
sztuki, obiegi kultury.
Oglądam film
Film jest sztuką wielowarstwową; na
tworzywo dzieła filmowego składają się
tworzywa innych sztuk. Środki
wyrazowe w filmie na ogół uchodzą
uwadze widza pochłoniętego śledzeniem
fabuły. Tymczasem dobra publiczność
powinna nie tylko znać filmowe środki
wyrazu, ale i sposoby ich używania.
Roman Ingarden o filmie
widowisko filmowe jest pokrewne z jednej
strony utworowi literackiemu, z drugiej dziełu
malarskiemu, a zarazem zbliża się do
widowiska teatralnego, choć różni się od niego
w sposób istotny, a wreszcie zawiera w sobie
elementy utworu muzycznego
 Można zatem ustalić najprostszą definicję
filmu:
FILM = OBRAZ + DIALOG + MUZYKA.
Oglądam film
Określenie tworzyw, jakimi posługuje się
film jest proste, są to: słowo, obraz,
muzyka i dźwięki naturalne, środki
techniczne.
Oglądam film
Słowo – pełni funkcję informacyjną; jest
nośnikiem treści i warstwą organizującą
kompozycję dzieła.
Oglądam film
Obraz, tj. wizualna warstwa filmu –
zespół rzekomych widoków tworzących
zrozumiałą całość; najbardziej
intensywnie oddziałuje na odbiorcę;
obraz jest tworzony przez: ruch, barwę,
scenografię, plenery, wnętrza, kostiumy,
rekwizyty, oświetlenie.
Oglądam film
Muzyka i dźwięki naturalne, tj.
dźwiękowa warstwa filmu.
Oglądam film
Punkty widzenia kamery
 ustawienia statyczne, nieruchome
- spojrzenie frontalne (na wprost);
- spojrzenie z góry, tzw. ptasia
perspektywa – pomniejsza obiekt spłaszcza
go i jakby bagatelizuje;
- spojrzenie z dołu – tzw. żabia
perspektywa – powiększa, nadaje charakter
patetyczny, monumentalny; eksponuje
dominację, grozę itp.;
- spojrzenie ukośne – zniekształca obiekt.
Oglądam film
Punkty widzenia kamery
 ustawienia dynamiczne
- najazdy kamery (zbliżanie)- ujawniają szczegóły, wyodrębniają postać z
tła;
- odjazdy(oddalanie)- zacierają szczegóły, obiekt wtapia się w tło;
- panoramy- powolny obroty kamery na statywie wokół własnej osi w
kierunku poziomym, pionowym lub ukośnym.; pełnią funkcję opisową, np.
prezentowanie pejzażu, ludzi, wnętrza pomieszczenia;
- szwank- bardzo szybka, najczęściej pozioma panorama; nagły zwrot
kamery; szwank daje efekt zaskoczenia;
- long- take – bardzo długie ujęcie realizowane np. poprzez skokowy najazd
kamery;
- travelling- ujęcie filmowane kamerą będącą w ruchu towarzyszącą
ruchomemu obiektowi.
- zdjęcia trickowe – takie, w których zamierzone i potrzebne efekty
uzyskuje się przy pomocy różnego rodzaju zabiegów technicznych:
czynią film atrakcyjnym.
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
•
•
•
•
•
•
•
kadr,
ujęcie,
sekwencja,
plany filmowe,
ruchy kamery,
spojrzenie kamery,
rodzaje montażu.
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
Kadr - najważniejsza, elementarna część filmu; jest
to obraz, który zawiera w sobie i pokazuje na ekranie
pojedyncza klatka naświetlonej taśmy;
Ujęcie - nieprzerwane zdjęcie filmowe od
uruchomienia kamery do jej zatrzymania, to jakby
spojrzenie kamery trwające przeciętnie kilkanaście
sekund;
Scena - seria ujęć pokazujących to, co dzieje się w
jednym miejscu i czasie;
Sekwencja - całość złożona z kilku scen.
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
Plan filmowy - wartość wizualna typu
kompozycyjnego zawierająca określone
pole widzenia; odnosi się do sposobu
ukazania przestrzeni w kadrze
filmowym.
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
Rodzaje:
a) plan podstawowy (średni)
plan amerykański - ukazuje postać tak, jak widzi ją oko; sylwetka od
kolan w górę
b) plany koncentrujące uwagę:
półzbliżenie - plan ukazujący popiersie człowieka (ukazanie
osobowości człowieka poprzez ukazanie jego mimiki i
gestykulacji)
zbliżenie - cały ekran wypełnia twarz, przedmiot (ukazanie stanu
psychicznego człowieka)
detal - wielkie zbliżenie części ludzkiej twarzy, ręki, oka itp.
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
c) plany rozszerzające uwagę
daleki (totalny) - polegający na pokazaniu miejsca akcji; ma za zadanie
przedstawić w atrakcyjny sposób miejsce wydarzeń, natomiast
bohaterowie są tutaj najmniej istotni, a sylwetki bohaterów nie są
rozpoznawalne; spełnia w filmie przeważnie rolę informacyjną (za
pomocą nawet krótkiego ujęcia można określić miejsce akcji, porę roku,
dnia, warunki pogodowe itp.); wykorzystywany raczej na początku lub
końcu filmu oraz do przedstawiania malowniczych pejzaży (np. w
westernach);
ogólny - sposób kadrowania planu filmowego polegający na pokazaniu
miejsca akcji; sylwetki bohaterów są widoczne z daleka i nie są na ogół
rozpoznawalne; w przeciwieństwie do planu totalnego ukazuje zależność
między postaciami, a ich aktualnym otoczeniem; Widz informowany jest,
kto z bohaterów gdzie się znajduje i co robi;
Oglądam film
Środki wyrazu związane z techniką
pełny - pozwala rozpoznać postać, zidentyfikować czynności
przez nią wykonywane; zapewnia też czytelność tła, umożliwia
widzowi zapoznanie się z nim; daje to widzowi możliwość
zdobycia wiedzy na temat postaci dzięki jej zachowaniu
w środowisku, w którym się znajduje; stosowany jest w sztuce
filmowej rzadko, zazwyczaj jako plan przejściowy pomiędzy
planem ogólnym a planami bliższymi; niekiedy używany jest w
zastępstwie planu ogólnego;
d) plany kombinowane
Oglądam film
Montaż
Montaż – definicja pojęcia - proces
łączenia i komponowania utrwalonych na
taśmie filmowej ujęć zgodnie z
założeniami scenopisu i koncepcją
reżysera oraz dostosowanie do ich
układu zapisu dźwiękowego.
Oglądam film
montaż - rodzaje
- montaż poziomy – łączenie jednostek należących do tej samej
warstwy (przede wszystkim jednostek obrazowych).
- montaż pionowy – dopasowanie do siebie jednostek różnych
warstw (obrazów, efektów akustycznych, słów, fraz muzycznych)
- montaż twardy – cięcie, styk tematycznie różnych obrazów;
jakby „mrugniecie okiem”;
- montaż miękki – przenikanie (stopniowe zanikanie obrazu z
jednoczesnym wyłanianiem się drugiego), zaciemnienie
(zakończenie ujęcia stopniowym ściemnianiem obrazu aż do
czerni)
- montaż wewnątrzujęciowy – łączenie różnych planów bez
przerywania ciągłości akcji (ruch kamery lub ruch osób, które
zmieniają swoje usytuowanie w stosunku do pola widzenia
obiektywu).
Oglądam film
Montaż
Figury montażowe:
- insert – krótkie ujęcie typu
informacyjnego wklejone w środek sceny
(np. obraz tarczy zegara wtrącony
montażowo w środek sceny oczekiwania);
- roletka - przejście z jednego ujęcia na
drugie za pomocą linii, która jakby
ściera z ekranu poprzedni obraz,
ukazując następny.
Oglądam film
Montaż
Funkcje montażu:
 montaż określa kompozycję dzieła
(porządek świata przedstawionego);
 wyznacza kolejność i długość
poszczególnych scen;
 jest sposobem filmowego opowiadania i
opisu;
 organizuje w filmie czas i przestrzeń;
 tworzy metafory i symbole.
Oglądam film
Muzyka
pogłębianie wrażenia wizualnego;
komentowanie wydarzenia;
tworzenie nastroju;
podkreślenie rytmu;
dynamizowanie lub spowalnianie akcji;
Oglądam film
Dźwięki naturalne
Warstwa dźwięków naturalnych – obejmuje
wszelkie formy słyszalności nie będące ani
mową ludzką ani muzyką.
Dźwięki towarzyszą obrazowi na zasadzie:
• uzupełnienia widoku (widać i słychać)
• rozszerzania widoku (np. widać wnętrze
pokoju, słychać turkot tramwaju)
• zastępowania widoku (zamiast widoku np.
słychać stukot maszyny do pisania)
Recenzja filmowa
Przykładowe elementy,
 reżyseria
 scenariusz
 scenografia
 kostiumy
 gra aktorów
 praca statystów,
kaskaderów
które można ocenić
 muzyka
 montaż
 dźwięk
 dubbing
 efekty specjalne
 nastrój
Recenzja filmowa
•
•
•
•
•
•
Budowa recenzji filmowej
Tytuł recenzji– ciekawy, zachęcający do dalszego czytania;
Tytuł filmu, imię i nazwisko reżysera (jeśli jest to adaptacja lub
ekranizacja dzieła literackiego, to nawiązujemy do tekstu oraz jego
twórcy);
Podanie obsady aktorskiej oraz imion i nazwisk pozostałych twórców
filmu;
Przedstawienie problematyki filmu (gatunek filmowy, główne problemy
zawarte w filmie; unikamy streszczania);
Ocena gry aktorskiej oraz innych elementów filmu, np.: scenografii,
muzyki, montażu; można zwrócić uwagę na wyjątkową wartość filmu,
szczególnie na cechy poznawcze, emocjonalne (np. wzrusza, bulwersuje
itp.), psychologiczne, estetyczne, kompozycyjne;
Recenzja może zakończyć się zachętą do kontaktu z danym dziełem
bądź odradzeniem spotkania z nim.
Film w charakterze kontekstu
pomocniczego lub interpretacyjnego
• Wykorzystanie filmu w charakterze
kontekstu polega na przywołaniu
(odtworzeniu) filmu lub jego fragmentu
w zestawieniu z omawianym dziełem
literackim.
• Działanie takie może mieć miejsce na
dowolnym etapie rozważań o tekście,
czyli wewnątrz dowolnego ogniwa lekcji.
Film w charakterze kontekstu
pomocniczego lub interpretacyjnego
I. Wprowadzenie
• Film jako mobilizacja woli i
zainteresowania uczniów, tworzenie
sprzyjającej atmosfery, zachęty do
podjęcia tematu.
• Film lub fragment jako materiał
merytoryczny do rozmowy czy dyskusji
korzystnej w perspektywie omawianego
utworu czy zagadnienia.
Film w charakterze kontekstu
pomocniczego lub interpretacyjnego
II. Opracowanie materiału
Należy rozważyć potrzebę
wykorzystanie kontekstu z punktu
widzenia jego funkcjonalności.
Film w charakterze kontekstu
pomocniczego lub interpretacyjnego
Na tym etapie odwołanie do filmu powinno:
umożliwić odczytanie utworu
literackiego;
ułatwić odczytanie utworu literackiego;
pogłębić odczytanie utworu literackiego.
Film w charakterze kontekstu
pomocniczego lub interpretacyjnego
III. Etap utrwalania materiału
Film może wzbogacić (poszerzyć,
pogłębić) refleksje płynące z kontaktu
z dziełem literackim, a także zachęcić
do zweryfikowania tego, co do tej pory
wiedzieliśmy, odczuwaliśmy.
Gatunki filmowe
• Film fabularny – komedia, dramat, melodramat,
western, horror, musical, thriller, film sensacyjny,
film gangsterski, kryminał, film science fiction, film
fantasy, film płaszcza i szpady, film historyczny,
komedia romantyczna, film psychologiczny, film
wojenny, film szpiegowski, film familijny, film
sportowy, film kostiumowy, film animowany