Transcript Przedszkole – tu się rozwija świat (prezentacja)

Przedszkole
– tu się rozwija świat
Autorzy:
Prof. dr hab. Anna Brzezińska
dr Karolina Appelt, dr Sławomir Jabłoński,
dr Joanna Matejczuk, dr Julita Wojciechowska
Zakład Psychologii Socjalizacji i Wspomagania Rozwoju
Instytut Psychologii
Punkt wyjścia - teraźniejszość
(Brzezińska, 2013)
Wszystkie pokolenia doświadczają
dzisiaj mnogości
i różnorodności ofert / pokus, zmian.
Dla pokoleń najmłodszych – dzieci,
młodzieży i młodych dorosłych – jest to
od najmłodszych lat codzienne
doświadczenie – oni nie doświadczają
zmiany, oni „żyją w zmianie”.
Dla pokoleń w wieku średnim i starszym
(dziadkowie, rodzice, nauczyciele) owa
różnorodność jest źródłem wielu
niepokojów i trudności w codziennym
funkcjonowaniu.
Zmienność, mobilność
i różnorodność wartości, ofert działania i
wzorów zachowania:
 jest czynnikiem inicjującym zmiany
rozwojowe
 może stanowić obciążenie,
szczególnie, gdy brak zasobów do
poradzenia sobie z nimi
Zagrożenia dotyczą szczególnie osób,
które z powodów własnych ograniczeń
lub cech środowiska, w jakim żyją nie
radzą sobie samodzielnie z
zaspokajaniem istotnych dla siebie
potrzeb w zmiennych i trudno
przewidywalnych warunkach
 Grupy ryzyka to: małe dzieci, dojrzewające nastolatki,
seniorzy, osoby przewlekle chore, z ograniczeniami
sprawności, o niskim poziomie wykształcenia, długotrwale
bezrobotne, doświadczające biedy
2
Szanse i zagrożenia dla procesu edukacji
w czasach transformacji (Brzezińska, 2013)
Zagrożenia
dla edukacji
zagubienie w świecie
wartości
zagubienie w nadmiarze
ofert
rozproszenie aktywności
nadmierna koncentracja
na „korzystaniu z okazji”
wiedza chaotyczna
nieustrukturowane
umiejętności
ryzyko usztywnienia
jako forma obrony przed
nadmiarem (odrzucanie
ofert i pomocy)
Cechy czasów
transformacji
bogactwo ofert
zróżnicowanie ofert
mobilność
dostępność
wielokulturowość
duża dynamika zmian
nieprzewidywalność
konfliktogenność
wieloznaczność
Szanse
dla edukacji
duże pole eksploracji
możliwość
eksperymentowania
wiele okazji do
zdobywania wiedzy
uczenie się
dokonywania wyborów
nabywanie elastycz –
ności w działaniu
uczenie się rozwiązywania konfliktów
uczenie się umiejętności życia w kontekście
wieloznacznym
3
Filary kształcenia w XXI wieku (Delors, 1998)
wiedza
EDUKACJA
umiejętności
zdolność do życia
we wspólnocie
autonomia
WYCHOWANIE
Pojawianie się głównych potrzeb rozwojowych
(Erik H. Erikson)
pełna sprawność w roli dorosłego
podejmowanie
nowych ról
dojrzewanie płciowe
i autorefleksja
samodzielne
przemieszczanie
się
gwałtowna
zmiana
środowiska
SENSU
TROSKI
ZWIĄZKÓW Z LUDŹMI
edukacja szkolna
wyobraźnia
bliskość śmierci
TOŻSAMOŚCI
PRACOWITOŚCI
INICJATYWY – WIEK PRZEDSZKOLNY
AUTONOMII
BEZPIECZEŃSTWA
© Sławomir Jabłoński, Instytut Psychologii UAM
Jaki ŚWIAT się rozwija i co to znaczy, że się ROZWIJA? (1)
Świat przeszłości
Świat jako reprezentacja poznawcza dziecka
Świat jako obszar budowania relacji
Świat w umysłach dorosłych
Świat zewnętrzny i świat dziecka za 20 lat
Świat obiektywny (transformacja kulturowo
społeczna, lokalny, media, wpływający na
sytuację przedszkola/rodziny/dziecka)
Jaki ŚWIAT się rozwija i co to znaczy, że się ROZWIJA? (2)
ŚWIAT OBIEKTYWNY
• przedmioty, przestrzeń i zjawiska fizyczne
• życie społeczne: społeczności lokalne, transformacje społeczno-kulturowe,
ekonomiczne i technologiczne, świadomość społeczna, świat multimedialny
ŚWIAT INNYCH LUDZI
• reprezentacja i wartościowanie świata przez rówieśników
• reprezentacja i wartościowanie świata przez dorosłych:
RODZICÓW, DZIADKÓW, NAUCZYCIELI
• reprezentacja i wartościowanie świata w instytucjach (np. PRZEDSZKOLU)
ŚWIAT DZIECKA
• reprezentacja poznawcza świata i innych ludzi
• wartościowanie świata i innych ludzi
• obraz samego siebie
Przeszłość
 Teraźniejszość  Przyszłość
Specyfika zmian rozwojowych w wieku przedszkolnym
Wiek wczesnego dzieciństwa
Wiek przedszkolny
Wiek szkolny
intensywny rozwój spostrzegania
intensywny rozwój pamięci
bezpośredniej i wyobraźni
intensywny rozwój uwagi i pamięci
logicznej
„egocentryzm percepcyjny”
egocentryzm poznawczy
relatywizowanie punktów widzenia
myślenie praktyczne
myślenie intuicyjne
myślenie logiczne
bezrefleksyjne doświadczanie
budowanie intuicyjnych modeli
świata
nabywanie i konstruowanie wiedzy
funkcjonowanie w rzeczywistości
płynne przechodzenie od fantazji do
rzeczywistości
wykorzystywanie fantazji do
funkcjonowania w rzeczywistości
brak przekonań
informowanie o przekonaniach
uzasadnianie przekonań
działania zgodne z sytuacją
SPONTANICZNE
działania zgodne z sytuacją lub
wyobraźnią
SPONTANICZNO-REAKTYWNE
działania zgodne z instrukcją
REAKTYWNE
sympatia dla innych zależna od
sytuacji
względnie stałe preferencje
społeczne
reguły grupowe
kontrola zewnętrzna impulsów
kontrola oparta na wiodącej emocji
kontrola wewnętrzna impulsów
stosunek do samego siebie
zależny od sytuacji
emocjonalny stosunek do samego
siebie
samoocena
Przedszkole
Szansa uspołecznienia dziecka
 możliwość spotykania, doświadczania,
konfrontowania, ścierania się różnych światów (innych
sposobów myślenia, działania, systemów wartości) w
relacji dziecko-dorosły, dziecko-dziecko/dzieci
możliwość budowania „swojego świata”
poznawczego, emocjonalnego, społecznego
 możliwość rozwijania systemu samoregulacji (na
teraz i na przyszłość) w kontakcie z innymi ludźmi i w
zgodzie z zasadami społecznymi
Wiedza o sobie i świecie + repertuar umiejętności jako narzędzi
opanowywania siebie i otoczenia i zyskiwania kontroli
nad sobą i otoczeniem
Sposób rozumienia i
Komunikacja,
interpretacji świata
zrozumienie z innymi
Samoregulacja, kontrola
Myślenie o innych
Uspołecznienie
własnych zachowań myślenia i działania ludziach – teorie umysłu
Sposób definiowania i
Gotowość do
budowania relacji
współpracy
DOROSŁY (rodzina, przedszkole) - pomaga w USENSOWNIENIU rzeczywistości
Pragnienia i
Samodzielne działania
dziecka
Świat realny i
świat fantazji
Zabawa
Doświadczanie konfliktu
poznawczego w kontakcie z
drugim człowiekiem
Więź z innymi, zaufanie do innych i siebie, gotowość do bliskości i do współdziałania
+ poczucie zachowania własnej indywidualności i możliwości eksploracji
Poczucie
+
bezpieczeństwa
10
Poczucie
autonomii
Obszary uspołeczniania emocji w wieku przedszkolnym
(Smykowski, 2005)
Obszary Charakterystyka funkcjonowania dziecka
wywoływanie i wygaszanie słucha opowiadań o ludziach radzących sobie np.
własnych emocji z lękiem, co pozwala mu lepiej radzić sobie
z własnymi emocjami
rzadziej niż wcześniej wybucha złością
kontrola emocji innych ludzi manipuluje zachowaniami i uczuciami innych
rozumienie emocji opanowuje społeczne reguły wyrażania emocji
regulowanie ekspresji własnych jest coraz bardziej skłonne do mówienia
emocji o emocjach i refleksji nad nimi
dzieli się emocjami z innymi
stosunek emocjonalny do innych buduje podstawy zawierania przyjaźni
ludzi i odczuwania antypatii
uczucia moralne odczuwa szacunek (składający się z przywiązania
i strachu) – źródło pierwszych uczuć moralnych
zainteresowania i wartości jest gotowe do uczestniczenia we wspólnocie
zainteresować i wartości
4 KROKI MILOWE DZIECKA
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
(Brzezińska, 2013)
poszukiwanie różnych
źródeł informacji
zestawianie,
porównywanie
wymyślanie,
proponowanie,
tworzenie
zadawanie pytań
chęć eksplorowania
dążenie do eksperymentowania
wytrwałość
dociekliwość
wnikliwość
poczucie
bezpieczeństwa
dobry kontakt
emocjonalny
wiara we własne siły
odwaga w nowych
sytuacjach
przekonanie, że świat
jest ciekawy
i wart poznania
przekonanie, że świat
jest bezpieczny
i dobry
wymiana przedmiotów
wspólne zabawy i gry
współdziałanie
chęć pomagania
zwracanie się o pomoc
przekonanie, że
zawsze się znajdzie
jakieś rozwiązanie
przekonanie,
że na innych ludzi
można liczyć
(4) kooperacja
(3) twórcze myślenie
(2) ciekawość
(1) zaufanie
Nauczyciel jako
osoba znacząca
 jasne reguły
 czytelna komunikacja
 dobry kontakt
emocjonalny
+
Zróżnicowane
otoczenie
 optymalne
zróżnicowanie
i bogactwo
 uważność na potrzeby
dzieci
+
Wyzwania / oferty
/ zadania
 czytelne wymagania
 pomoc adekwatna do
trudności zadania
+
Ludzie w różnym
wieku
 zróżnicowanie kontaktów
społecznych: treść,
sytuacje, osoby, cele
działania
12
Specyfika przedszkola jako środowiska
rozwojowego
Główne zadanie:
• uspołecznienie wyższych funkcji psychicznych –spostrzegania,
pamięci oraz myślenia
Główne cechy metod pracy:
• rozwój myślenia a nie tylko korzystania z pamięci
• przeprowadzenie dziecka od etapu tworzenia twierdzeń do etapu
stawiania hipotez
• spotkanie dorosłego myślącego (zadającego sobie pytania) a nie
wiedzącego (tłumaczącego)
• wskazywanie przez dorosłego na konieczność odwoływania się do
społecznego kontekstu własnych wniosków
Pułapki „szkolnego” przedszkola
• Rozwijanie prymitywnych mechanizmów pamięci
- pamięć bezpośrednia, naśladownictwo
• Nauczanie oparte na sprawnej pamięci = efekty
są pozorne, izolowane punkty wiedzy
• Prezentacja wąskich obszarów wiedzy - zbyt
szybka specjalizacja
• Brak stymulacji rozwoju podstaw decentracji i
kompetencji metapoznawczych niezbędnych na
dalszych etapach edukacji i w życiu dorosłym
Przedszkole – „ogród dziecka”
• Środowisko osób z
pomysłem a nie giełda
ofert edukacyjnych
• Jakość relacji
interpersonalnych a nie
„gadżetów”
• Oparte na więzi z
nauczycielem spójne i
ciągłe środowisko
wychowawcze a nie
kolekcja zajęć
Bliski cel wczesnej edukacji  samoregulacja
•
•
•
samoregulacja w obszarze
działania
samoregulacja emocji
 świadomość emocji i ich kontrola
 tolerancja frustracji
 decentracja i empatia
•
samoregulacja motywacji
 motywacja wewnętrzna
(wiem czego chcę; mam swoje cele,
swoje wartości; na czymś mi zależy)
 zdolność odraczania gratyfikacji
 działanie zgodnie z nabytymi normami
/ zasadami / regułami postępowania
 nabywanie reguł
 dostosowanie środków do celów
 stworzenie planu działania i jego
realizacja
samoregulacja w obszarze
poznawczym
 ciekawość i otwartość poznawcza
 zdolność wnioskowania
 myślenie krytyczne, autorefleksja
 elastyczność planowania i działania
 umiejętność pracy samodzielnej lub
w grupie zależnie od okoliczności
Daleki cel wczesnej edukacji  wspomaganie
rozwoju dojrzałej tożsamości psychospołecznej
16
Gdzie jest (nie)możliwa neo-indywidualizacja?
(Brzezińska, 2013)
Model A: technologiczny
Model B: społeczny
EFEKTYWNOŚĆ
ROZWÓJ / POSTĘPY U I N
DYREKTOR
uczniowie
specjaliści
nauczyciele
nauczyciele
DYREKTOR
prac. pomocniczy
rodzice
specjaliści
rodzice
prac. pomocniczy
uczniowie
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA
17
SPOŁECZNOŚĆ
LOKALNA
Model przedszkola / szkoły
= podstawowy dzisiaj problem:
kto / kogo / czego / jak / gdzie ma
uczyć?
Rodzina
rodzice
rodzeństwo
DZIECI
Przedszkole
nauczyciele
koledzy
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA
18
Brak
zintegrowanego
systemu opieki
i wczesnej
edukacji
Niedopasowanie
oferty edukacyjnej
do wymogów
współczesności
Problemy polskiego
systemu edukacji
 WYZWANIA
Wzrastający odsetek
dzieci i młodzieży
z trudnościami w
zakresie zdrowia
psychicznego
(Szafraniec, 2011)
Agresja i przemoc
w szkole / w domu /
w otoczeniu / życiu
publicznym /
w mediach
Brak zrozumienia
i wzajemnej
akceptacji
w relacjach
nauczyciele rodzice – dzieci
Brak w
programach
kształcenia / zaniedbania
w kształtowaniu tzw.
kompetencji
miękkich
(Szafraniec, 2011)
19
Trzy cechy przedszkola
(za: Smykowski 2005)
Struktura
Dynamika
Kontekst
• Organizacja
sprzyjająca
współpracy
• Kwalifikacje
dorosłych
pozwalające
neutralizować
tendencje do
podziału i rywalizacji
na rzecz zawierania
umów
• Przestrzeń
podporządkowana
możliwościom i
potrzebom zarówno
starszych jak i
młodszych dzieci
• Każda przestrzeń jest
miejscem odkryć i
wychowania (i kącik i
plac i toaleta)
• Dbałość o minimalne
„zagęszczenie”
przestrzeni
• Kąciki funkcjonalne
• Reguły korzystania z
przestrzeni
• Spójność
”ideologiczna” i
ciągłość czasowa
personelu
przedszkolnego
Nieuwzględnianie tzw. kompetencji miękkich
Obszary zaniedbane w
programach kształcenia
(Szafraniec, Raport Młodzi 2011):
•
•
•
•
•
•
•
•
empatia, wrażliwość interpersonalna
zdolności komunikowania się
zdolność do współpracy
umiejętności rozwiązywania problemów
w relacjach z innymi
zdolność do przyjęcia krytyki
respektowanie zasad
poczucie odpowiedzialności
poczucie własnej wartości
 deficyty w zakresie kontekstu
osobowościowo / tożsamościowego
dla uczenia się - na poziomie
definiowania sensu, wyboru celów i
doboru środków ich realizacji
 w rankingu dzieci, które deklarują,
iż mają troje i więcej przyjaciół tej
samej płci, Polska znajduje się na
36 miejscu (na 39!)
 niemal najniższy w zestawieniu jest
odsetek dzieci, które zgadzają się ze
stwierdzeniem, że większość uczniów
w ich klasach jest miła i pomocna
 dramatycznie niski poziom zaufania
społecznego w Polsce
 nie podlega istotnym zmianom od
roku 1992
 w raporcie Polska 2030 Wyzwania
Rozwojowe podkreśla się, że
stymulowanie rozwoju kapitału
społecznego stanowi jedno z
głównych wyzwań rozwojowych
21
Źródła trudności we współczesnej edukacji
Odmienne WIZJE
własnego życia
coraz większa nieprzystawalność światów
dorosłych (rodziców, dziadków, nauczycieli),
dzieci i młodzieży (uczniów)
pułapka socjalizacyjna:
czy „starzy” mogą skutecznie socjalizować „młodych”?
pułapka edukacyjna:
czy wiemy czego i po co uczyć ? Przygotowujemy
Problem kompetencji bazowych,
KLUCZOWYCH / generycznych /
transferowalnych
dzieci do świata
nam
NIEZNANEGO,
nie wiemy, jaki
on będzie za
22
5, 10 … lat
Przedszkole czego?
Przechowalnia
OCHRONKA
zaspokajanie
interesu
dorosłych
= mają wolny czas
i „wolną głowę od
dziecka”
dawanie
„spokoju”
dorosłym
dbanie o
bezpieczeństwo
dziecka
zaspokajanie
podstawowych
potrzeb dziecka
„zajęcie”
dziecka czymś
„MAŁA SZKOŁA”
 funkcja socjalizacyjna
 akcent na MY
 minimalizowanie różnic
interpersonalnych =
upodabnianie dzieci do
siebie
 kolektywizm
 regulacja zewnętrzna
 PROGRAM =
META taka sama dla
wszystkich
 dojście w tym samym
czasie do podobnego
poziomu „minimum”
w tych samych
obszarach
Cenione wartości:
 wiedza i umiejętności
zgodne z programem
sprawdzone testami
Trybik w machinie
„WYCHOWALNIA”
„MAŁY EDEN”
„SZKOŁA ŻYCIA”
 funkcja emancypacyjna
 akcent na JA
 maksymalizowanie
różnic interpersonalnych = każde idzie
swoją ścieżką w swoim
tempie
 indywidualizm
 „własny program
dziecka”
 każde DZIECKO ma
„swój program”
 dojście w tym samym
czasie do innego
poziomu = do swojego
maximum - różnego w
różnych obszarach
Cenione wartości:
 zaufanie do siebie (?)
 ciekawość
 krytyczne myślenie (?)
 niezależność
Mały narcyz
 równowaga obu funkcji
 akcent na związek:
silne JAsilne MY
 szeroko określona ścieżka –
każde dziecko znajduje
wewnątrz niej swoją - zgodnie
ze zdolnościami
 współzależność
 od regulacji zewnętrznej
do samoregulacji
 PROGRAM = MAPA
dla dorosłego i dziecka
 dojście w tym samym czasie
do swojego poziomu MAX
w podobnych obszarach
Cenione wartości:
 zaufanie do siebie, innych
i świata
 ciekawość
 krytyczne myślenie
 produktywna niezależność
 współpraca
Dziecko obywatel
Najważniejsze pola zmiany
NAUCZYCIEL – najważniejszy
element systemu edukacji
kompetencje, szacunek wśród innych,
autonomia, zadowolenie, prestiż
zawodu  powinny stanowić
podstawowy cel zmian systemu
edukacji
ZMIANA 1
rekrutacja i kształcenie nauczycieli
• pozytywny nabór kandydatów do zawodu
• selekcja kandydatów
• liczebność studentów dostosowana do
zapotrzebowania na rynku pracy
• kształcenie kompetencji nauczycielskich
w sposób zintegrowany z
przygotowaniem przedmiotowym
• egzamin państwowy
• propozycja zmiany systemowej przekształcenie Wydziałów Pedagogiki w
Wydziały Kształcenia Nauczycieli
ZMIANA 2: organizacja i nadzór instytucji
edukacyjnej
• zasady funkcjonowania instytucji podporządkowane kształtowaniu
samoregulacji u dzieci / uczniów
• tworzenie nauczycielowi warunków pracy umożliwiających
zaspokajanie trzech uniwersalnych potrzeb psychicznych
(efektywny nauczyciel pracuje w oparciu o motywację wewnętrzną)
• superwizorski system nadzorowania pracy nauczyciela
• tutorski system pomocy nauczycielom
• przejrzyste granice akceptacji sposobu pracy nauczyciela i
skuteczne procedury dyscyplinowania oraz zwalniania nauczycieli
wykraczających poza granice akceptacji
ZMIANA 3: przedszkole jako element systemu
społecznego / lokalnego środowiska
• wsparcie realizacji zadań przedszkola przez lokalne środowisko
(finansowe, rzeczowe, kompetencyjne – konsultacyjne, doradcze,
interwencyjne)
• instytucje w lokalnym środowisku jako miejsca obserwacji / nauki /
„praktyk“ włączonych w przedszkolny program edukacji
• lokalne środowisko jako pole działań dzieci, rodziców i nauczycieli
• przedszkole / szkoła jako „centrum społeczno-kulturalne“ w
lokalnym środowisku (szczególnie defaworyzowanym)
24
Cechy edukacji stymulującej rozwój dziecka w wieku przedszkolnym
(Jabłoński, 2007)
1. Stymulowanie rozwoju najważniejszych funkcji psychicznych
•wspólne omawianie zdarzeń przez dorosłego i dziecko – rozwijanie pamięci, zdolności wypowiadania się i
logicznego łączenia zdarzeń
•zachęcanie dziecka do zabaw na niby – rozwijanie myślenia, samoregulacji, wyobraźni, znajomości reguł
społecznych
•proponowanie zabaw wymagających od dziecka koncentracji na dźwiękach wypowiadanych przez nie samo
lub inne osoby (odgadywanie początkowych lub końcowych głosek w słowach, dzielenie słów na sylaby,
dobieranie rymów, składanie dziwnych wyrazów z przypadkowych sylab itp.) – rozwijanie świadomości
fonologicznej i przygotowanie do nauki czytania i pisania
2. Odpowiedni dobór treści
•nauczane treści muszą być proste, to znaczy ograniczone do kilku aspektów, które dziecko zdoła zapamiętać
oraz łatwo skoordynuje
•nauczane treści muszą być konkretne. Przekazywana dzieciom wiedza powinna dać się łatwo zilustrować
przykładami z codziennego życia czy bajek lub też za pomocą prostych eksperymentów.
3. Odpowiedni dobór form dydaktycznych - Nauczanie w tym wieku powinno być spontaniczno-reaktywne
czyli włączające w spontaniczną aktywność dziecka elementy edukacyjne. Osoba ucząca, która potrafi
pobudzić ciekawość dzieci, włączyć nauczane treści we wspólną zabawę, a jednocześnie dopuścić do
wyłączania się części grupy ze wspólnej aktywności i rezygnacji z niektórych elementów programu lub
wprowadzenia nowych, bardziej odpowiadających dzieciom, może być efektywnym nauczycielem.25
Wszystkiego, co naprawdę trzeba
wiedzieć o tym, jak żyć, co robić i jak
postępować, nauczyłem się w
przedszkolu. (...) Tam się nauczyłem, że trzeba: dzielić wszystko,
postępować uczciwie, nie bić innych, odkładać na miejsce każdą znalezioną rzecz,
sprzątać po sobie, nie brać nic, co do mnie nie należy, powiedzieć "przepraszam",
jeśli się kogoś uraziło, myć ręce przed jedzeniem, spuszczać wodę, jeść ciepłe
bułeczki i popijać zimnym mlekiem, prowadzić zrównoważone życie, trochę się uczyć
i trochę myśleć, malować i rysować, i śpiewać, i tańczyć, i bawić się, i codziennie
trochę popracować, po południu zdrzemnąć się.
To często wykorzystywany cytat z bestsellera pt.:
Wszystkiego, co naprawdę muszę wiedzieć, nauczyłem się
w przedszkolu (R. Fulghum, Wydawnictwo Kos, 2008).
Zadanie domowe
Celem zadania jest przygotowanie giełdy pomysłów z dobrymi praktykami
stosowanymi w przedszkolu dotyczącymi uspołeczniania. Giełda pomysłów
powstanie z propozycji przysłanych przez Dyrektorów, zostanie zebrana i
udostępniona Dyrektorom jako inspiracja do podejmowania oddziaływań
wychowawczych w przedszkolu.
Zadaniem każdego Dyrektora jest:
• Refleksja nad problematyką uspołeczniania w przedszkolu na podstawie
wykładu, prezentacji i tekstów zamieszczonych do Wykładu 1.
• Przygotowanie przykładów oddziaływań socjalizacyjnych
przeprowadzonych, aktualnie przeprowadzanych lub planowanych w
przedszkolu - każdy pomysł powinien zostać opisany według wzoru
zaproponowanego w arkuszu roboczym.
• Wypełnione arkusze robocze proszę przesłać do 20 października 2013 roku
na adres swojego wykładowcy (w załączniku Zadanie na stronie www
WKO)