Transcript Projekt URBAN SMS Strategia Zarządzania Glebami Miejskimi

Projekt
URBAN SOIL MANAGEMENT STRATEGY
URBAN SMS
Strategia Zarządzania Glebami Miejskimi
Grzegorz Siebielec, Tomasz Stuczyński, Artur Łopatka, Małgorzata Capała,
Magdalena Głuszyńska, Joanna Koza, Anna Żurek, Joanna Wiącek, Przemysław
Czaban
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB
Puławy, Czartoryskich 8
URBAN-SMS
Urban Soil Management Strategy
Finansowany przez
Uczestnicy projektu URBAN-SMS:
Program CENTRAL Europe z funduszy City of Stuttgart (Lead Partner)
INTERREG IV B
2007 – 2013
Priority 3 Environment
City of Vienna
Federal Environment Agency, Austria
Area of Intervention 3.1
City of Milan
Developing a High Quality
University of Torino
Environment by Managing and
City of Celje
Protecting Natural Resources and
Agricultural Institute of Slovenia
Heritage
Institute of Soil Science and Plant Cultivation,
Pulawy
Czech University of Life Sciences Prague
Soil Science and Conservation Research Institute,
Bratislava
District Authority Stuttgart
Instytucje towarzyszące:
-City of Bratislava
-City of Prague
-City of Wroclaw
-Federal Ministry of Agriculture, Forestry, Environment and Water Management
-Austrian Soil Science Society
-Province Salzburg
-Province Upper Austria
-City of Linz
-City of Munich
-European Land and Soil Alliance e.V.
Budżet
Total budget 2.200.018,00 €
ERDF funds 1.741.390,30 €
co-financing 458.627,70 €
Funding rate of 79 %
Podstawy złożenia wniosku
Niedostateczna świadomość w zakresie roli gleb w kształtowaniu środowiska
życia w miastach określono jako powód braku uwzględnienia potrzeb ochrony
gleb w procesie planowania przestrzennego. Na konferencji ELSA (European
Land and Soil Alliance) w roku 2007 w Stuttgarcie zdefiniowano potrzebę
integracji istniejących podejść do zagadnień ochrony gleb i technicznych
rozwiązań w kierunku wspólnej strategii ochrony gleb miejskich. Ponadto
konieczność zwiększenia świadomości odnośnie konieczności przemyślanego
rozmieszczania nowych inwestycji dla zapewnienia zrównoważonego
rozwoju.
Znaczny ubytek gleb w ostatnich latach
Brak oceny skuteczności istniejących przepisów
Potrzeby w zakresie narzędzi
do zrównoważonego
planowania przestrzennego
Definicja gleby i jej jakości
Gleba jest niejednorodną warstwą pokrywającą
powierzchnię Ziemi, powstałą ze skały macierzystej
przekształconej przez czynniki glebotwórcze (np. woda,
klimat, organizmy żywe).
Gleba jest warstwą litosfery zdolną do wypełniania
różnych funkcji, niezbędnych dla życia na Ziemi
(środowisko życia mikroorganizmów i roślin, obieg pierwiastków)
•
Jakość gleby to zdolność gleby do wypełniania jej funkcji – np. produkcja
biomasy, retencja, filtracja i funkcja buforowa, bioróżnorodność.
•
Każdej funkcji gleby, za pomocą odpowiedniego wskaźnika, może być przypisana
indywidualna wartość. Funkcje mogą też być skwantyfikowane łącznie,
umożliwiając określenie jakości gleby.
Funkcje socjalne:
Dziedzictwo kulturowe
Rekreacja
Zdrowie
Funkcje ekonomiczne:
Produkcyjna związana z ziemią
(rolnicza)
Infrastruktura transportowa
Mieszkalna i tworzenie
miejsc pracy
Funkcje środowiskowe:
Bioróżnorodność
Retencyjna
+
+ ... ≠
Buforowa i filtracyjna
Zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne
Gleba
Woda gruntowa
Istotne daty
Rozpoczęcie przygotowań - 1 listopad 2007
Spotkania przygotowawcze - Stuttgart (11/07) i Wiedeń (01/08)
Złożenie wniosku - 14 kwiecień 2008
Zatwierdzenie wniosku - 25 lipiec 2008
Złożenie finalnej wersji wniosku - 22 wrzesień 2008
Rozpoczęcie projektu - 1 październik 2008
Zakończenie projektu - 31 marca 2012
Okres trwania - 42 miesiące
Cele projektu Urban SMS
Celem projektu jest stworzenie wspólnej
strategii i narzędzi do zrównoważonego
gospodarowania glebami miejskimi w krajach
środkowej Europy.
Główne „produkty”
• Wytyczne “Municipal Soil Manager” dla uwzględnienia zagadnień
ochrony gleb w planowaniu
• Darmowy system GIS do przestrzennego zarządzania glebami
• Opracowanie na temat implementacji strategii w miastach pilotażowych
• Wytyczne dla metod kompensacji
• Opracowanie na temat wpływu konsumpcji gleb na lokalny klimat
• Pakiet informacyjny nt. skutków różnych scenariuszy urbanizacji, w tym
film
• Seminaria w miastach zainteresowanych implementacją strategii i
narzędzi
Struktura zarządzania w
projekcie
Management level
Management team
Steering committee
Transnational level
Transnational cooperation
group
Parter level
Local working teams
Project Management
City of Stuttgart - Department for Environmental Protection
Gaisburgstraße 4, D-70182 Stuttgart, Germany
Hermann Josef Kirchholtes and Michael Schweiker (Finance
Manager)
Project Coordination
et environment and technology
Boschstr. 10, 73734 D-Esslingen, Germany
Bettina Schug
E-mail: [email protected]
Homepage: www.urban-sms.eu
Pakiety tematyczne:
WP1. Project management and coordination
Zarządzanie projektem i koordynacja
WP2. Communication, knowledge management and dissemination
Komunikacja, zarządzanie wiedzą i upowszechnianie
Główny cel: promocja i upowszechnienie produktów i wyników
projektu
WP3. Soil management concept
Koncepcja zarządzania glebami
Główny cel: Stworzenie wytycznych dla włączenia zagadnień
ochrony gleb w procesie planowania
WP4. Soil management suite
System zarządzania glebami
Główny cel: Stworzenie komputerowego systemu wspierania
decyzji w zakresie zagospodarowania przestrzennego
Narzędzia proponowane dla Wrocławia
T1.1 Ecosystem soil quality (ESQ)
•
The attractiveness of this
tool lies in its ability to
delineate areas of soil which
can perform many functions.
Such a data layer will assist
spatial planning and
environmental impact
assessment of development
scenarios. Visualization of
spatial distribution of high
quality soils
(multifunctional) will serve
as a tool to built awareness
of valuable soil resources
which a worth protecting as
a fundament of urban
ecosystem functioning.
Loss of soil resource
Purpose: is to evaluate the impact of land use change on soil resource. Evaluation is carried
out in quantitative and quality way using index system. The tool is used in planning
process to asses the impact of different planning options.
•
Outputs
•
PA poly database with:
– Soil quality before land use change (index / Bx1)
– Soil quality after land use change (index / Bx)
•
Pdf report with containing:
– Small map of the PA
– Statistics per PA (Bx loss per ha)
– Matrix (name, ha, indexes in, out, difference  Cut&Paste Excel- Word…)
containing:
• Bx before (quantitative and qualitative) for each PA
• Bx after the land use change (after sealing) for each PA
• Evaluation of impact (soil loss / gain?) in index points
1) Bx: index points indicating the soil quality
Recreational areas
• The tool is
highly relevant
for planning as
it assists
allocation of
land to open
spaces needed
in urban
landscape.
Water drainage
•
The tool highly
important for
Wroclaw as the
town was affected
by severe flooding
events in the last
two decades.
Mitigating flooding
impacts requires a
proper management
of water retention
capacity in the
landscape.
Sufficient open
areas with high
water retention
capacity should be
maintained and
monitoring of their
consumption rate is
important.
Soil Contamination
•
•
This tool is essential to address
soil reclamation priorities and
needs. Outputs will assist
decision making in land
management and trade. Tool
will enable parties involved in
land market to assess risk
related with liabilities for
reclamation of contaminated
land. It will also provide a
transparent information on real
value of the land affected by
the magnitude of soil
degradation.
In practice the areas of
contaminated lands are not
extensive but it is critical to
identify them as potential
business losses in individual
cases of development on
degraded land can be severe.
WP5. Local applications
Lokalne zastosowania
Główny cel: Implementacja strategii ocrony gleb i testowanie
systemu wspierania decyzji w miastach pilotażowych
Obszary pilotażowe: Wrocław, Wiedeń, Praga, Bratysława,
Stuttgart, Salzburg, Mediolan, Celje
Wrocław jako obszar pilotażowy
-Analiza zmian użytkowania gruntów w ostatnich latach
-Modelowanie przyszłych zmian dla różnych scenariuszy
-Badanie opinii lokalnych ekspertów nt. istotności funkcji
gleb i wpływu scenariuszy ochrony gleby
-Testowanie i implementacja narzędzi GIS
Pakiet koordynowany przez IUNG-PIB
WP6. Acceptance and awareness
Akceptacja i świadomość
Główny cel: Zwiększenie świadomości i akceptacji dla ochrony
gleb w miastach poprzez wykonanie prognozy zmian
-Ocena skuteczności dotychczasowej ochrony gleb
-Prognoza przyrostu zabudowy dla różnych scenariuszy
ochrony gleb
-Konsultacje z administracją miejską, planistami,
organizacjami pozarządowymi i innymi zainteresowanymi
stronami, w celu uzyskania ich opinii na temat istotności
różnych funkcji gleb w poszczególnych miastach oraz
zwiększenia świadomości nt. roli gleb
-Ocena możliwości rewitalizacji tzw. brownfields
Ocena skuteczności dotychczasowej ochrony gleb
Metodyka tworzenia mapy zmian użytkowania ze zdjęć satelitarnych i analizy przejmowania gleb
Zdjęcia satelitarne
Mapy użytkowania dla 2 okresów
Segmentacja
Mapa glebowa
Klasyfikacja
Rozkład klas gleby i wskaźniki przejśćia
Statystyka klas użytkowania
1,4
continuous residential areas
discontinuous residential areas
share in urban area
1,2
new; 2,7%
transition index
commercial an industrial areas
new; 19,8%
traffic areas
dump and mineral extraction sites
1
new; 24,6%
agricultural areas
old; 2,6%
old; 18,5%
old; 25,4%
0,8
forests and green urban areas
water bodies
old; 6,2%
0,6
new; 6,2%
old; 8,4%
0,4
old; 4,3%
old; 0,1%
old; 34,4%
new; 8,9%
0,2
new; 4,3%
new; 0,1%
0
1
2
soil quality class
3
new; 33,3%
Tworzenie mapy zmian użytkowania ziemi
Wskaźnik przejścia (Transition
index)
• Prosty wskaźnik charakteryzujący intensywność przejmowania
poszczególnych klas gleby pod zabudowę. Wskaźnik o wartości powyżej 1
wskazuje, że gleby danej klasy są przejmowane preferencyjnie
transitionindex 
percentof soil class" n" in newurbanarea
percentofsoil class" n" in wholeurbanarea
Transition index =1
Transition index >1
Transition index <1
high quality soil
high quality soil
high quality soil
medium quality soil
medium quality soil
medium quality soil
low quality soil
low quality soil
low quality soil
Wrocław – zmiany użytkowania
Land use class
area in 2006
[ha]
area in 1992
[ha]
difference [ha]
continuous residential areas
5697,562
5322,181
375,381
commercial and industrial areas
2093,945
1946,312
147,634
green urban areas
697,748
697,748
0,000
airports
237,826
237,826
0,000
sports and leisure facilities
227,968
227,968
0,000
34,410
34,410
0,000
arable land
6406,433
6619,359
-212,926
pastures
3145,039
3242,413
-97,374
forests
2207,439
2207,439
0,000
seminatural
4163,017
4387,336
-224,319
discontinuous residential areas
1777,715
1781,790
-4,075
767,134
751,454
15,680
1248,607
1248,607
0,000
28704,841
28704,841
dump and mineral extraction sites
water bodies
transport facilities
total area
Wrocław –przyrost zabudowy na tle mapy glebowej
Share of soil class
[%]
Transition index
48,6
1,33
14,9
0,68
36,5
0,69
Mediolan – zmiany użytkowania
Land use class
area in 2006 [ha]
area in 1991 [ha]
difference [ha]
continuous residential areas
8849,122
8057,745
791,377
commercial and industrial areas
6512,736
6398,586
114,150
green urban areas
2213,024
1906,871
306,153
airports
231,712
230,947
0,765
sports and leisure facilities
949,797
925,823
23,974
dump and mineral extraction sites
253,791
305,273
-51,482
7471,873
8571,270
-1099,397
pastures
341,254
322,168
19,086
forests
311,920
468,303
-156,383
seminatural
689,683
692,319
-2,636
0,000
0,000
0,000
394,006
385,889
8,117
2505,879
2459,605
46,274
30724,797
30724,799
arable land
discontinuous residential areas
water bodies
transport facilities
total area
Mediolan
Share of soil
class
[%]
Transition
index
39,6
1,18
57,3
0,52
3,1
7,66
Bratysława
Share of soil class [%]
Transition index
46,9
0,21
35,1
1,53
18,0
2,03
Wiedeń
Share of soil class
[%]
Transition index
66,7
1,29
25,8
0,35
7,5
0,62
• Powierzchnia zabudowana w ciągu 15 lat: 160 – 900 ha
• Głównie ubytek gleb rolniczych, poza Wroclawiem i
Stuttgartem gdzie zabudowano również tereny
półnaturalne
• Większość nowej zabudowy to zabudowa mieszkalna,
poza Bratysławą i Wiedniem
• Gleby wysokiej jakości przejmowano pod zabudowę
preferencyjnie we Wroclawiu, Pradze, Wiedniu* i
Salzburgu*
• Najlepsze gleby były skutecznie chronione w Bratysławie
Prognoza przyrostu zabudowy – modelowanie za pomocą
automatów komórkowych
Dane wejściowe:
Mapa użytkowania ziemi
Mapa glebowa
Sieć drogowa
Numeryczny model terenu
Dane demograficzne i
ekonomiczne
Konsultacje z „interesariuszami”
Zebranie informacji na temat istotności ochrony poszczególnych
funkcji gleb w warunkach danego miasta
Ocena wpływu różnych scenariuszy ochrony gleb na wypełnianie
przez gleby określonych funkcji
Określenie dopuszczalnych progów dla utraty określonych
funkcji gleb w procesie urbanizacji
Identyfikacja potrzeb w zakresie systemu zarządzania
gruntami/glebami
Spotkania w Celje, Wiedniu, Wrocławiu, Mediolanie, Pradze i
Bratysławie
Ranking ważności funkcji od 9 (najważniejsza) do 1 (najmniej istotna)
Typ funkcji
Funkcja gruntu/gleby
Socjalna
Dziedzictwo kulturowe
Socjalna
Rekreacja
Socjalna
Zdrowie
Ekonomiczna
Produkcyjna związana z ziemią (rolnicza)
Ekonomiczna
Infrastruktura transportowa
Ekonomiczna
Mieszkalna i tworzenie miejsc pracy
Środowiskowa
Bioróżnorodność
Środowiskowa
Retencyjna
Środowiskowa
Buforowa i filtracyjna
Wynik
Scenariusze ochrony gleb
Scenariusz 1 („wszystko zostaje tak jak jest”), scenariusz bazowy, zakłada, że nic nie
zmieni się w regulacjach prawnych dotyczących ochrony gleby. Prawo i jego
efektywność zostają na niezmienionym poziomie, gleby miejskie są wyłączone z Ustawy
o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Scenariusz 2 (umiarkowana ochrona), zabudowa jest umieszczana głównie na glebach
o niskiej i średniej jakości; jeżeli potrzeba więcej przestrzeni na zabudowę, to może ona
zostać umieszczona na glebach o wysokiej jakości, ale jednocześnie musi zostać w tym
rejonie zaplanowane więcej otwartej przestrzeni.
Scenariusz 3 (silna ochrona), zabudowa jest umieszczana na terenach o charakterze
poindustrialnych (brownfields) i glebach o niskiej jakości.
Jak scenariusze wpłyną na funkcje gleb (reprezentowane
przez wskaźniki?
Skala: -3 do 3
-3 wpływ silnie negatywny
-2 wpływ umiarkowanie negatywny
-1 wpływ lekko negatywny
0 brak efektu
1 wpływ lekko pozytywny
2 wpływ umiarkowanie pozytywny
3 wpływ silnie pozytywny
Ocena akceptowalnych limitów (wartości granicznych)
Celem zdefiniowania limitów jest określenie akceptowalnych
zmian w funkcjach gleby
+3 Tylko silnie pozytywny wpływ
+2 Co najmniej umiarkowanie pozytywny wpływ
+1 Co najmniej lekko pozytywny wpływ
0 Brak negatywnego wpływu
-1 Lekko negatywny wpływ jest akceptowalny
-2 Umiarkowanie negatywny wpływ jest akceptowalny
-3 Nawet silnie negatywny wpływ jest akceptowalny
Wyniki rankingu istotności funkcji gleb/gruntu
Buforowa i filtracyjna
Retencja
Bioróżnorodność
Celje
Mieszkalna i miejsca pracy
Vienna
Infrastruktura transportowa
Wroclaw
Milan
Produkcyjna rolnicza
Prague
Zdrowie
Rekreacja
Dziedzictwo kulturowe
0
5
10
15
20
25
30
35
scenariusz1
scenariusz2
scenariusz3
Limit
Wpływ scenariuszy ochrony gleb na
funkcje gleby/gruntu na obszarze
3
Wrocławia
Ocena wp³ywu
2
1
0
-1
Dziedzictwo kulurowe
3
Buforowa i filtracyjna
-2
2
Rekreacja
1
Retencja
-3
0
SOC 1 SOC 2 SOC 3 EKO 1 EKO 2 EKO 3 SRO1 SRO2 SRO3
-1
WskaŸnik/funkcja
Zdrowie
-2
-3
Bioróżnorodność
Mieszkalna i miejsca pracy
Produkcyjna rolnicza
Infrastruktura transportowa
Scenariusz 1
Scenariusz 2
Scenariusz 3
We wszystkich miastach kontynuacja obecnych regulacji dot. Ochrony
gleb spowoduje utratę większości funkcji gleb.
Skuteczniejsza ochrona gleb jest wymagana w większości miast dla
podtrzymania lub poprawy jakości życia w dłuższej perspektywie
czasowej.
W Celje, funkcje związane ze zdrowiem i jakością środowiska określono
jako najważniejsze, natomiast we Wrocławiu, Pradze i Wiedniu
preferowano funkcję mieszkalną i zapewnienia miejsc pracy. W
Mediolanie najważniejsze były socjalne funkcje (rekreacja, dziedzictwo
kulturowe, zdrowie).
Największa poprawa w zakresie funkcji gleb oczekiwana jest w Celje i
Wrocławiu
Korzyści wynikające z projektu:
Partner miasto – uzyskanie strategii i narzędzi gospodarowania
glebami, wymiana doświadczeń, współpraca międzynarodowa
„Przeciętny obywatel” – w dłuższej perspektywie czasowej
poprawa warunków życia
Partner instytucja naukowa – współpraca międzynarodowa,
zwiększone szanse na kolejny projekty, lepszy warsztat
pracowników
Dziękuję za uwagę