Transcript Herhaling hoofdstuk klimaten(1)

Hoofdstuk 1 van atheneum 4
Broeikaseffect
• Hoe werkt het natuurlijke broeikaseffect?
• Waardoor zorgt de mens voor een
versterkt broeikaseffect?
Energiebalans
• Instraling en uitstraling?
• Welke factoren beïnvloeden deze
instraling en uitstraling?
Mars
• Roodachtig door
ijzeroxide
• Temperaturen tussen -140
en 20 graden Celsius
(oa. door seizoenen)
• Dunne atmosfeer
(95% koolstofdioxide)
5
Mars en zijn atmosfeer
6
Wind
• Hoe ontstaat wind?
Mondiale luchtstromen
• Luchtdruk
• Hogedrukgebied (maximum)
• Lagedrukgebied (minimum)
• Wind
Luchtdruk?
Weerkaart van Europa
Wind
• Waarom is de wind nooit uitgewaaid
ondanks dat de wind van hoge, naar lage
drukgebieden waait?
Depressies
Westenwinden
Passaten
Westenwinden
Depressies
Dit zijn de meest
voorkomende minima en
maxima, het is niet altijd zo.
Wet van Buys Ballot
Lucht beweegt van een hogedrukgebied naar
een lagedrukgebied, waarbij met de wind in de
rug geldt dat op het noordelijk halfrond de wind
een afwijking heeft naar rechts en op het zuidelijk
halfrond naar links.
De aanhoudende zuid-oostenwinden bij de
evenaar heten passaten.
Draaiing van de aarde verklaart deze wet
• Aarde: ronddraaiende bol
• Snelheid aarde evenaar groter dan Nederland
• Ook lucht rond de evenaar stroomt sneller!
• Lucht boven evenaar hogere snelheid dan bij de polen
• Raakt voor op de lucht op hogere breedtes
• En andersom!
Zie je een depressie en het equatoriale minimum?
Zeestromen (driften)
• Aangedreven door de wind
• Water beweegt vooral horizontaal
Golfstroom
Zeestromen
o.i.v. passaten
Westenwinddrift
Warmteopname van de Golfstroom
Zeestromen
• Driftstromen  aan de oppervlakte 
aangedreven door de wind
• Doordat het water verdampt blijft er meer zout
over in zee  het wordt zwaarder en gaat
zinken
• Compensatiestromen  diep in zee  het
water stroomt terug om voor het
weggestroomde water te compenseren
El Niño (oorzaken)
• Uitzonderlijk warm water ten westen van de Grote
Oceaan
• Warm water wordt teruggeduwd naar het oosten
(bijvoorbeeld door stormen)
El Niño (gevolgen)
• Minder vis in het oosten van de oceaan
• Veel wateroverlast ten oosten van de
oceaan
• Droogte ten westen van de oceaan
• Zelfs in Nederland een nat voorjaar
Verzin een onderschrift
Weer en klimaat
• Het weer is:
de toestand van de lucht op een bepaalde
plaats en een bepaald moment.
• Het klimaat is:
het gemiddelde weer over 30 jaar
berekend.
Köppen klimaatsysteem
• Wladimir Köppen bedacht in 1918 een
systeem om klimaten (in het Duits) te
classificeren aan de hand van:
• Temperatuur
• Neerslag
Mondiale klimaatgebieden volgens Köppen
Köppen klimaatsysteem
• Eerst een hoofdletter voor de hoofdgroep
A = Tropische klimaten
B = Droge klimaten
C = Zeeklimaten
D = Landklimaten
E = Koude klimaten
Köppen klimaatsysteem
• B en E klimaten krijgen een extra
hoofdletter:
BS = Steppeklimaat (Steppe = steppe)
BW = Woestijnklimaat (Wüste = woestijn)
ET = Toendraklimaat (Tundra = toendra)
EF = Vorstklimaat (Frost = vorst)
Köppen klimaatsysteem
• De A, C en D klimaten krijgen een extra
kleine letter die de aanwezigheid van een
droge periode aangeeft:
s = droge zomers (sommertrocken)
w = droge winters (wintertrocken)
f = geen droge periode (fehlt)
m = moesson (monsun)
Basisregels
• Hoe dichter bij de evenaar, hoe warmer
• Hoe verder van de kust, hoe groter het verschil
tussen de zomer en de wintertemperatuur
• Hoe verder van de kust, hoe droger
• Klimaten lopen geleidelijk in elkaar over
• Hoe hoger, hoe kouder
Controle
• http://www.weernetwerk.nl/
• Klopt het beeld van vandaag met de
theorie?
Klimaatgebieden
volgens Köppen
Natuurlijke
vegetatiezones
Klimaatzones
• Mondiale luchtcirculatie: uitwisseling van
lucht en warmte
• De mondiale zee- en oceaanstromen:
transport van water en warmte
• Leidt tot bepaalde verdeling van
temperatuur en neerslag
• Op basis daarvan: klimaatzones
Overige factoren
1. Reliëf (loef- en lijzijde)
Bijvoorbeeld: Sierra Nevada in de VS
Loefzijde
Lijzijde
2. Moessons = regentijd  door koele
zeewind in tropische gebieden gaat het heel
hevig regenen
3. Passaten  oostelijke winden rond de
evenaar
• Hierdoor waait warm water in westelijke
richting
(herh.)Zeestromen (driften)
• Aangedreven door de wind
• Water beweegt vooral horizontaal
Golfstroom
Zeestromen
o.i.v. passaten
Westenwinddrift
Klimaat in het geologische verleden
• Afwisseling van interglacialen (warm) en
glacialen (koud)
• Oorzaken:
- verschuiving continenten
- vulkaanuitbarstingen of meteorietinslagen
- baan van de aarde rond de zon en stand van
de aarde ten opzichte van de zon
- verandering zeestromen
Energiebalans van de aarde
Vooral Instraling met een korte golflengte
Vooral uitstraling met een lange golflengte
•
http://www.begeleidzelfstandigleren.com/aardrijkskunde/vijfdes/atmosfeer/2_warmtebalans.ht
ml
Landschapszones = fysisch-geografische zones
• klimaten > natuurlijke vegetatie
• geografische breedteligging, reliëf en bodem, afstand tot de
zee
Warme klimaten
Tropische landschapszone  A
• Hele jaar > 18 graden Celsius
• Neerslag: hele jaar door of moesson
• Tropisch regenwoudklimaat (Af of Am) en
savanneklimaat (As of Aw)
• Natuurlijke vegetatie: tropisch regenwoud,
mangrovebos, savanne
•
•
•
•
•
Zelfvoorzienende landbouw
Reliëf: terrasbouw
Commerciële landbouw op plantages
Veeteelt
Bosbouw
Droge klimaten
Steppe
Woestijn
Aride (droge) landschapszone
•
•
•
•
•
Temperatuur varieert: dag en breedteligging
Steppeklimaat (> 250 mm per jaar)  BS
Woestijnklimaat (< 250 mm per jaar)  BW
Steppeklimaat: semi-aride
Het is er droog:
- invloed hogedrukgebied op 30 graden NB/ZB
- lijzijde van een gebergte (bijv. Gobi Woestijn)
• Natuurlijke vegetatie: steppe, woestijn
• Landgebruik:
- woestijn
- semi-aride gebieden: nomadische veeteelt
- oases: akkerbouw (irrigatie)
Subtropische landschapszone
• Temperatuur: zomer hoog, winter gematigd
• Neerslag: vooral in één seizoen
• Middellandse Zeeklimaat  Cs
• Natuurlijke vegetatie: mediterrane vegetatie
(vaak laag struikgewas)
• Landgebruik:
- mediterrane landbouw
- commerciële tuinbouw
- irrigatielandbouw
Boreale landschapszone
• Temperatuur:
– zomer hoog
– winter kouder naarmate noordelijker (NH)
• Neerslag in het hele jaar
• Landklimaat of continentaal klimaat
 Df
• Natuurlijke vegetatie: naaldwoud
Drunken
forest
Taiga
Gematigde landschapszone
• Uitzondering op boreale zone
• Ligging dicht bij zee: gematigde werking
• Temperatuur zomer lager, winter hoger dan boreale
zone
• Neerslag in alle jaargetijden
• Gematigd zeeklimaat  Cf
• Natuurlijke vegetatie: loofwoud
• Landgebruik:
– In beide zones wonen veel mensen.
– Veel veeteelt en akkerbouw (commercieel).
– Natuurlijke plantengroei grotendeels verdwenen
Zeeklimaat vergeleken met
landklimaat
Koude klimaten
Toendraklimaat
Poolklimaat
Polaire landschapszone
• Geen echte warme periode
• Onderscheid tussen:
•
•
•
- toendraklimaat  ET
- sneeuwklimaat  EF
- hooggebergteklimaat  EH
• Neerslag: vaak hele jaar door in kleine
hoeveelheden
• Natuurlijke vegetatie: toendra of geen
• Landgebruik:
- nomadische veeteelt
- visserij en jacht
Oefening baart …
Tekentalent
• Teken de mondiale
luchtcirculatie op het bord.
Maak het zo compleet mogelijk.
Verklaarvragen
Voorbeeld:
• Geef een verklaring voor het relatief warme
klimaat in West-Europa.
• Situatiebeschrijving + algemene regel
• Situatie: De warme golfstroom ten westen van
Europa geeft warmte af aan de lucht.
• Regel: Warme zeestromen hebben invloed op de
temperatuur op land, waardoor klimaten
veranderen.
Rollen van oceanen
• Welke verschillende functies hebben
oceanen ook alweer (uit de film)?