Transcript ISTORIJA JEVREJA

ISTORIJA JEVREJA
ISTORIJA JEVREJA
Prema legendi Jevreji
su se doselili iz
Mesopotamije pod
vođstvom patrijarha
Avrama i naselili
Hanaan, današnja
Palestina (oko 2000.
godine p.n.e.).
U to vreme Jevreji su bili nomadska stočarska
plemena, a među ljudima su vladali krvavi zakoni
“oko za oko”, “zub za zub” i “glava za glavu”. Oko
1700. g.p.n.e. Veliki deo Jevreja prešao je u Egipat
i naselio istočnu pokrajinu Gošen, gde su
vremenom napustili nomadski život i naučili da
obrađuju zemlju i da se bave zanatima.
Osnivanjem Novog Egipatskog Carstva položaj im
se pogoršao, faraoni ih prisiljavaju da kao robovi
podižu utvrđenja i utvrđuju granicu.
Nakon smrti Ramzesa II u
XIII v.p.n.e. dižu bunu pod
vođstvom Mojsija koristeći
nemire u Egiptu, napuštaju
Egipat i vraćaju se u
Palestinu. Na putu, Mojsije
im je na brdu Sinaju dao
zakone “Deset božjih
zapovesti” čije osnovne
odredbe pokazuju
imovinsku i društvenu
razliku, jer štite privatnu
svojinu i autoritet vođa.
SAUL
Od povratka u
Palestinu nastaje
doba sudija kada se
Jevreji dele na
plemena kojima
vladaju izabrane
plemenske
starešine, sudije.
Izborom sudije Saula
stvara se
jedinstvena jevrejska
država.
DAVID
Jedinstvena i
samostalna
jevrejska država
postojala je na
prelazu iz II u I
milenijum s.e. u
vreme kraljeva
Saula, Davida i
Solomona.
Posle Solomonove
smrti ova država se
raspala na dva
kraljevstva Izrailj sa
prestonicom u
Samariji i Judeju s
prestonicom u
Jerusalimu, a do
sredine I milenijuma i
one su izgubile
samostalnost.
SOLOMON
Izrailj su osvojili Asirci, a Judeju uz Asirce i
Vavilonci, kada je razoren i Jerusalim. Tada
je najveći broj Jevreja odveden u vavilonsko
ropstvo. U Vavilonu su kao besplatna radna
snaga podizali raskošne palate i hramove, o
čemu govore brojne jevrejske legende.
JERUSALIM
ZID PLAČA
Naredna dva veka Jevreji su proveli pod
dominacijom Persijanaca. Politička autonomija
omogućila im je da obnove nešto od materijalne
kulture. Kad je Aleksandar Veliki uništio persijsku
državu, nastao je period jakog uticaja helenističke
kulture na jevrejsku, tako da je grčki jezik ušao u
književnost i javnu komunikaciju. Od tog vremena
počinje veliko rasipanje Jevreja (dijaspora).
Dijasporu čini veliki broj porodica koje su
međusobno povezane, sastaju se prilikom
zajedničkih verskih obreda, a stanuju odvojeno.
Prvi je Aleksandar Veliki formirao jevrejsku koloniju
u Aleksandriji, a pred kraj stare ere osnivaju se
jevrejske kolonije u Siriji i Grčkoj. Ovakav oblik
raseljavanja Jevreja nastavljen je kroz oba
milenijuma nove ere, pa su jevrejske kolonije
nastajale na svim kontinentima.
U srednjem veku najtolerantniji prema Jevrejima
su bili Arapi, tako da su za vreme njihove
vladavine doživeli politički i kulturni preporod,
posebno u periodu od X do XII veka.
Netrpeljivost hrišćana u srednjem veku dovodi do
progona Jevreja. Prve protivjevrejske zakonske
odredbe donesene su u Vizantiji: Teodosijev
kodeks i naročito Justinijanov kodeks koji je postao
uzor protivjevrejskog zakonodavstva u mnogim
evropskim državama. Položaj Jevreja se u
srednjem veku pogoršava jačanjem uticaja
rimokatoličke crkve i zavođenjem inkvizicije 1480.
godine.
Bežeći iz Španije i
Portugalije, Jevreji
nalaze utočište u
Otomanskom carstvu i
u zemljama pod
turskim uticajem. Ova
grana Jevreja dobiće
naziv Sefardi
(hebrejski Španci).
SEFARDSKA PORODICA
BOSNA
Karlo Veliki je pozvao
mediteranske Jevreje da
nasle nemačke teritorije
oko 800. godine. Ova
grana Jevreja dobiće
naziv Aškenazi
(hebrejski Nemci).
AŠKENAZI- ISELJENICI U SAD
Izolacija Jevreja postaje naročito teška u doba
reformacije i katoličke reakcije, kada je papa Pavle
IV propisao 1555. bulu da Jevreji Moraju da
stanuju u getu(odeljenim delovima grada).
Francuskom revolucijom počinje novi period u
istoriji Jevreja. Godine1791. francuski Jevreji su
izjednačeni u građanskim pravima sa ostalim
građanima. Od tada Jevreji se bore za slobodu
veroispovesti i građansku ravnopravnost.
I u Rusiji Jevreji su proganjani u više navrata 1881,
1882, 1891, 1906, 1907.
Na osnovu rasnog antisemitizma, koji je između
dva svetska rata u Nemačkoj ozakonjen
Nirnberškim zakonima, Hitler je posle izbijanja
Drugog svetskog rata doneo plan o biološkom
uništenju Jevreja i drugih “inferiornih rasa”. Taj
plan sprovodio se u nekoliko faza na teritoriji čitave
okupirane Evrope.
Ubijeno je oko šest miliona Jevreja. Masovno
stradanje jevrejskog naroda od strane Hitlerove
Nemačke nazvano je holokaustom.
Godine 1948. osnovana je država Izrael, u koju se
uselilo nekoliko stotina hiljada Jevreja iz svih
krajeva sveta. Useljavanje je bilo praćeno krvavim
sukobima između Jevreja i Arapa. Do danas,
uprkos mnogim mirovnim inicijativama i
pregovorima, nije došlo do trajnog mira između
Jevreja i Arapa.
AUŠVIC