Transcript Dementie

Acceptatie en Commitment
Therapie Ouderen
Tweede lesuur: 27 september 2012
Onderwerp: Acceptatie
Jan te Winkel
Klinisch Psycholoog en Psychotherapeut
Inhoud
ACT ouderen: kernvaardigheid Acceptie
•Metafoor “De Bloementuin”
•Bespreking Thuiswerk: 1.Hoe gaat het met
waardenkompas? 2. Symbool: wat vindt jij
waardevol in jouw leven?
•Inleiding acceptatie en bereidheid en
metafoor De Hongerige Tijger
•Thuiswerk voor 25 oktober 2012
De Bloementuin
Thuiswerk 1
• Hoe gaat het met je eigen
waardenkompas?
• Heb je reeds geprobeerd samen met
een oudere een waardenkompas te
maken?
Thuiswerk 2
• Welk symbool, dat staat voor een voor
jouw belangrijke waarde, heb je
meegenomen?
• Vertel ons aan de hand van het
symbool wat voor jou een belangrijke
waarde is.
Thuiswerk 3
Gelezen Literatuur: kernboodschappen
3. ACT model van psychopathologie:
alomtegenwoordigheid van
experiëntiële vermijding
8. Waardengerichtheid: een punt op het
kompas en begrip voor belang leven
naar waarden.
Kernvaardigheid acceptatie
• De bereidheid bij de oudere vergroten om
belevingen zoals gedachten, herinneringen en
impulsen te ervaren zoals ze zijn,
• dus actief “omarmen” en bewust voelen, ervaren
en meenemen van een beleving,
• zonder deze te willen veranderen of controleren.
• Het omgekeerde heet experiëntiële vermijding: het
trachten controleren of veranderen van de
ervaring.
Acceptatie
Welke associaties hebben jullie met:
“Aanvaarden”
“Acceptatie”
Hoe zou dat bij ouderen zijn?
Acceptatie
• “Accepteren” komt van het Latijnse ‘capere” dat
‘pakken’ betekent
• Acceptatie = ontvangen of ‘aanpakken wat je
geboden wordt’
• Accepteren kan ook betekenis hebben van
verdragen of berusten (‘Dat zal ik dan maar
moeten accepteren’) en dat wordt hier juist niet
bedoeld
• Accepteren is dus zoiets als “zonder enig
voorbehoud aannemen’
Bereidheid 1
‘Bereid zijn’ gebruiken we in ACT als een synoniem
voor accepteren, om trouw te blijven aan die
betekenis van accepteren (‘zonder enig voorbehoud
aannemen’).
‘Acceptatie’ en ‘bereidheid’ = antwoord op vraag:
‘Neem je me zoals ik ben?
Acceptatie en bereidheid zijn het tegenovergestelde
van moeizaam controleren.
Bereidheid 2
Voordat je de patiënt ziet heeft hij/zij al
uitgebreid aan zijn “probleem” gewerkt
•ermee geworsteld
•het overwogen
•in kaart gebracht
•geëvalueerd
•erover nagedacht
•en het aangepakt.
Bereidheid 3
Vaak heeft hij / zij:
•er met vrienden over gepraat,
•het besproken met de familie
•gebeden
•gelezen
•en therapeuten bezocht.
Bereidheid 4
• Therapie is slechts één onderdeel van
een lange keten van
veranderingspogingen en
• die pogingen (‘veranderingsagenda’)
hebben per definitie het probleem
niet opgelost.
Uitdagen veranderingsagenda
Begin altijd met:
1.Wat wil de patiënt?
2.Wat heeft de patiënt geprobeerd?
3.Hoe heeft dat gewerkt?
Doel: gehechtheid van patiënt aan
veranderingsagenda ondermijnen
Creatieve hopeloosheid 1
Voer gedetailleerde gesprekken over
ervaringen patiënt met problemen om
hem/haar te helpen ervaring te
evalueren.
Doel: bereidheid wekken om
onbruikbare agenda los te laten
Alternatief: het loslaten van de strijd
Creatieve hopeloosheid 2
In de fase van creatieve hopeloosheid:
•heeft de patiënt een vaag besef van wat niet
gewerkt heeft, maar het is hem / haar niet helemaal
helder
•Wat niet gewerkt heeft krijgt een nieuwe naam:
controle.
•Pogingen om ongewenste private ervaringen te
beheersen of te elimineren vormt de kern van de
meeste onbruikbare veranderingsagenda’s
Controle is het probleem, niet de oplossing
• Patiënt laten zien dat de beheers- agenda lijden
schept
• Lijden = pijn + onwil die te ervaren
• Laten zien dat controlemaatregelen op de korte
termijn lijken te werken, maar falen op de lange
termijn
• Laten zien dat cultuur gebruik van controle
ondersteunt
Bereidheid is een alternatief voor controle
Waar het bij ACT om gaat wordt uitgedrukt in de
naam: Acceptance (aanvaarding) en Commitment
(toewijding), anders gezegd:
•“Blijf erbij en ga verder”
•“Start waar je bent en ga naar waar je wil zijn”
Bereidheid 5
• Gebruik in deze eerste ACT fase het
woord “bereidheid” omdat
“aanvaarding” vaak geïnterpreteerd
wordt als “tolerantie” of “berusting”,
dus als een nederlaag
• Cave: intellectuele discussie over
aanvaarden
Accepatie : kernboodschappen
• Bereidheid is een alternatief voor controle en strijd
• Bereidheid is een keus
• Bereidheid is niet het zelfde als willen / verlangen
naar
• Bereidheid is actie, geen gedachte of gevoel
• Probeer controle te krijgen over je gevoelens en je
bent de controle over je leven kwijt
• Richt je aandacht op wat je onder controle hebt –
je eigen gedrag – en accepteer wat je niet kunt
veranderen
Metafoor De Hongerige Tijger
Thuiswerk 25 oktober 2012
• Denk na welke “tijgers” jij voedt?
• Gebruik de komende vier weken minimaal één
maal de metafoor “De Bloementuin” en “De
hongerige tijger”. Observeer hoe dat uitwerkt op
het proces van acceptatie.
• Lees 4 “Creatieve hopeloosheid: het uitdagen van
de normale veranderingsagenda”en hoofdstuk 5:
“controle is het probleem, niet de oplossing”