Transcript Gleby Polski

Opracował Damian Kozłowski
GLEBY W POLSCE
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=46
CO TO JEST GLEBA ?

Gleba - biologicznie czynna zewnętrzna powłoka litosfery, składająca
się z cząsteczek minerałów, stanowiących produkt wietrzenia skał,
oraz rozpadających się substancji organicznych, powietrza i wilgoci.
Stanowi podłoże życia roślin. Gleba pełni bardzo ważną funkcję w
produkcji i rozkładzie biomasy, magazynowaniu próchnicy, przepływie
energii, obiegu pierwiastków i wody. Służy również jako środowisko
życia podziemnych organów roślin oraz fauny i mikroflory.
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=34
PROFIL GLEBOWY

Profil glebowy – pionowy przekrój, odsłaniający morfologię (budowę) danej gleby, a w
szczególności rodzaj, miąższość i wzajemny układ poziomów genetycznych.
O - poziom organiczny
A - poziom próchniczny
B - poziom wzbogacania
C - poziom skały macierzystej.
PODZIAŁ GLEB
Strefowe :



Czarnoziemy
Gleby bielicowe
Gleby brunatne
Astrefowe :





Mady
Rędziny
Gleby bagienne
Czarne ziemie
Gleby górskie
CZARNOZIEMY
Powstają w warunkach klimatu kontynentalnego i
umiarkowanego suchego przy udziale roślinności
łąkowo-stepowej i leśno-stepowej. Na świecie
występują one głównie na terenach Ukrainy, USA,
Argentyny i Australii. W Polsce czarnoziemy
możemy spotkać jedynie na nielicznych,
niewielkich powierzchniowo terenach. Czarnoziemy
mają odczyn słabo kwaśny, dużą miąższość
poziomu próchniczego (50-60 cm) i znaczną
zawartość próchnicy. Na czarnoziemach, jako
najbardziej wartościowych pod względem
rolniczym glebach, można uprawiać z
powodzeniem praktycznie wszystkie rośliny.
GLEBY BIELICOWE
Ubogie gleby z klasy gleb bielicoziemnych, wytworzone
na piaskach. Charakteryzują się bardzo kwaśnym
odczynem oraz małą zawartością próchnicy. Posiadają
bardzo mało wilgoci. Występują na obszarach Europy
Środkowej i Północnej, na Nizinie
Wschodnioeuropejskiej, na obszarach Kanady i w
północnej części USA. Charakterystyczną cechą gleb
bielicowych jest białawy górny poziom gleby ubogi w
próchnicę, zwany poziomem wymywania. Powstał on na
skutek wypłukiwania i rozpuszczania substancji
glebowych przez kwasy humusowe, powstałe w
próchnicy. W Polsce gleby bielicowe zajmują ok. 25%
powierzchni całego kraju, głównie we wschodniej części
Pojezierza Pomorskiego i północnej części Niziny
Mazowieckiej. Ze względu na ubóstwo składników
mineralnych oraz próchnicy są w większości porośnięte
borami sosnowymi.
GLEBY BRUNATNE
Powstają w klimacie umiarkowanym, przede
wszystkim pod roślinnością lasów liściastych i
mieszanych. Powstają z utworów różnego
pochodzenia geologicznego i uziarnienia,
zasobnych w zasady lub skał kwaśnych. Odczyn
tych gleb jest silnie kwaśny lub kwaśny.
Brunatna barwa gleb pochodzi od związków żelaza,
brunatnych związków próchniczych oraz
kompleksów żelazisto-próchniczno-ilastych, które w
postaci cienkich otoczek powlekają ziarna glebowe.
Są one dość żyzne i zasobne w próchnicę zawartość do 3-4%. Ich odczyn i stopień wysycenia
zasadami zależy od typu i rodzaju skały
macierzystej oraz ilości opadów. Gleby te występują
na wszystkich kontynentach.
MADY
Gleby powstałe w wyniku nagromadzenia się
materiału niesionego przez wody i akumulowanego w
wyniku wytracania energii wody. Zasadniczą cechą
mad jest obecność w profilu naprzemianległych
warstw o różnym składzie granulometrycznym.
Poszczególne warstwy mogą cechować się skrajnie
różnym składem granulometrycznym lub zbliżonym.
Mady są glebami występującymi na całym świecie,
wzdłuż dolin rzecznych i wybrzeży morskich.
Największy obszar mad w Polsce to Żuławy Wiślane. Z
uwagi na zazwyczaj dużą żyzność, w znacznej części
są wykorzystywane rolniczo. Często wymagają jednak
regulacji stosunków wodnych.
RĘDZINY
Płytka międzystrefowa gleba kalcymorficzna powstała
na skałach wapiennych. Rędziny są na ogół glebami
żyznymi jednakże z powodu trudności w uprawianiu są
zakwalifikowane jako gleby klas od IIIa do V. Rędziny
nie są glebami strefowymi ich tworzenie się jest
uzależnione w zasadzie tylko od skał leżących pod
powierzchnią. Gleby te występują na skałach
wapiennych, można je spotkać na wszystkich
kontynentach w różnych strefach klimatycznych. Ze
względu na niewielką miąższość są bardzo narażone
na erozję . Nazwa "rędzina" pochodzi od
staropolskiego słowa "rzędzić" . Gleby te zawierają
dużo części szkieletowych żwirów i kamieni, i w trakcie
orki "gwarzą" z rolnikiem.
GLEBY BAGIENNE
Powstający w warunkach stałej wilgotności
gruntu, spowodowanej płytkim położeniem
zwierciadła wód podziemnych i przy obecności
roślin wilgotnolubnych. Na ich kierunek rozwoju
wpływa niedostatek tlenu, co hamuje rozkład
resztek organicznych i powoduje powstanie
torfu. W Polsce spotykane głównie na
pojezierzach i na Polesiu; wraz z glebami
murszowymi zajmują ok. 8% powierzchni kraju.
Obszary ich występowania są wykorzystywane
jako łąki i pastwiska. Gleby bagienne należą do
gleb śródstrefowych. Gleby te są mało
urodzajne, ponieważ nie przepuszczają wody lub
proces przepuszczalności trwa przez długi
okres.
CZARNE ZIEMIE
Czarne ziemie powstają na utworach mineralnych
zasobnych w materię organiczną oraz węglan wapnia, lub
będących pod wpływem wód gruntowych zasobnych w
kationy wapnia. Występują na obszarach płaskich
obniżeń, obszarach pojeziernych, starych aluwiach,
obrzeżeniach torfowisk i deluwiach. Ich powstanie jest
generalnie uwarunkowane długotrwałym oddziaływaniem
wysokiego zwierciadła wód gruntowych, ale kształtują się
również na bardzo ciężkich glinach i iłach w warunkach
utrudnionego przesiąkania wód opadowych. W Polsce
takiego pochodzenia są czarne ziemie kętrzyńskie i
gniewskie. Ich rozwój związany jest z obecnością
roślinności łąkowo-zaroślowej lub darniowo-leśnej.
Wartość użytkowa czarnych ziem jest różna w zależności
od miąższości poziomu próchniczego, fizycznych i
chemicznych właściwości skał itd. Generalnie uznaje się
je za gleby bardzo żyzne. Pod względem bonitacyjnym
zaliczane są do II i III klasy.
GLEBY GÓRSKIE
Gleby górskie zajmują około 16% powierzchni
lądowej Ziemi. Ze względu na urzeźbienie
terenu, na którym występują, większość z
nich znajduje się w stanie inicjalnym. Silna
erozja glebowa, związana ze zmywaniem
wierzchniej warstwy, nie pozwala na dojrzałe
wykształcenie gleby. Gleby górskie wykazują
ogromne zróżnicowanie, będąc zależne od
typu podłoża, nachylenia stoków, warunków
klimatycznych, charakteru roślinności. Gleby
te cechuje piętrowość strefowość pionowa,
będąca konsekwencją wysokości nad
poziomem morza.
BONITACJA GLEBY

Bonitacja gleby - ocena jakości gleb pod względem ich wartości
użytkowej, uwzględniająca żyzność gleby, stosunki wodne w glebie,
stopień kultury gleby i trudność uprawy w powiązaniu z agroklimatem,
rzeźbą terenu oraz niektórymi elementami stosunków gospodarczych.
ODCZYN GLEBOWY
Odczyn glebowy, właściwość gleby wyrażona przez stosunek stężenia jonów
wodorowych H+ do jonów wodorotlenkowych OH- w fazie stałej gleby i w jej
roztworze.
Odczyn wskazuje na kwasowość lub zasadowość gleby, wyróżnić możemy więc:
 gleby kwaśne, pH < 6,6
 gleby obojętne, pH 6,6 - 7,2
 gleby zasadowe, pH > 7,2
WYSTĘPOWANIE GLEB KWAŚNYCH
RODZAJE EROZJI GLEB
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE EROZJI:







Wycinanie i wypalanie lasów
Źle prowadzone osuszanie terenów
Usuwanie murków, żywopłotów, zakrzewień i zadrzewień śródpolnych
Zbyt intensywny wypas zwierząt
Zła lokalizacja dróg
Uprawa stromych stoków i dolinek śródboczowych
Uprawa wzdłuż stoku
CZYNNIKI PRZECIWDZIAŁAJĄCE EROZJI:





Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez rosnącą na niej
roślinność
Zabezpieczanie powierzchni gruntu poprzez systemy
korzeniowe (tereny zdegradowane)
Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez natrysk
sklejających mas celulozowych
Właściwa uprawa (agrotechnika przeciwerozyjna)
Właściwe melioracje wodne
NEGATYWNE SKUTKI EROZJI WODNEJ
rolnictwo:
 zmniejszanie miąższości gleby
 wymywanie składników pokarmowych
 pogorszenie struktury gleby
 straty powierzchni uprawnej (wąwozy, żłobiny itp.)
 niszczenie roślin uprawnych
2. gospodarka wodna:
 pogorszenie stosunków hydrologicznych
 pogorszenie warunków eksploatacji urządzeń hydrotechnicznych
 wzrost spływu powierzchniowego
 spadek retencji
 zmiany przepływów rzek
 wzrost sedymentacji rzecznej (zagrożenie powodziowe)
1.
WYSTĘPOWANIE EROZJI WODNEJ
GLEBY ANTROPOGENICZNE

To gleby przekształcone na skutek działalności człowieka.
Występują one na obszarach miejskich (urbisole), podmiejskich
(np. hortisole) i uprzemysłowionych (industrioziemy). Większe
ich kompleksy spotkać można w Górnośląskim Okręgu
Przemysłowym i na terenie innych dużych miast, a także w
rejonie odkrywkowych kopalni węgla brunatnego i elektrowni w
Bełchatowie, Koninie i Turoszowie
TO BYŁO NA MATURZE:
BIBLIOGRAFIA








http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=46
http://doradztwosadownicze.pl/?p=447
http://www.szkolnictwo.pl/test,4,4061,4,Gleby_PolskiCharakterystyka_gleb_Polski_cd.
http://sciaga.onet.pl/12581,61,176,143,1,21242,sciaga.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Odczyn_gleby
http://www.erozja.iung.pulawy.pl/VademecumPl.htm
http://pl.static.zdn.net/files/db1/188b3b03895cd1a8bc004848c617d4fd.jpg
http://pl.wikipedia.org/wiki/Poziom_genetyczny_gleby