Transcript Мәдениет саласындағы белгілі адамдар
Шағын тақырыбы
:
Мәдениет саласындағы белгілі адамдар
Ақыл көпке жеткізер, Өнер көкке жеткізер.
Өнерлінің қолы алтын, Өлеңшінің сөзі алтын.
Грамматикалық минимум:
Синтаксис. Жай сөйлемдер Айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлері. Жай сөйлемнің негізгі құрылымдық модельдері. Жіктелмейтін сөйлемдер.
Бір компонентті сөйлемдер. Антоним.
Синомин. Омоним. Еркін және тұрақты тіркестер. Тілдің байланыс құралдары және сөйлемдегі рөлі.
Коммуникативтік іс - әрекет
Тыңдалым:
Аталған тақырыптарға байланысты мәтіндерді түсініп, негізгі ойды және әрбір мағыналық бөліктерге қосымша және басты ақпаратты толық, терең, нақты түсінеді.
Айтылым:
Тақырыпқа байланысты мәтінді түсініп, әрекет туралы, оның уақытын, орнын, себебін, мақсатын сұрайды. Мүмкіндік туралы, қалауы, қажеттілігі, ықтималдығы, әрекеттің мүмкін еместігін білдіру үлгілерін пайдаланып сұхбаттасады. Әңгіме болып отырған нақты заттарды, жағдаятты, оқиға, персонаждарды сипаттайды.
Оқылым:
Оқылымның әр түрлі стратегиясын пайдалана біледі. Ақпаратты, автор Оқыған бағалауын, мітіннің идеясын, қорытындысын тақырыбын түсінеді.
анықтайды.
Әңгімелесуде айтылымның мазмұнын түсініп, репликаларға реакция білдіреді.
Жазылым:
Мәдениет пен ғылымдағы белгілі адамдар, кино, театр, музыка әдебиет пен байланысты жазбаша әңгіме
Сабақтың барысы:
І – Ұйымдастыру кезеңі. ІІ - Жаңа тақырыппен таныстыру.
ІІІ –Тақырыппен жұмыс.
ІV - Коммуникативтік минимумды беру.
V – Жаңа тақырыпты бекіту.
Жаңа тақырып: Мәдениет Шағын тақырып: Мәдениет саласындағы белгілі адамдар
Сабақ түйіні: Өнерге қатысты басым лексика Өнер адамдары Грамматикалық минимум
Басым сөздерді тыңдаңыздар.
Өнер, әнші, халық әртісі, жұлдыз, музыкатанушы, сырға, әдебиет.
сақина, музыка жүзік, мектебі, бейнелеу өнері, сазгер, сахна, әртіс, кейіпкер, сәнді киім, ұлттық әшекейлер, көрермен, бейнеклип, мәдениет, сәулет, аспап,
Оқыңыз, есте сақтаңыз.
• • • • • • • • • • • • • Сөз өнері (әдебиет) Кино өнері Өнер жұлдыздары Саз өнері (музыка) Қашау Ырғақтар Бейнелеу өнері (сурет) Қалау Туа біткен Сәулет өнері (архитектура) Сазгер, әнші, күйші Құбылыс Мүсін өнері (скульптура) Мүсінші Өмірге құштарлық Кескін өнері (живопись) Кескіндеме Нәзік Театр өнері Өр мінезді Шексіз сүю Ұлттық мәдениет Қарсылық білдірмеу Жоғары деңгей Концерттік бірлестік Облыстық филармония Симфониялық оркестр Шекті аспаптар квартеті Фольклорлық би ансамблі Облыстық, республикалық байқау Қол өнері (қолданбалы өнер: зергер, шебер, ісмер, тоқымашы, өрімші, бәдізші, ұстау)
Сөздің мағынасын ашыңыз.
Концерт көңіл-күй
Музыка жанрларымен танысып, өзіңіз жақсы білетін бір жанр туралы әңгіме қозғаңыз.
камералық RNB ретро эстрадалық классикалық Музыка поп-музыка дәстүрлі халық рок джаз
Өнер жұлдыздары туралы түсінігіңізді толықтырып жазыңыз.
• Саз өнерінің жұлдызы: .......................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Сөз өнерінің жұлдызы: ......................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Кино өнерінің жұлдызы: ....................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
Суретпен жұмыс
Мына суреттерді қараңыздар. Сурет бойынша әңгімелесіңіздер.
1) 2) 3) 4) 5)
Кестеге республикамыздағы өзіңіз білетін өнер ұжымдарының аттарын топтастырып жазыңыз.
Оркестрлер Ансамбльдер Өнер топтары Би ансамбльдері
Мәтінді тыңдаңыздар, оқыңыздар.
Өнерді сүю
Қазақтың бейнелеу, музыка, театр және сәулет өнері мен әдебиет мәдениетіміздің тамаша көрінісі. Музыкатанушылар, жазушылар, суретшілер, театр әртістері, сазгердер, әншілер қазақ өнерін әлемге таныстырады.
Қазақтың ұлттық жазба әдебиетінің негізін салушы қоғам, мәдениет мәселелері сөз болады.
Халық суретшісі Әбілхан Қастеев – – режиссер Шәкен Айманов кино өнерін дамытты. Күләш Бәйсейітова – ұлттық Абай. Ұлтымыздың классик ақындары мен жазушыларының шығармаларында ғылым-білім, өнер, бейнелеу өнерінің шебері. Белгілі – опера өнерінің жұлдызы. Ахмет Жұбанов музыка өнерінің негізін салды.
Қазақстанның халық әртісі Роза Рымбаева қазақтың эстрадалық әндерін дүниежүзіне танытты. Айман Мұсахлджаева мен Жәния Әубәкіровалар туындысы табуда.
– « Жау жүрек мың бала » фильмі.
– әлемнің классикалық музыкасына өз үлестерін қосқан өнер адамдары. Бүгінгі күні қазақ халқының кино өнері де жақсы дамып келе жатыр. Кино өнерінің ең үздік Рухани байлығымыз бүгінде өзінің ұлттық ерекшеліктерімен жалғасын
Сұрақтарға жауап беріңіздер.
1. Қазақтың ұлттық жазба әдебиетінің негізін салған кім?
2. Қазақтың белгілі өнер адамдарын білесіз бе?
3. Ә. Қастеев кім?
4. Ш. Айманов режиссер ме?
5. Қазақстанда белгілі опера әншісі кім болған?
6. А. Жұбанов қандай өнердің негізін салды?
7. Роза Рымбаева Халық әртісі ме?
8. Ол қандай Әндерді орындайды?
Мәтіндерді оқып, өнер жұлдыздары туралы түсінік алыңыз.
Шәмші Қалдаяқов
Шәмші 1930 жылы Оңтүстік Қазақстан облысының Қызылқұм ауданында «Сарыкөл» деген шағын қөлдің жағасында дүниеге келеген.
Әкесі Қалдаяқ театрлардың гармонын, қазақтардың қобызы мен домбырасын құйқылжыта тартатын сері болған.
Шәмші жаскезінен-ақ тамаша әндер шығары бастайды.
Шәмшінің әндері ерекше жұмсақ, тазалығымен адам жүрегіне қуаныш, өмірге құштарлық, туған елін шексіз сүю сезімдерін ұялатады. Оның әндері қазақ эстрада музыкасын байытты. Әлемдік музыкада Штраус, Шопеннің вальстері қандай орын алса, Шәмшінің вальс ырғақтары да сондай әсем.
Халық ішінде әншілер де, сазгерлер де көп болады. Алайда бір сазгердің әнін бүкіл халық-үлкені де, кішісі де, қарты да, жасы да сүйіп айтуы сирек кездесетін құбылыс.Ондай ән шығарған сазгер – ұлы сазгер.
«Вальс королі» атанған Шәмші Қалдаяқов бүкіл қазақ халықына ән салдырған осындай сазгер болды.
Күләш Бәйсейітова
Күләш Бәйсейітова – бұрынғы КСРО халық әртісі, КСРО К.Бәйсейітова Мемлекеттік «Қыз Жібек», сыйлығының мерейгері. К.Байсейітова Алматыда туып өскен.
«Жалбыр», «Ер тарғын», «Біржан - сара», «Абай», «Евгений Онегин» оперларында басты рөлдерді ойнады.
Роза Бағланова
Халық сүйіспеншілігіне бөленген КСРО Халық әртісі, Халық Қаһарманы Роза Тәжібайқызы Бағланова 1922 жылы 1 қаңтар Қызылорда облысының Қазалы қаласында дүниеге көлген.
Қызылорда педагогикалық институтында білім алды.
1941-1947 жылдары Өзбек филармониясында ән-би ансамблінде жұмыс істеп, Ұлы Отан соғысы жылдары ұрыс майданында ән айтқан.
Әншінің жіңішке, нәзік сопраносы тыңдаушыларын таңдандырып, оның бай репертуалы үнемі ең жоғары деңгейде орындалады.
Бибігүл Төлегенова
КСРО Халық әртісі, Социалистік Еңбек Ері, КСРО және Қазақ ССР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Бибігүл Ахметқызы Төлегенова 1929 жылы 6 желтоқсанда Семейде әншілер отбасында дүниеге келді. Анасы әнді жақсы айтып, әкесі скрипкада ойнауды ұнатқан. Ол – опера сахнасында Қыз Жібек, Еңлік, Гүлбаршын, Виолетта, Джильда және басқа да бейнелерді жоғары деңгейде орындаған кәсіби әнші.
Монологті оқып, диалог құраңыздар.
«Жау жүрек мың бала» фильмі «Қазақфильм» киностудиясында түсірілген. Бұл фильм тарихи тақырапта құралған. Онда қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі суреттеледі.
Фильмді өндіруші – Ш. Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы. Ол Қазақстан елінде 2012 жылы түсірілген. Фильмнің режиссері – Ақан Сатаев, сазгер – Ринат Гайсин, продюссері – Әлия Увальжанова және т.б. Басты рөлдерде Асылхан Төлепов, Әлия Телебарисова, Аян Өтепбергенов және тағы басқалар ойнайды.
сүйіп, Фильмді түсірудің негізгі мақсаты – жастарды отансүйгіштікке, өз еліне, жерін құрметтеуге тәрбиелеу.
Басты кейіпкер Асылхан Сартайдың Төлепов рөлін жас актер орындайды.
Сұраққа жауап жазып, өз пікіріңізді айтыңыз.
• • – «Жау жүрек мың бала» қандай фильм? Оның режиссері кім?
– Басты кейіпкердің рөлін кім ойнаған?
– Фильмді түсірудің мақсаты қандай?
Әзіл аралас сұрақтар
Жаттығулар:
1. Берілген сөздерге сөз тудырушы жұрнақтарды жалғап жазыңыздар.
Саз .......... өнертану ............. кейіп ............... музыкатанушы ..............
сурет .......... күй ........... ән ................ би ........... жазу .......... сәулет..............
2. Төменде берілген сөздерге көптік жалғауын жалғаңыздар.
Сазгер+............ Әнші+............ Кейіпкер+............ Жазушы+.............
Күйші+............ Биші+............. Суретші+............. Сәулетші+............ Музыкатанушы+........... Өнертанушы+......
......
3. Жақша ішіндегі сөздерді қолданып, сөйлемдер жазыңыздар.
1. Роза Рымбаева (жазушы, тілшіге) « Әлия » әні туралы айтты.
2. Мен (консерваторияда, университетте) оқыдым.
3. Менің (бірнеше, бірталай) бейнеклиптерім бар.
4. Ол қазақтың (ұлттық, еуропалық) үлгідегі киімдерін киеді.
5. Ол әнді (жанды дауыспен, фонограммамен) айтады.
4. Сөйлем құрап, жазыңыздар.
А.Құнанбаев Ә. Қастеев Қ. Байсейітова А. Жұбанов Ш. Айманов ұлттық жазба бейнелеу опера музыка кино
5. Сөздерді сәйкестендіріңіздер.
әлем аяқталады бітірді ғалам үлгі көтеру нұсқа жоғарылату сәнді ақыл сақина жүзік кеңес әсем әдебиетінің өнерінің негізін салды.
6. Екі бағандағы сәйкес келетін жауаптарды жұптастырыңыз.
Зергер киіз үй сүйектерін жасайтын шебер Ісмер қайыстан ат әбзілдерін жасайтын шебер Тоқымашы тасқа ою-өрнек салатын шебер Өрімші ағаштан, темірден түрлі бұйымдар жасайтын шебер Ұста ши, киім тоқитын адам Бәдізші әшекей бұйымдар жасайтын шебер Үйші қолынан тігу келетін адам
7. Берілген сөздерден сөз тіркестерін құраңыздар.
Белгілі, бейнелеу, режиссер, өнер, халық, эстрадалық, әртіс, ән, ұлттық, сәнді, әшекей, киім, әйгілі, сазгер, кең, сахна, атақты, жазушы.
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
8. Ілік септігі мен тәуелдік жалғауының астын сызыңыздар. Сөз тіркестерімен сөйлем құраңыздар.
Үлгі: 1. Театр+дың әртіс+і. 2. Ол – театр әртісі.
1. Қазақтың театры .............................................................................................
2. Өнердің адамы ................................................................................................
3. Қазақтың әншісі ..............................................................................................
4. Әншінің дауысы ..............................................................................................
5. Конценттің бағдарламасы ..............................................................................
6. Әншінің домбырасы .......................................................................................
7. Айгүлдің әні ...................................................
............................................
9. Көп нүктенің орнына ілік септігінің жалғауы мен тәуелдік жалғауының ІІІ жағын қойыңыздар.
1. Басқарма... қызметші... тест тапсырмасын жақсы тапсырды.
2. Дала... гүл... ерте шықты.
3. Театр... әртістер... гастрольге кетті.
Сөйлеу жағдаяттық тапсырма
Интервью
Тілші: - Сәлеметсіз бе, Роза ханым? Қош келдіңіз!
Өзіңізден сұхбат алайын деп отырмын.
Роза: - Сәлеметсіз бе? Қош келдіңіз!
Тілші: - Роза ханым, «Әлия» әні сіздің сүйікті әніңіз бе?
Роза: - Иә, «Әлия» әні – менің алғашқы айтқан әндерімнің бірі.
Тілші: - Сіз қайда оқыдыңыз?
Роза: - Мен консерваторияда оқыдым.
Тілші: - Сіз әнді қандай тілдерде айтасыз?
Роза: - Мен қазақ әндерінен басқа түрік, орыс, өзбек халқының әндерін орындаймын.
Тілші: - Сіздің бейнеклипіңіз көп пе?
Роза: - Бірталай бейнеклиптерім бар.
Тілші: - Сізге қандай киім үлгілері ұнайды?
Роза: - Мен қазақтың ұлттық киімдерін ұнатамын.
Еуропалық үлгідегі киімдерді де жиі киемін.
Тілші: - Сіз әнді табиғи дауыспен айтасыз ба?
Роза: - Мен фонограмманы ұнатпаймын, әнді тек қана жанды дауыспен айтамын.
Тілші: - Сұхбатыңызға рахмет!
Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- Роза Рымбаева кім?
- ................................................................................................................
- Оның әндерін тыңдадыңыз ба?
- ................................................................................................................ - Оны теледидардан көрдіңіз бе? - ................................................................................................................ - Оның отбасы жайлы не білесіз?
- ................................................................................................................ - Оның киім үлгісі сіздерге ұнай ма?
- ................................................................................................................ - Р.Рымбаева музыкалық білімді қайдан алды?
- ................................................................................................................ - Оның киім үлгілері қанда?
- ................................................................................................................ - Ол әндерді қандай тілдерде орындайды?
- ................................................................................................................
Сұхбатты оқып, жалғастырыңыз.
Ляззат: Ғалия, сіз он саусағыңыздан өнер тамған шебер адам екенсіз.
Ғалия: Тым асырып жібердіңіз.
Ляззат: Шын айтамын. Сіз сияқты ісмер адамды бірінші рет көрдім. Ісмерлікті қайдан үйрендіңіз?
Ғалия: Бұл өнер – маған туа біткен өнер. Шешем де ісмер адам. Сол кісіден де үйренгенім бар. Ляззат: Сізге тапсырыс беруге беруге бола ма?
Ғалия: Әрина болады.
Ляззат: ................................................................................................................
Ғалия: ...................................................................................................................
Ляззат: ..................................................................................................................
Ғалия: ...................................................................................................................
Ляззат: ..................................................................................................................
Ғалия: ...................................................................................................................
Мәтінді оқыңыздар.
Өнер адамының кеңесі
Дүниежүзіне танымал Айман Мұсаходжаеваның өнерлі шәкірттері көп. Ол – қадірлі ұстаз, ардақты ана.
Атақты Мұсаходжаева скрипкашы жастарға пайдалы кеңес береді: Айман мынадай - егер уақытты үнемдесе, оны тиімді пайдаланса, істеген жұмысы өзіне ұнаса, бәріне де үлгеруге болады; кітап оқып, музыка тыңдап, біліміңді жетілдіру – міндетің; - әр күні таңертең жүгіріп, дене жаттығуларын жасап, бос уақытыңда дұрыс демалу керек.
Жағдаят
Сіз белгілі әншісіз, сізден журналистер сұхбат алады.
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
Жазамыз:
Интервью мәтінін жазыңыздар.
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................................................
«Өнерім-бақытым» тақырыбына қатысты шағын әңгіме жазыңыздар.
Пікірталас
Топтық жұмыс:
- Тақырыпты талқылаңыздар - Сіз қандай музыканы жақсы көресіз? Неге?
Үй тапсырмасы
Жоба үлгісін жазып үйреніңіздер.
Өздеріңізге ұнайтын әнші, сазгер, әртіс туралы журнал шығаруды жоспарлаңыздар, оның жобасын ұсыныңыздар.
Жоба жасаудың кезеңдері: - интернеттен, газет-журналдан материалдар жинаңыздар; - сүйікті әншілеріңіздің әндерін, суреттерін жинап, шығаратын журналдың жоспарын, жобасын, дизайнын жасаңыздар; - жоба нәтижесі бойынша баяндама жасаңыздар; - журнал туралы баяндама талқылаңыздар; - журнал макетін слайд арқылы таныстырыңыздар.