Özel Eğitimde Eğitim Ortamları

Yrd. Doç. Dr. Pınar ŞAFAK Hasan Kalyoncu Üniversitesi 8 Aralık 2014, Gaziantep

Bilinmesi gereken terimler:

• Zedelenme • Yetersizlik • Özür-engel

zedelenme:

• Bir kaza yada hastalık sonucu bir organdaki geçici yada kalıcı türden yapı yada işleyiş bozukluğudur.

• Örn: menenjit hastalığı sonucu kişinin görme sinirlerinin tahrip olması.

• Örn: kaza sonucu kişinin bacağının kopması.

Yetersizlik:

• Zedelenme sonucu zedelenen organın işlevini yerine getirememesidir.

• Örn: görme sinirleri tahrip olduğu için kişinin görememesi.

• Örn: bacağı koptuğu için kişinin yürüyememesi.

Özür-Engel:

• Bireyin toplumun kendisinden beklediği rolleri yerine getirememesidir.

• Örn: Türkçe kitabını okuması istendiğinde okuyamaması.

• Örn: beden eğitimi dersinde sandıktan atlaması istendiğinde atlayamaması.

Gerçekte kişiyi özürlü yapan nedir?

Eğitim ortamına yerleştirme

• Tıbbi tanılama süreci – Yetersizliği belirlemeye yöneliktir – Yetersizlikle aynı adı taşıyan eğitim ortamlarına yerleştirme • Eğitsel tanılama süreci – Öğrencinin yapabildikleri ve gereksinimleri – Yapabildiklerine göre yerleştirme – Yerleştirilebilecek eğitim ortamlarında çeşitlilik

En az kısıtlayıcı eğitim ortamı

• Bireyin en fazla amaç gerçekleştirebileceği, • Kötü koşullara en az maruz kalacağı, • Akranlarıyla en fazla birlikte olabileceği eğitim ortamı olmalı.

ÖZEL EĞİTİM ORTAMLARI

(Salend 1998)

YATILI OKUL GÜNDÜZLÜ OKUL TAM ZAMANLI KAYNAŞTIRMA YARIZAMANLI KAYNAŞTIRMA KAYNAK ODA GEZİCİ ÖĞRETMENLİK ÖZEL EĞİTİM DANIŞMANLIĞI NORMAL SINIF DÜZENLEMESİ

YATILI OKUL

• sağladığı hizmetler; • sınıf içi öğretim çalışmaları, araç-gereçler, öğretim materyalleri, • Uzman Personel (özel eğitim öğretmenleri, rehber öğretmenler, konuşma terapisti, uğraşı terapisti, fizyoterapist) • yatacak yer, yemek ve bakım hizmetleri, • okul içerisinde ve topluma açık mekanlarda dinlenme ve eğlenme hizmetleri, • sağlık hizmetleri, • yapılacak geziler için taşıma, ev-okul arası taşımacılık, • araç ve gereçlerin tamiri ve bakımı için servis hizmetleri ve • idari hizmetler.

• eğitim, bakım, kalma ve taşıma gibi hizmetler ücretsiz olarak verilmektedir (Salend, 1998; Lewis ve Doorlag, 1999; Smith ve diğerleri, 2001; Wood, 2001; Şafak, 2004). • Ayrı eğitim ortamı.

Gündüzlü okul

• Yatılı okulla benzer hizmetler, • Ancak yatacak yer hizmeti sağlanmaz, • Ayrı eğitim ortamıdır.

Tam zamanlı özel sınıf

• Öğrenci özel sınıfa kayıtlı, • Teneffüslerde akranlarıyla birlikte, • Ayrı eğitim ortamı.

Yarı zamanlı özel sınıf

• Öğrenci özel sınıfa kayıtlı, • Teneffüslerde akranlarıyla birlikte, • Belli derslerde normal sınıfa katılır (müzik, beden eğitimi gibi) • Ayrı eğitim ortamı mı?

• Birlikte eğitim ortamı mı?

Kaynak oda

• Öğrenci normal sınıfa kayıtlı, • Bazı derslerde kaynak oda da,

özel eğitim öğretmeninden

düzenlenmiş, hizmet , ek eğitim alır, • Kaynak oda yetersizliğe göre • Grup ya da birebir eğitim, • Diğer öğrencilere, sınıf öğretmenine, aileye ve okul personeline de destek • Birlikte eğitim ortamı.

Gezici öğretmenlik

• Okular arası gezerek özel eğitim veren öğretmen, • Öğrenci normal sınıfa kayıtlı, •

Gezici özel eğitim öğretmeninden

gerektiğinde destek eğitim alır.

• GÖ öğretim materyallerini yanında taşır.

• Sınıfta ya da sınıf dışında birebir eğitim, • Diğer öğrencilere, sınıf öğretmenine, aileye ve okul personeline de destek hizmet verir.

• Birlikte eğitim ortamı.

Özel eğitim danışmanlığı

• Öğrenci normal sınıfa kayıtlı • ÖED öğrenci ile çalışmaz, • Sınıf öğretmenine özel eğitim danışmanlığı verir, • Öğretim yöntemleri, yetersizlik hakkında bilgilendirme, öğretim materyalleri, eğitim ortamını düzenleme, problem davranışları yönetme gibi konularda danışma, • Birlikte eğitim ortamı.

Normal sınıf düzenlemesi

• Öğrenci normal sınıfa kayıtlı, • Öğrenci bağımsız, • Öğretmen bağımsız, • Destek hizmete gerek kalmamıştır.

• Birlikte eğitim.

ÖZEL EĞİTİM ORTAMLARI

(Salend 1998)

YATILI OKUL GÜNDÜZLÜ OKUL TAM ZAMANLI KAYNAŞTIRMA YARIZAMANLI KAYNAŞTIRMA KAYNAK ODA GEZİCİ ÖĞRETMENLİK ÖZEL EĞİTİM DANIŞMANLIĞI NORMAL SINIF DÜZENLEMESİ

KAYNAŞTIRMA

• Kaynaştırma, özel yetişmiş personelin, özel destekleriyle, yetersizlikten etkilenmiş bireyin normal sınıflarda öğrenimini değişik zamanlı olarak sürdürmesi anlamına gelmektedir (Özyürek 1990; Kırcaali-İftar 1992; Salend 1998; Lewis, Doorlag 1999; Batu 2000; Şafak, 2004).

UNESCO Salamanca Bildirisi 1994

– “Herkes için eğitim”, – Ayrımcılığı, ayırımı azaltma, – Çocuğu merkez alan eğitim, – Kapsayıcı eğitim, – Çocukların ilgi ve özelliklerine göre eğitim, Sözü verilmiştir.

Te

ş

ekkürler