Transcript Wykład 3
Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 Użytkowanie i zanieczyszczenie wód Janusz Sokołowski ZTNiC PW luty 2013r. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 UŻYTKOWANIE WÓD Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Pobór wody na potrzeby gospodarcze i społeczne wynosił w ostatnich latach ok. 11 km3, wobec ponad 15 km3 w latach 80. w XX wieku. Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 STAN JAKOŚCI WÓD Zmiany w gospodarce ściekowej. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ilości ścieków podane w statystykach nie obejmują zanieczyszczeń z terenów wsi oraz niesionych spływami obszarowymi z terenów rolniczych, które wnoszą do wód powierzchniowych szacunkowo: 50% całkowitego ładunku azotu 40% związków organicznych 30% fosforu Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KLASYFIKACJA CZYSTOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH Badania jakości rzek prowadzone są w celu ich ochrony, na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 1991r. ocenia się trzy klasy czystości wód które są odpowiednie standardy jakościowe np. klasa I,II i III. Dla wszystkich klas określane są wartości dopuszczalne wskaźników zanieczyszczeń. Stan zanieczyszczenia rzek ocenia się, porównując wyniki badań monitoringowych ze standardami jakości wód będących podstawą klasyfikacji. Zaliczając kontrolowane odcinki rzek do poszczególnych klas czystości i o zaliczeniu wód do danej klasy decyduje wskaźnik najbardziej niekorzystny. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KLASYFIKACJA CZYSTOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH KLASA I Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk CHARAKTERYSTYKA Wody, które zostały zaklasyfikowane jako wody nadające się do: picia (zaopatrzenie ludności), zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody do picia, bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych. Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KLASYFIKACJA CZYSTOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH KLASA II Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk CHARAKTERYSTYKA Wody, które zostały zaklasyfikowane jako wody nadające się do: bytowania w warunkach naturalnych innych ryb niż łososiowate, chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, celów rekreacyjnych (kąpieliska). Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KLASYFIKACJA CZYSTOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH KLASA III Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk CHARAKTERYSTYKA Wody, które zostały zaklasyfikowane jako wody nadające się do: nawadniania terenów rolniczych, wykorzystywania do upraw rolniczych, wody do produkcji nie wymagającej wody pitnej. Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KLASYFIKACJA JAKOŚCIOWA POLSKICH RZEK Klasa I II III IV V Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Stan 2004 0,0% 2,5% 38,2% 43,3% 19,0% Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Stan do 2006 0,0% 2,2% 35,5% 42,9% 19,4% Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 GRANICA ZASOBÓW WODNYCH Granicę zasobów wodnych potrzebnych w gospodarce człowieka wyznacza całoroczny odpływ ze wszystkich rzek i strumieni świata, którego wielkość szacuje się na ok. 40 tys. km3. Znaczna część odpływu ma charakter sezonowy, dlatego nie można wykorzystać całego potencjału istniejących zasobów. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 NIEDOBORY WODY Niedobory wody powodowane są działaniem wielu czynników antropogenicznych, m. in. zmianami klimatu, nadmierną eksploatacją wód podziemnych, melioracjami i drenażami, regulacjami rzek i potoków, zmianą szaty roślinnej – wylesianiem, odwodnieniem odkrywek i kopalń podziemnych, zanieczyszczeniem wód ściekami. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 DEGRADACJA Degradacja jakości wód obejmuje zmiany ich cech fizykochemicznych i biologicznych przez wprowadzenie do nich ogromnych ilości substancji organicznych i nieorganicznych, energii lub substancji promieniotwórczych. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ Ze względu na działanie na organizmy dzielimy na: bezpośrednio, pośrednio szkodliwe. Według kryterium trwałości zanieczyszczenia wód dzielimy na: rozkładalne, nierozkładalne, trwałe. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 POCHODZENIE ŚCIEKÓW Ścieki powstają w praktycznie każdym sektorze ludzkiej aktywności. Możemy podzielić je na: miejskie i bytowo-gospodarcze, rolnicze, radioaktywne, przemysłowe. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 DROGI PRZEDOSTAWANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ DO WÓD Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 OCHRONA WÓD Polega na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym utrzymaniu ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi biologicznej, w szczególności przez: utrzymywanie jakości wód powyżej albo co najmniej na poziomie wymaganym w przepisach, doprowadzenie jakości wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie jest on osiągnięty. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 ZAGROŻENIE DLA JAKOŚCI WÓD Eutrofizacja Ropa naftowa i produkty ropopochodne Kwaśne deszcze Energia cieplna Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 EUTROFIZACJA Oznacza kumulację zanieczyszczeń biologicznych zawartych w ściekach, spływach z pól uprawnych, co przyczynia się do nadmiernego użyźniania wód, co powoduje silny rozwój roślinności wodnej w szczególności glonów. Konsekwencją tego zjawiska są zakwity. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 ROPA NAFTOWA I PRODUKTY ROPOPOCHODNE Szybko rozprzestrzeniają się na powierzchni wodnej tworząc błonę, która ogranicza wymianę gazową między woda a powietrzem. Ropa oblepia skrzydła zwierząt wodnych doprowadzając do ich śmierci. Rozpuszczalne frakcje ropy, emulgatory stosowane do usuwania ropy, a szczególnie zemulgowana ropa są toksyczne dla fauny morskiej. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 KWAŚNE DESZCZE W Europie z ich powodu zaczęło zamierać życie w jeziorach Skandynawii, szczególnie Szwecji. Interesującym przykładem jest Great Moose Lake (Wielkie Jezioro Łososiowe) w stanie Nowy York. Przyjmowało ono kwaśne zanieczyszczenia z powietrza i ze spływami powierzchniowymi przez 50 lat. W końcu zdolność buforowania jeziora i gleb w jego zlewni wyczerpała się i jezioro umarło. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 ENERGIA CIEPLNA Zanieczyszczenie wód powodują nie tylko substancje chemiczne. Energia cieplna także jest groźna dla wód. Ciepło zmienia warunki bytowania organizmów żywych oraz właściwości fizykochemiczne wody. Zimnolubne organizmy wodne tracą środowiska. Podwyższenie temperatury może spowodować przewagę procesów uwalniania substancji toksycznych, np. ,metali ciężkich, nad procesami gromadzenia ich na dnie. Zwiększa się również tempo rozkładu materii organicznej i mineralizacji osadów. W konsekwencji obniża się ilość tlenu w warstwach przydennych , co prowadzi do zaniku fauny dennej. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód. Gospodarka odpadami WYKŁAD 3 WODY NATURALNE Wody naturalne występujące w przyrodzie można podzielić na: • wody opadowe, • wody powierzchniowe, • wody podziemne. Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Użytkowanie i zanieczyszczenie wód.