ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΥΠΝΟΣ B Τσάρα ΠΟΛΥΣΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ Β Τσάρα –Δ Κάζης ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΩΝ Α. Νικολόπουλος

Φυσιολογικός Ύπνος

• Ύπνος ως φυσικό φαινόμενο • Ιστορία • Ερμηνεία του ύπνου • Φυσιολογία του ύπνου • Ύπνος στα θηλαστικά-άνθρωπος

Ελληνική Μυθολογία

• Ύπνος + Θάνατος γιοι της Νύχτας • Θεοί ή Δαίμονες αναφέρονται στην περιοχή του σκοτεινού, απόκρυφου • Ύπνος : καλοδεχούμενος • Θάνατος : «με καρδιά από σίδερο και χάλκινη στα στήθια την σκληρή ψυχή του κι όποιον αρπάξει πια για πάντα τον κρατάει» (Ησίοδος Θεογονία) • Όνειρος : ομιχλώδης παρουσία μεταξύ τους • Ενύπνιον : ρόλος στην Θεοκρατική ιατρική • Ασκληπιός-Απόλλων

Ύπνος και Θάνατος στην αρχαία Ελλάδα Νεκρός πολεμιστής Ο Θάνατος και ο Ύπνος με τον Ερμή μεταφέρουν νεκρή γυναίκα στον Άδη [επί αττικού αγγείου] (Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 8, σελίδα 817)

Παμφαιος 510-500: θάνατος Σαρπηδόνα Βρετ Μουσείο Σαρπηδών κρατήρας Ευφρονίου Τελευταία δεκαετία του 6ου π.Χ. αιώνα. Μητροπολιτικό Μουσείο Ν. Υόρκης .

Ο Ύπνος με τον αδελφό του Θάνατο", πίνακας του John William Waterhouse, 1874.

Ελληνική Μυθολογία

• Όνειρος : ομιχλώδης παρουσία • Ενύπνιο : ρόλος στην Θεοκρατική ιατρική • Ασκληπιός-Απόλλων

Νεώτερες αντιλήψεις

Φιλοσοφική Θεώρηση

(i) Descartes και Malebranche: Η ψυχή συνειδητά σκέφτεται στον ύπνο χωρίς όνειρα αλλά δεν συσσωρεύονται νέες μνήμες επειδή η σκέψη είναι αϋλη (ii)Locke : το μυαλό απλώς δεν σκέφτεται και είναι εντελώς αναίσθητο (iii)Leibniz :το μυαλό σκέφτεται συνεχώς αλλά επειδή είναι σκέψεις συγκεγχυμένες και διάσπαρτες δεν είναι τοσο συνειδητές Θρησκευτική -Χριστιανική θεώρηση :Θάνατος -«κοίμηση» αγίων Λαογραφία τραγούδια-παραδόσεις

Ύπνος: ως φυσικό φαινόμενο αναστρέψιμη κατάσταση

• Κιρκάδιος ρυθμός 24ωρου • Φως • Θερμοκρασία • Τροφή • Γιατί συμβαίνει ; • Ανάπαυση σώματος; Οι μύες δεν χρειάζονται ύπνο-διαστήματα ξεκούρασης • Εγκέφαλος; Μνήμη δεξιοτήτων και γεγονότων

Ερμηνεία του ύπνου

Απαραίτητο στάδιο για την «ξεκούραση» του εγκεφάλου» Λειτουργίες που σχετίζονται με τη μνήμη

Έρευνα

Η κατανόηση των μηχανισμών, της δράσης των νευροδιβιβαστικών ουσιών Εξήγηση μέσω της επίδρασης στον οργανισμό

Ύπνος-Λήθαργος –Χειμερία νάρκη Εξοικονόμηση ενέργειας Προφύλαξη από αρπακτικά

φάλαιν α , δελφίνια , πτηνά

Παράγοντες που επηρεάζουν στον άνθρωπο • Ηλικία : βρέφος 16-20 ώρες /24ωρο (50% rem, 50% nrem) • Ενήλικας : 7-8 ώρες/24ωρο • Μεσήλικας-ηλικιωμένος <7 ώρες • Ν3 ελαττώνεται με την ηλικία (το δυναμικό στο ΗΕΓ μειώνεται με την ηλικία). Ν1 και Ν2 αυξάνονται • REM : σχετικά σταθερή διάρκεια • SE 70-80% αύξηση αφυπνίσεων

Παράγοντες που επηρεάζουν

• Φύλο • Γυναίκες : εγκυμοσύνη μείωση διάρκειας • 84% καλός υπνος-60% στην εγκυμοσύνη • Φροντίδα παιδιών-εργασία • Εργασία σε βάρδιες , δραστηριότητες • Θόρυβος • Ειδικές καταστάσεις πχ εξετάσεις, νοσηλεία, ΜΕΘ • Παθήσεις • Φάρμακα • Αλκοόλ

Νευροφυσιολογία του ύπνου

• Θάλαμος, υποθάλαμος, προμήκης, γέφυρα, μεσεγκέφαλος, ΣΣ, πυρήνες ραφής, ιππόκαμπος, υπερχιασματικός πυρήνας, νευρώνες δικτυωτού σχηματισμού • Εγρήγορση-NREM : νευροδιαβιβαστές στον θάλαμο, αποκλεισμός των εισερχομένων ερεθισμάτων μείωση δραστηριότητας φλοιού • REM: μεσεγκέφαλος, γέφυρα

Ρύθμιση ύπνου-εγρήγορσης

• Εγρήγορση : κατιών δικτυωτός σχηματισμός Προμήκης, γέφυρα και μεσεγκέφαλος • Ακετυλοχολίνη • Υποθάλαμος υποκρετίνη(λεπτίνη) • Υπομέλανας τόπος • NREM νορεπινεφρίνη Υποθάλαμος, τελικό κυστίδιο GABA,αδενοσίνη Θάλαμος άτρακτοι • REM

REM-on

χολινεργικοί

REM-off

νοραδρενεργικοι, σερονονεργικοί και ισταμινεργικοί νευρώνες

Οι νευροδιαβιβαστικές ουσίες ύπνου - εγρήγορσης

1. Αδενοσίνη (ομοι ο στατική ρύθμιση ύπνου) 2. Γλουταμίνη (διέγερση ΚΝΣ ) 3. Ακετυλοχολίνη (REM) 4. GABA (αναστολή ΚΝΣ-ΝREM) 5. Γλυκίνη (αναστολή ώσης ΣΣ-υποτονία REM) 6. Υποκρετίνη(λεπτίνη) ναρκοληψία

ΜΟΝΤΕΛΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΥΠΝΟΥ

• Διαδικασία S: ομοιοστατική, εξαρτάται από την προηγηθείσα περίοδο ύπνου και αφύπνισης • Περισσότερος ύπνος~μεγαλύτερη περίοδος εγρήγορσης • Διαδικασία C : κιρκάδια ανεξάρτητη, ρύθμιση από υπερχιασματικούς πυρήνες • Ενδογενής ρυθμός (μελατονίνη) • Έλευση ύπνου: Αλληλεπίδραση

NREM

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΠΑΡΑΣΥΜΠΑ ΘΗΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ ΑΥΞΗΣΗ ΜΕΙΩΣΗ REM ΤΟΝΙΚΗ ΦΑΣΙΚΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΥΞΗΣΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΑΥΞΗΣΗ

Σύνοψη Ύπνος

1. Ε ίναι μια αναστρέψιμη κατάσταση, ενδογενής ως προς τη γένεση, ρυθμιζόμενη ομοιοστατικά, σχετικά αποσυνδεδεμένη από το περιβάλλον, με ειδική ΗΕΓραφική δραστηριότητα 2. Ρυθμίζεται από την αλληλεπίδραση του ομοιοστατικής και της κιρκαδικής ώσης 3. Οι περισσότερες φυσιολογικές αλλαγές στη διάρκεια του ύπνου συνοδεύονται από μεταβολές της δραστηριότητας του αυτόνομου νευρικού συστήματος 4. Γενικά δεν είναι γνωστή η λειτουργία του, όμως δεδομένα από καταστάσεις στέρησης ή μεταβολής του, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι πολυδιάστατη και διαφοροποιημένη, εξαρτώμενη από το στάδιο ανάπτυξης του οργανισμού

Σύνοψη REM και ΝREM ύπνος

1.

Η ελαττωμένη δραστηριότητα στη ΝREM επιτρέπει την «επιδιόρθωση» των κυττάρων 2. Η διακοπτόμενη έκλυση των νευροδιαβιβαστικών ουσιών στη REM επιτρέπει την ανάκτηση – διατήρηση της ευαισθησίας των υποδοχέων 3. Η έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα REM στα πρώτα χρόνια συνδέεται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου

Ιστορία: καταγραφή ΗΕΓ

• 1930 Loomis-Sleep stage • 1950 Aserinsky-Kleintman- REM • 1968 Rechtschafen and Kales R&K • Arousals AASM 1992, PLM 1993, αναπνευστικά επεισόδια AASM 199 2001 • 2007 AASM • Ο ύπνος χωρίζεται σε στάδια NREM: I,II,III,IV=Ν1Ν2Ν3 • REM : φασική και τονική

ΠΟΛΥΣΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ

Β.ΤΣΑΡΑ, Δ ΚΑΖΗΣ, Α ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Καταγραφές ύπνου • PSG/ Περιορισμένες καταγραφές

Σύγκριση

• Ακρίβεια αποτελεσμάτων

Στόχος

• Χρόνος αναμονής διάγνωση-θεραπεία • Κόστος • Εργαστήριο/ σπίτι (παρουσία ή απουσία τεχνικού)

Η πρώτη καταγραφή ΗΕΓ σε άνθρωπο Hans Berger 1924 Ανω ΗΕΓ Κάτω σήμα με συχνότητα 10Hz